Zwrot kosztów wynajęcia auta zastępczego
Zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 KC pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym – stwierdził Sąd Najwyższy. A.K. nabył wierzytelność o odszkodowanie za zastępcze auto od „A.” sp. z o.o., która wynajęła auto poszkodowanemu w wypadku.
Tematyka: wypadki komunikacyjne, wynajem auta zastępczego, Sąd Najwyższy, odszkodowanie, szkoda, wierzytelność, umowa ubezpieczenia, Sąd II instancji
Zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 KC pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym – stwierdził Sąd Najwyższy. A.K. nabył wierzytelność o odszkodowanie za zastępcze auto od „A.” sp. z o.o., która wynajęła auto poszkodowanemu w wypadku.
Zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 KC pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym – stwierdził Sąd Najwyższy. A.K. nabył wierzytelność o odszkodowanie za zastępcze auto od „A.” sp. z o.o., która wynajęła auto poszkodowanemu w wypadku. Sąd I instancji oddalił pozew o zapłatę stwierdzając, że powód nie udowodnił, iż osoba poszkodowana rzeczywiście poniosła koszty wynajęcia auta. W ocenie Sądu, fakt wystawienia faktury przez „A.” sp. z o.o., nie jest wystarczający do uznania, że wskazana w niej kwota została uiszczona. Dodatkowo Sąd stwierdził, że powód nie wykazał, iż czas i stawka opłaty za wynajęcie auta są uzasadnione okolicznościami sprawy. Sąd II instancji przedstawił Sądowi Najwyższemu pytanie prawne o następującej treści: C zy wymagalne zobowiązanie do zapłacenia czynszu najmu pojazdu zastępczego, ciążące na osobie poszkodowanej w wypadku komunikacyjnym, skutkiem którego była niemożność korzystania z własnego samochodu, stanowi szkodę, a poszkodowany posiada wierzytelność z tego tytułu w stosunku do sprawcy wypadku oraz zakładu ubezpieczeń, z którym sprawca związany jest umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów? W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że z treści uchwał Sądu Najwyższego wynika, iż refundacją przez sprawcę i zakład ubezpieczeń, w którym miał on wykupioną polisę, są objęte wyłącznie te wydatki, które rzeczywiście zostały poniesione przez poszkodowanego na najem pojazdu zastępczego (zob. uchwała SN z 24.8.2017 r., III CZP 20/17, OSNC Nr 6/2018, poz. 56; uchwała SN z 17.11.2011 r., III CZP 5/11, OSNC Nr 3/2012, poz. 28). W ocenie Sądu przedstawiającego pytanie prawne taka interpretacja nie chroni interesów tych osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych, które nie mają wystarczających środków na wynajęcie pojazdu zastępczego, w sytuacji gdy nie są one odpowiedzialne za kolizję, w której zostało uszkodzone ich auto. W uzasadnieniu postanowienia prawnego stwierdzono, że zasadnym wydaje się przyjęcie stanowiska, zgodnie z którym pojęcie strat, jakie poszkodowany poniósł – w rozumieniu art. 361 § 2 KC – obejmuje także niezaspokojone przez poszkodowanego wymagalne zobowiązanie na rzecz osoby trzeciej (zob. uchwała SN z 10.7.2008 r., III CZP 62/08, OSNC Nr 7-8/2009, poz. 106). Sąd Najwyższy uznał, że poszkodowanemu przysługuje decyzja co do tego, czy zapłaci za wynajęcie zastępczego auta, czy zdecyduje się na przeniesieniem prawa do odszkodowania z OC na firmę wynajmującą samochód. Wraz ze zobowiązaniem się przez poszkodowanego do zapłaty czynszu najmu dochodzi do szkody, powstanie długu powoduje bowiem zmniejszenie jego majątku. Wysokość szkody jest równa kwocie opłaty za wynajęcie auta. W ocenie Sądu Najwyższego rzeczywista zapłata należności za wynajęcie auta i dokonanie cesji wierzytelności wywołują taki sam skutek. Celem odszkodowania jest ochrona ubezpieczonego, czyli stworzenie mu takiej sytuacji majątkowej, jaką miał przed kolizją. W uzasadnieniu uchwały podkreślono jednak, że koszty ekonomiczne nie mogą przekraczać kosztów realnych. Dlatego nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane, bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego, w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób (zob. uchwała SN z 24.8.2017 r., III CZP 20/17, www.sn.pl). Istotne znaczenie mają tu różne czynniki, nie tylko walory auta zastępczego, ale dodatkowe warunki umowy, takie jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Uchwała SN z 13.3.2020 r., III CZP 63/19
Sąd Najwyższy uznał, że poszkodowanemu przysługuje decyzja co do tego, czy zapłaci za wynajęcie zastępczego auta, czy zdecyduje się na przeniesieniem prawa do odszkodowania z OC na firmę wynajmującą samochód. Wysokość szkody jest równa kwocie opłaty za wynajęcie auta.