Należności cywilnoprawne jednostek samorządu terytorialnego i Skarbu Państwa w związku z COVID-19

ZmKoronawirusU20 wprowadził przepisy dotyczące umorzenia, odroczenia i rozłożenia na raty należności cywilnoprawnych Skarbu Państwa. Przepisy te umożliwiają również odstąpienie od dochodzenia należności w związku z COVID-19. Wprowadzono zmiany dotyczące udzielania ulg przez starostę oraz odstąpienia od dochodzenia należności przez jednostki samorządu terytorialnego.

Tematyka: COVID-19, KoronawirusU, należności cywilnoprawne, umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty, ulgi, Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego, uchwała, pomoc publiczna

ZmKoronawirusU20 wprowadził przepisy dotyczące umorzenia, odroczenia i rozłożenia na raty należności cywilnoprawnych Skarbu Państwa. Przepisy te umożliwiają również odstąpienie od dochodzenia należności w związku z COVID-19. Wprowadzono zmiany dotyczące udzielania ulg przez starostę oraz odstąpienia od dochodzenia należności przez jednostki samorządu terytorialnego.

 

ZmKoronawirusU20 wprowadzono przepisy przewidujące możliwość stosowania nowych podstaw udzielania
ulg zobowiązanym względem niektórych podmiotów publicznych z tytułu świadczeń cywilnoprawnych.
Przepisy obowiązują w ramach KoronawirusU od 31.3.2020 r.
Umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty. Odstąpienie od dochodzenia należności cywilnoprawnej Skarbu
Państwa
Przepis art. 15zzze KoronawirusU stanowi, że należności pieniężne, o których mowa w art. 12a ust. 1 GospNierU,
z tytułu oddania nieruchomości w najem, dzierżawę lub użytkowanie, przypadające za okres stanu zagrożenia
epidemicznego albo stanu epidemii, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana
lub rozkładana na raty przez starostę lub prezydenta miasta na prawach powiatu, wykonujących zadania z zakresu
administracji rządowej, bez zgody wojewody (ust. 1).
Ponadto starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej
bez zgody wojewody może odstąpić od dochodzenia należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek podmiotu,
którego płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji
ekonomicznych z powodu COVID-19. W tym przypadku nie stosuje się przepisu art. 12a ust. 4 GospNierU.
Przepis stanowi zmianę zasad udzielania ulg przez starostę w spłacie zobowiązań cywilnoprawnych przypadających
Skarbowi Państwa. Dotyczy jedynie należności, o których mowa w przepisie art. 12a ust. 1 GospNierU
z ograniczeniem do: umów najmu, umów dzierżawy i umów użytkowania. Zmiana polega przede wszystkim na braku
konieczności uzyskania zgody wojewody na zastosowanie ulgi; dodatkowo zniesiono limit 100 zł, o którym mowa
w art. 12a ust. 4 GospNierU. Wprowadzono także możliwość odstąpienia od dochodzenia należności.
Ulgi dotyczą należności przypadających za okres wskazany w przepisie.
Podstawą odstąpienia od dochodzenia należności jest utrata płynności finansowej z powodu COVID-19 (zatem tutaj
konieczne będzie badanie dokumentów finansowych podmiotu ubiegającego się o taką ulgę). Odstąpienie od
dochodzenia należności oznacza niepodejmowanie działań zmierzających do dochodzenia należności (na przykład
wezwanie do zapłaty, skierowanie pozwu o zapłatę) – tak wynika z literalnej wykładni przepisu. Należy mieć na
uwadze, że obok funkcjonuje instytucja umorzenia należności cywilnoprawnej, która z uwagi na racjonalność
ustawodawcy powinna mieć inną treść; z drugiej strony skutkiem umorzenia postępowania jest właśnie odstąpienie
od dochodzenia należności. Udzielenie ulgi następuje na wniosek.
Odstąpienie od dochodzenia należności cywilnoprawnych przez jednostki samorządu terytorialnego
Zgodnie z przepisem art. 15zzzf KoronawirusU organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze
uchwały, postanowić o o dstąpieniu od dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających
jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13 FinPubU,
w stosunku do podmiotów, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych
konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 i które złożą wniosek o odstąpienie od dochodzenia należności.
Wprowadzono zatem możliwość odstąpienia od dochodzenia należności cywilnoprawnych przypadających
jednostkom samorządu terytorialnego (bez ograniczenia tytułu prawnego jak w przepisie art. 15zzze ust. 1 i 2), ich
jednostkom budżetowym, samorządowym zakładom budżetowym i samorządowym instytucjom kultury. Nie
wskazano natomiast – jak w przepisie art. 15zzze – że ulgi dotyczą jedynie należności przypadających za okres
wskazany w przepisie.
Podstawą odstąpienia od dochodzenia należności jest utrata płynności finansowej z powodu COVID-19 (zatem tutaj
konieczne będzie badanie dokumentów finansowych podmiotu ubiegającego się o taką ulgę). Należy mieć na
uwadze, że to odstąpienie ma nastąpić uchwałą. Uchwała zatem powinna wskazywać jakich należności jednostka
samorządu terytorialnego nie będzie dochodzić, od kogo, itp.
Dla udzielania ulg z powodu COVID-19 konieczne jest podjęcie uchwały przez radę gminy, z zastrzeżeniem jednakże
kompetencji wójta w tym zakresie, wynikających z przepisu art. 15zzzg ust. 2 KoronawirusU, omówionego poniżej.
Kompetencje wójta, burmistrza, prezydenta miasta



Odrębnego omówienia wymaga przepis art. 15zzzg KoronawirusU, zgodnie z którym do czasu określenia przez
organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zasad udzielania ulg, o których mowa w art. 59 ust. 1 FinPubU,
dotyczących należności pieniężnych z tytułu oddania nieruchomości w najem, dzierżawę lub użytkowanie
przypadających za okres stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii jednostce samorządu terytorialnego
lub jej jednostkom organizacyjnym, wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13 tej ustawy, należności te mogą być umarzane,
terminy ich spłaty mogą zostać odroczone lub płatność tych należności może zostać rozłożona na raty przez wójta,
burmistrza, prezydenta miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa (ust. 1). Do czasu podjęcia uchwały,
o której mowa w art. 15zzzf, wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa może
postanowić o odstąpieniu od dochodzenia należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek podmiotu, którego
płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych
z powodu COVID-19 (ust. 2).
Po pierwsze wskazać należy, że co do meritum przepis (razem z przepisem art. 15zzzf KoronawirusU) tworzy
rozwiązanie takie jak przepis art. 15zzze KoronawirusU.
Po drugie, uchwała z art. 59 FinPubU, na którą wskazuje omawiany przepis, jeśli przed KoronawirusU funkcjonowała
w jednostce samorządu terytorialnego, nie może być podstawą udzielenia ulgi z powodu COVID – tu konieczne jest
podjęcie kolejnej uchwały na podstawie KoronawirusU. Uchwała ta będzie dotyczyła tylko tych należności, które
powstaną w związku z COVID-19.
Dalej wskazać należy, że jeśli taka uchwała nie zostanie podjęta, to wówczas o zastosowaniu ulgi decyduje organ
wykonawczy – bez ograniczeń czy reguł wynikających z uchwały, ale każdorazowo z obowiązkiem badania czy
przyczyną pogorszenia sytuacji finansowej wnioskodawcy była epidemia COVID-19. Oczywiście funkcjonujące przed
KoronawirusU uchwały z art. 59 FinPubU zachowują moc i mogą być stosowane, ale nie do udzielania ulg z powodu
COVID-19.
Zarówno podjęcie uchwał, jak i udzielaniu ulg jest fakultatywne.
Pomoc publiczna
Zgodnie z przepisem art. 15zzzh ust. 2 KoronawirusU ulgi, o których mowa w art. 15zzze-15zzzg KoronawirusU,
w przypadku udzielenia ich podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą, stanowią pomoc publiczną, mającą
na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Komunikacie Komisji - Tymczasowe
ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19. Oznacza to,
że osoby, którym udzielono ulgi – co jednakże wynika z przepisów szczególnych – będą musieli składać
oświadczenia o udzielonej pomocy publicznej uwzględniając ww. pomoc otrzymaną w związku z COVID-19







 

Podsumowując, publikacja omawia zasady umarzania, odroczenia i rozkładania na raty należności cywilnoprawnych w kontekście COVID-19. Wyjaśnia możliwość odstąpienia od dochodzenia należności przez Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego. Przedstawia również konieczność podjęcia uchwały w celu udzielenia ulg z powodu pandemii.