Należności cywilnoprawne jednostek samorządu terytorialnego i Skarbu Państwa w związku z COVID-19
ZmKoronawirusU20 wprowadził przepisy dotyczące umorzenia, odroczenia i rozłożenia na raty należności cywilnoprawnych Skarbu Państwa. Przepisy te umożliwiają również odstąpienie od dochodzenia należności w związku z COVID-19. Wprowadzono zmiany dotyczące udzielania ulg przez starostę oraz odstąpienia od dochodzenia należności przez jednostki samorządu terytorialnego.
Tematyka: COVID-19, KoronawirusU, należności cywilnoprawne, umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty, ulgi, Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego, uchwała, pomoc publiczna
ZmKoronawirusU20 wprowadził przepisy dotyczące umorzenia, odroczenia i rozłożenia na raty należności cywilnoprawnych Skarbu Państwa. Przepisy te umożliwiają również odstąpienie od dochodzenia należności w związku z COVID-19. Wprowadzono zmiany dotyczące udzielania ulg przez starostę oraz odstąpienia od dochodzenia należności przez jednostki samorządu terytorialnego.
ZmKoronawirusU20 wprowadzono przepisy przewidujące możliwość stosowania nowych podstaw udzielania ulg zobowiązanym względem niektórych podmiotów publicznych z tytułu świadczeń cywilnoprawnych. Przepisy obowiązują w ramach KoronawirusU od 31.3.2020 r. Umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty. Odstąpienie od dochodzenia należności cywilnoprawnej Skarbu Państwa Przepis art. 15zzze KoronawirusU stanowi, że należności pieniężne, o których mowa w art. 12a ust. 1 GospNierU, z tytułu oddania nieruchomości w najem, dzierżawę lub użytkowanie, przypadające za okres stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty przez starostę lub prezydenta miasta na prawach powiatu, wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej, bez zgody wojewody (ust. 1). Ponadto starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej bez zgody wojewody może odstąpić od dochodzenia należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek podmiotu, którego płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. W tym przypadku nie stosuje się przepisu art. 12a ust. 4 GospNierU. Przepis stanowi zmianę zasad udzielania ulg przez starostę w spłacie zobowiązań cywilnoprawnych przypadających Skarbowi Państwa. Dotyczy jedynie należności, o których mowa w przepisie art. 12a ust. 1 GospNierU z ograniczeniem do: umów najmu, umów dzierżawy i umów użytkowania. Zmiana polega przede wszystkim na braku konieczności uzyskania zgody wojewody na zastosowanie ulgi; dodatkowo zniesiono limit 100 zł, o którym mowa w art. 12a ust. 4 GospNierU. Wprowadzono także możliwość odstąpienia od dochodzenia należności. Ulgi dotyczą należności przypadających za okres wskazany w przepisie. Podstawą odstąpienia od dochodzenia należności jest utrata płynności finansowej z powodu COVID-19 (zatem tutaj konieczne będzie badanie dokumentów finansowych podmiotu ubiegającego się o taką ulgę). Odstąpienie od dochodzenia należności oznacza niepodejmowanie działań zmierzających do dochodzenia należności (na przykład wezwanie do zapłaty, skierowanie pozwu o zapłatę) – tak wynika z literalnej wykładni przepisu. Należy mieć na uwadze, że obok funkcjonuje instytucja umorzenia należności cywilnoprawnej, która z uwagi na racjonalność ustawodawcy powinna mieć inną treść; z drugiej strony skutkiem umorzenia postępowania jest właśnie odstąpienie od dochodzenia należności. Udzielenie ulgi następuje na wniosek. Odstąpienie od dochodzenia należności cywilnoprawnych przez jednostki samorządu terytorialnego Zgodnie z przepisem art. 15zzzf KoronawirusU organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może, w drodze uchwały, postanowić o o dstąpieniu od dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13 FinPubU, w stosunku do podmiotów, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 i które złożą wniosek o odstąpienie od dochodzenia należności. Wprowadzono zatem możliwość odstąpienia od dochodzenia należności cywilnoprawnych przypadających jednostkom samorządu terytorialnego (bez ograniczenia tytułu prawnego jak w przepisie art. 15zzze ust. 1 i 2), ich jednostkom budżetowym, samorządowym zakładom budżetowym i samorządowym instytucjom kultury. Nie wskazano natomiast – jak w przepisie art. 15zzze – że ulgi dotyczą jedynie należności przypadających za okres wskazany w przepisie. Podstawą odstąpienia od dochodzenia należności jest utrata płynności finansowej z powodu COVID-19 (zatem tutaj konieczne będzie badanie dokumentów finansowych podmiotu ubiegającego się o taką ulgę). Należy mieć na uwadze, że to odstąpienie ma nastąpić uchwałą. Uchwała zatem powinna wskazywać jakich należności jednostka samorządu terytorialnego nie będzie dochodzić, od kogo, itp. Dla udzielania ulg z powodu COVID-19 konieczne jest podjęcie uchwały przez radę gminy, z zastrzeżeniem jednakże kompetencji wójta w tym zakresie, wynikających z przepisu art. 15zzzg ust. 2 KoronawirusU, omówionego poniżej. Kompetencje wójta, burmistrza, prezydenta miasta Odrębnego omówienia wymaga przepis art. 15zzzg KoronawirusU, zgodnie z którym do czasu określenia przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego zasad udzielania ulg, o których mowa w art. 59 ust. 1 FinPubU, dotyczących należności pieniężnych z tytułu oddania nieruchomości w najem, dzierżawę lub użytkowanie przypadających za okres stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13 tej ustawy, należności te mogą być umarzane, terminy ich spłaty mogą zostać odroczone lub płatność tych należności może zostać rozłożona na raty przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa (ust. 1). Do czasu podjęcia uchwały, o której mowa w art. 15zzzf, wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa może postanowić o odstąpieniu od dochodzenia należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek podmiotu, którego płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 (ust. 2). Po pierwsze wskazać należy, że co do meritum przepis (razem z przepisem art. 15zzzf KoronawirusU) tworzy rozwiązanie takie jak przepis art. 15zzze KoronawirusU. Po drugie, uchwała z art. 59 FinPubU, na którą wskazuje omawiany przepis, jeśli przed KoronawirusU funkcjonowała w jednostce samorządu terytorialnego, nie może być podstawą udzielenia ulgi z powodu COVID – tu konieczne jest podjęcie kolejnej uchwały na podstawie KoronawirusU. Uchwała ta będzie dotyczyła tylko tych należności, które powstaną w związku z COVID-19. Dalej wskazać należy, że jeśli taka uchwała nie zostanie podjęta, to wówczas o zastosowaniu ulgi decyduje organ wykonawczy – bez ograniczeń czy reguł wynikających z uchwały, ale każdorazowo z obowiązkiem badania czy przyczyną pogorszenia sytuacji finansowej wnioskodawcy była epidemia COVID-19. Oczywiście funkcjonujące przed KoronawirusU uchwały z art. 59 FinPubU zachowują moc i mogą być stosowane, ale nie do udzielania ulg z powodu COVID-19. Zarówno podjęcie uchwał, jak i udzielaniu ulg jest fakultatywne. Pomoc publiczna Zgodnie z przepisem art. 15zzzh ust. 2 KoronawirusU ulgi, o których mowa w art. 15zzze-15zzzg KoronawirusU, w przypadku udzielenia ich podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą, stanowią pomoc publiczną, mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Komunikacie Komisji - Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19. Oznacza to, że osoby, którym udzielono ulgi – co jednakże wynika z przepisów szczególnych – będą musieli składać oświadczenia o udzielonej pomocy publicznej uwzględniając ww. pomoc otrzymaną w związku z COVID-19
Podsumowując, publikacja omawia zasady umarzania, odroczenia i rozkładania na raty należności cywilnoprawnych w kontekście COVID-19. Wyjaśnia możliwość odstąpienia od dochodzenia należności przez Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego. Przedstawia również konieczność podjęcia uchwały w celu udzielenia ulg z powodu pandemii.