Żądanie wykonania zobowiązania w walucie obcej

Tematyka: Żądanie wykonania zobowiązania, waluta obca, umowa, spełnienie świadczenia, waluta obca, kwota kredytu, waluta obca, kurs waluty, sąd apelacyjny

Nie można domagać się wykonania zobowiązania w walucie obcej, jeżeli strony nie uzgodniły tego
w umowie, bądź dłużnik nie wyraził na to zgody. Artykuł 358 § 1 KC stanowi, że gdy suma zobowiązania
wyrażona jest w walucie obcej to dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa,
orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia
wyłącznie w walucie obcej. Nie oznacza to, że można żądać spełnienia zobowiązania w walucie obcej, jeżeli
zobowiązanie było wyrażone w walucie polskiej, w braku umowy stron lub przepisu prawa – orzekł Sąd
Apelacyjny w Katowicach.
Opis stanu faktycznego
Sprawa z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w G. przeciwko A.K. o zapłatę dotyczyła roszczeń z umowy kredytu
zawartej pomiędzy stronami procesu na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej. Bank udzielił
pozwanej kredytu w kwocie 132 838,63 zł indeksowanego kursem (...). Wypłata kredytu została dokonana w złotych
polskich. Raty miały być płatne w złotych polskich. Rozliczenie każdej wpłaty miało następować z datą wpływu
środków do banku, według kursu sprzedaży waluty, do której indeksowany jest kredyt. W razie stwierdzenia, iż
warunki udzielenia kredytu zostały naruszone, bank mógł wypowiedzieć umowę w całości lub w części. Okres
wypowiedzenia wynosił 30 dni. Powód wezwał pozwaną do natychmiastowej zapłaty powstałej zaległości z bieżącą
ratą. Poinformował, iż w przypadku niedokonania zapłaty może dojść do wypowiedzenia umowy. Następnym pismem
powód wypowiedział umowę kredytu w całości i wezwał pozwaną do zapłaty. Jako podstawę wypowiedzenia umowy
wskazał niedotrzymanie terminów zapłaty. W wypowiedzeniu umowy wskazano, iż spłata powinna być dokonana
według kursu sprzedaży (...) podanego w tabeli kursów, obowiązującego w banku w dniu wpływu środków do banku.
Stanowisko SO
Sąd Okręgowy oddalił powództwo. Na wstępie wyjaśnił, że pozwana z racji przedmiotu umowy kredytu ma status
konsumenta w rozumieniu art. 221 KC. Wskazał również, że raty miały być płatne w złotych polskich, przy czym
rozliczenie każdej wpłaty następowało po kursie sprzedaży waluty, do której indeksowany był kredyt. Wszystkie
postanowienia umowne wskazywały, że wypłata i spłata kredytu następowała w złotówkach, a zatem nie był to
kredyt walutowy. Postanowienia umowy nie przewidują obowiązku banku kredytującego wypłaty kredytu we
frankach szwajcarskich, ani obowiązku kredytobiorcy spłaty kredytu lub jego zwrotu na wypadek wypowiedzenia
umowy we frankach szwajcarskich. Z zapisów umowy wynika, że frank szwajcarski, a precyzyjniej jego kurs, miał
jedynie swoisty służebny charakter w stosunku do przedmiotu umowy – kredytu w złotych polskich i służył
indeksacji udzielonego kredytu, w związku z zawartymi w umowie klauzulami waloryzacyjnymi. W myśl art. 3531 KC,
w umowach bankowych obowiązuje zasada swobody umów i strony zawierając umowę mogą ułożyć stosunek
prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie
ani zasadom współżycia społecznego. To w ocenie SO oznacza, że dopuszczalne jest zawarcie umowy kredytu
w złotówkach indeksowanego do waluty obcej. Zatem jeśli kwota kredytu jest wyrażona w złotych, a tak było
w niniejszej sprawie, to spełnienie świadczenia w tym zakresie powinno nastąpić przez zapłatę sumy nominalnej
w złotych polskich. Jeśli zaś kwota kredytu wyrażona będzie w innej walucie obcej, to spełnienie świadczenia w tym
zakresie winno nastąpić przez zapłatę sumy nominalnej w tejże walucie obcej.
Strona powodowa dochodziła zapłaty we frankach szwajcarskich. Natomiast z żadnego dokumentu nie wynikało, by
obowiązek świadczenia pozwanej miał być zrealizowany we frankach szwajcarskich. Powód nie przedłożył do akt
żadnych dokumentów, w tym ogólnych warunków umownych, z których wynikałoby uprawnienie do
domagania się zwrotu udzielonego kredytu w obcej walucie. Powód nie udowodnił, aby istniał tytuł do
domagania się zapłaty w walucie obcej. Już z tej przyczyny powództwo podlegało oddaleniu. Sąd Okręgowy
przywołał jednak również inne powody uzasadniające wyrok oddalający, wskazując na przedawnienie roszczenia.
We wniesionej apelacji, powód wskazał m.in. na to, że strony zaakceptowały rozliczenia w (...), umówiły się na spłatę
zadłużenia w przeliczeniu według waluty (...), przez cały czas trwania umowy wyrażały saldo zadłużenia w walucie
obcej. Zdaniem skarżącego SO wbrew woli stron arbitralnie zinterpretował treść umowy.
Stanowisko SA
Sąd Apelacyjny oddalił apelację. W pełni zaakceptował ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy. Na
wniosek powoda Sąd Apelacyjny dopuścił ponadto dowód z dokumentów załączonych do apelacji i na tej
podstawie uzupełnił ustalenia faktyczne. Ustalono zatem, że powód wysłał do pozwanej pismo, w którym
poinformował, że wyraża zgodę na spłacenie zadłużenia, które wynosi 54 004,63 CHF, w ratach miesięcznych.
Podkreślił przy tym, że powód dysponował dokumentami świadczącymi o przerwie biegu przedawnienia, jednak nie

złożył ich, nie powołał się na nie w uzasadnieniu pozwu. Próba przerzucenia odpowiedzialności na sąd I instancji za
zaniechania, których dopuścił się powód, nie może zyskać akceptacji. Podobnie należy ocenić zagadnienie waluty
żądania. Treść umowy kredytu została oceniona jako jednoznaczna. W związku z powyższym domaganie się od
powoda by wyjaśnił dlaczego, wobec tak jednoznacznej treści umowy, domaga się zapłaty w (...), było zbędne
i nieuzasadnione. Z dokumentów załączonych do pozwu wynika bowiem jednoznacznie, że pozwana na
podstawie umowy kredytu, w związku z jej wypowiedzeniem, powinna dokonać zapłaty świadczenia
w złotych. Frank szwajcarski służył tylko i wyłącznie jako przelicznik.
W wypadku art. 358 KC, prawo wyboru waluty przysługuje wyłącznie dłużnikowi, zarówno w sytuacji, gdy dłużnik
spełnia świadczenie w terminie, jak i w sytuacji gdy pozostaje w zwykłym opóźnieniu lub zwłoce. W wypadku zwłoki
dłużnika wierzycielowi służy natomiast prawo wyboru kursu, po jakim będzie przeliczana wartość waluty obcej
w wypadku wyboru przez dłużnika waluty krajowej albo w wypadku, gdy umowa stron przyzna mu uprawnienie do
wyboru waluty. Twierdzenia powoda, że pozwana otrzymała kredyt we frankach szwajcarskich, a następnie
sprzedała te franki bankowi za „cenę” wyrażoną w złotych, są nieprawdziwe, nie znajdują żadnego potwierdzenia
w umowie kredytu. Od samego początku pozwana otrzymała kredyt w złotych polskich, w tej walucie wyrażano
wszystkie koszty kredytu, w tym hipotekę kaucyjną, która stanowiła zabezpieczenie kredytu.
Artykuł 358 KC ustanawia upoważnienie przemienne (facultas alternativa) dla dłużnika, umożliwiające mu zwolnienie
się z zobowiązania poprzez spełnienie w polskim pieniądzu świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Mając na
względzie tą regulację oraz argumentację prawną zawartą w wyroku zarówno Sądu Okręgowego, jak i Sądu
Apelacyjnego, nie można twierdzić, że jeżeli zobowiązanie było wyrażone w polskiej walucie to może być ono
spełnione w walucie obcej – wynika to z faktu, że dla uchylenia możliwości zapłaty w pieniądzu polskim strony
umowy muszą zastrzec dokonanie zapłaty w walucie obcej. Na gruncie okoliczności faktycznych sprawy, zgodnie
z umową stron, kwota kredytu została udzielona w złotówkach, ta sama waluta dotyczyła spłaty rat, całkowitego
kosztu kredytu, wyceny nieruchomości i prowizji. Ponadto co zasługuje na uwagę, także kwota hipoteki umownej
została wyrażona w złotych polskich. Wobec zaś braku odrębnych regulacji w zakresie spełnienia świadczenia
w wypadku wypowiedzenia umowy, sądy słusznie odwołały się do zasad regulujących jej wykonywanie. Wynikało
z nich bezsprzecznie, że frank szwajcarski miał posłużyć jedynie jako przelicznik, a zatem powód nie mógł żądać
świadczenia w tej walucie. Można bowiem żądać wykonania zobowiązania w walucie obcej tylko wtedy, gdy strony
umownie zastrzegły taki obowiązek.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 5.2.2020 r., I ACa 769/19

Artykuł 358 KC ustanawia upoważnienie przemienne dla dłużnika, umożliwiające mu zwolnienie się z zobowiązania poprzez spełnienie w polskim pieniądzu świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Nie można twierdzić, że jeżeli zobowiązanie było wyrażone w polskiej walucie to może być ono spełnione w walucie obcej - strony umowy muszą zastrzec dokonanie zapłaty w walucie obcej.