Przyznanie kosztów leczenia na przyszłość

Zgodnie z art. 444 § 1 KC zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić wszelkie koszty faktycznie poniesione przez poszkodowanego, w tym koszty leczenia na przyszłość. Sąd Apelacyjny w Krakowie orzekł, że naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty, jak również wyłożenie sumy na pokrycie dalszych kosztów. Sprawa dotyczyła szkody w postaci poważnego uszkodzenia ciała powoda, wymagającego operacji, rehabilitacji oraz konieczności korzystania z ortezy do końca życia.

Tematyka: art. 444 KC, koszty leczenia, odszkodowanie, orteza, Sąd Apelacyjny, przyszłe koszty, zwrot kosztów, naprawienie szkody, roszczenia, Sąd Okręgowy

Zgodnie z art. 444 § 1 KC zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić wszelkie koszty faktycznie
poniesione przez poszkodowanego, jeżeli są one celowe i niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, jak
również wyłożyć odpowiednią sumę na pokrycie dalszych kosztów – orzekł Sąd Apelacyjny w Krakowie (I
ACa 633/18).
Opis stanu faktycznego
Powód P.B. domagał się zasądzenia od (...) S.A. w W. na swoją rzecz kwoty 100 000 zł wraz z tytułu
zadośćuczynienia, 19 570 zł z tytułu odszkodowania oraz 1781,47 zł z tytułu zwrotu utraconych zarobków. Podstawą
tych roszczeń była szkoda w postaci poważnego uszkodzenia ciała, jakiej doznał na terenie gospodarstwa rolnego
należącego do jego ojca podczas rozwożenia obornika. Rolnik przebywając w ciągniku uruchomił maszynę. Nie
zauważył jednak powoda znajdującego się na jej tyle. Element wirujący adaptera uderzył w prawą dolną
kończynę powoda co spowodowało wyrwanie jej części. Powód przeszedł dwa zabiegi operacyjne i kilka
zabiegów usunięcia martwych tkanek, a następnie rehabilitację. Powód w wyniku zdarzenia przeżył ogromny stres,
ból i cierpienie. Wskutek urazu doznał rozległej rany szarpanej okolicy dołu podkolanowego prawego
z przerwaniem ciągłości nerwu strzałkowego wspólnego prawego, objawiającego się wiotkim niedowładem
stopy. Trwały uszczerbek na zdrowiu to 48%-30% dysfunkcji stopy oraz 18% w związku z rozległą blizną
pourazową, stanowiącą oszpecenie. Do końca życia będzie musiał używać ortezy.
Stanowisko SO
Sąd Okręgowy uwzględnił roszczenie. Odwołując się do przepisów dotyczących ubezpieczeń obowiązkowych oraz
przesłanek odpowiedzialności deliktowej wskazał, że art. 415 KC zakłada zawinione zachowanie się sprawcy,
powstanie szkody oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą a zachowaniem się sprawcy.
W niniejszej sprawie spełnione zostały wymienione przesłanki. Podstawowym obowiązkiem rolnika jest
zapewnienie wszystkim osobom, które wykonują czynności związane z prowadzeniem gospodarstwa, bezpiecznych
warunków pracy. Ma obowiązek ciągłego nadzoru. SO uznał, że kwota zadośćuczynienia będzie odpowiednia
w rozumieniu art. 445 § 1 KC i pozwoli na złagodzenie doznanej krzywdy. Z kolei odnośnie kosztów leczenia
wskazał, że zgodnie z art. 444 § 1 KC, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie
szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do
naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia. Realizując obowiązek całkowitego
naprawienia szkody pozwany jest obowiązany do zwrotu wszelkich kosztów faktycznie poniesionych przez
powoda jeżeli są one celowe i niezbędne do prawidłowego funkcjonowania jak również wyłożyć odpowiednią
sumę na pokrycie dalszych kosztów. Uznać więc należało, że żądanie powoda w zakresie odszkodowania jest
uzasadnione.
Pozwany wnosząc apelację zarzucił wyrokowi m.in. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nieprawidłowym
ustaleniu długości dalszego życia powoda, a także kosztów ortez w przyszłości w sytuacji, gdy zgodnie z zasadami
doświadczenia życiowego nie sposób przewidzieć ani długości czyjegoś życia, ani zasad, jakie będą obowiązywały
w przyszłości w zakresie cen ortez i dofinansowania ich zakupu.
Stanowisko SA
Sąd Apelacyjny w Krakowie zmienił zaskarżony wyrok obniżając świadczenie o wydatki na ortezy przewidziane
w przyszłości. Wskazał, że Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i co do zasady prawidłowo
zastosował przepisy prawa materialnego i procesowego, za wyjątkiem części roszczenia odszkodowawczego
dotyczącego zakupu ortez w przyszłości. Z opinii biegłych wynika, że powód do końca życia będzie musiał używać
ortezy na opadającą stopę. Orteza powinna być jak najlepszej jakości, najlżejsza i jak najbardziej odpowiadać
aktywnemu, normalnemu funkcjonowaniu powoda. Okres użytkowania ortezy wynosi 3 lata. Koszt zakupu ortezy
z włókna węglowego wynosi 1732,31 zł. Kwota refundacji przez NFZ wynosi 180 zł, pozostałą kwotę pokrywa
pacjent.
Sąd Apelacyjny wskazał, że zakres przedmiotowy kosztów z art. 444 KC obejmuje m.in. koszty uszkodzenia lub
zniszczenia mienia, koszty przejazdu osób bliskich odwiedzających poszkodowanego, koszty dowozu na wizyty
lekarskie, nabycia niezbędnych urządzeń, aparatów, sprzętu, a także koszty leczenia, a więc koszty związane
z pobytem poszkodowanego w szpitalu, koszty wizyt u specjalisty (nawet nieobjęte finansowaniem ze
środków publicznych), koszty lekarstw, specjalnego odżywiania, dodatkowej opieki. Poszkodowany może przy
tym jednocześnie wystąpić z roszczeniem o zwrot już poniesionych kosztów leczenia oraz o wyłożenie z góry kwoty
potrzebnej na dalsze leczenie lub rehabilitację. Nie jest konieczne dowodzenie, że poszkodowany nie jest

w stanie samodzielnie pokryć kosztów, co do których żąda wyłożenia odpowiedniej sumy z góry. To, czy
zwrot wskazanych kosztów będzie w danej sprawie zasądzony, zależy od ich celowości i niezbędności. W ocenie
Sądu Apelacyjnego zasadność konkretnego żądania powinna być oceniania na tle okoliczności indywidualnej
sprawy, a więc przy uwzględnieniu charakteru szkody, okoliczności osobistych powoda itd. Na żądanie
poszkodowanego odpowiednia suma powinna być jednak wyłożona z góry.
Z powyższego wynika, że roszczenie powoda o zasądzenie odszkodowania związanego z zakupem ortez jest
co do zasady uzasadnione. Nie jest przy tym konieczne, aby powód uprzednio zakupił ortezę. W sytuacji gdy
powoda nie stać na zakup kolejnej ortezy, pozwany powinien wyłożyć kwotę na jej zakup. Sąd Apelacyjny uznał
więc, że w sumie powodowi należy się - na dzień orzekania - odszkodowanie równoważne zakupowi dwóch
ortez, a w pozostałym zakresie oddalił żądanie powoda. Brak bowiem podstaw prawnych do zasądzenia
odszkodowania za dalsze okresy. Żądanie należy uznać co najmniej za przedwczesne. Potrzeby powoda
związane z zakupem ortez istotnie różnią np. od potrzeby chorego wymagającego pilnego leczenia ratującego życie
lub zdrowie, którego nie można przeprowadzić w Polsce. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby powód zgłaszał się do
pozwanego z wnioskiem o zwrot kosztów zakupu ortezy każdorazowo po dokonaniu takiego zakupu lub
żądał wyłożenia z góry potrzebnej kwoty.
Sąd Apelacyjny przyznał rację ubezpieczycielowi, że zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego nie sposób
przewidzieć ani długości czyjegoś życia ani zasad, jakie będą obowiązywały w przyszłości w zakresie cen ortez lub
zasad dofinansowania ich zakupu. Zgodnie z art. 444 § 1 KC, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju
zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego
zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry potrzebną sumę. W ocenie SO koszt zakupu ortezy
należał do takich niezbędnych kosztów również w zakresie kolejnych wydatków z tym związanych. Arytmetyczne
wyliczenie przyszłych kwot z tego tytułu (w zasadzie do końca życia poszkodowanego) było dla Sądu Okręgowego
wystarczające. Z takim zapatrywaniem nie zgodził się Sąd odwoławczy, który uznał roszczenie za przedwczesne.
Podzielił również zarzuty pozwanego dotyczące niemożliwości przewidzenia wysokości tych wydatków. Należy
zwrócić się każdorazowo o zwrot kosztów lub ich wyłożenie z góry. Z praktycznego punktu widzenia, rozwiązanie to
pozwala uniknąć pewnych problemów. Nietrudno bowiem wyobrazić sobie zagadnienie ewentualnych rozliczeń
w przypadku zmiany cen lub przewidywanej długości życia. Jednocześnie należy zauważyć, że tego rozwiązania nie
można zastąpić regulacją art. 189 KPC, a tym samym ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody
mogące powstać w przyszłości. Szkoda w analizowanym przypadku już bowiem powstała i jest znany jej rozmiar –
problem dotyczy ponoszenia kolejnych kosztów leczenia z nią związanych.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 25.6.2019 r., I ACa 633/18

Sąd Apelacyjny zmienił wyrok, obniżając świadczenie o wydatki na ortezę przewidziane w przyszłości. Zgodnie z art. 444 § 1 KC, naprawienie szkody obejmuje wszystkie koszty wynikłe z uszkodzenia ciała. Sąd uznał, że żądanie powoda dotyczące odszkodowania za zakup ortez jest uzasadnione, ale wyłożenie kwoty na przyszłe koszty leczenia jest przedwczesne. Konieczne jest zgłaszanie wniosków o zwrot kosztów po faktycznym zakupie ortez.