Rozszerzenie ochrony konsumenckiej na osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą

Ustawa z 31.7.2019 r. proponuje objęcie przepisami ochrony konsumentów także osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Dotychczas, osoby te traktowane były jak profesjonaliści, nie korzystając z ochrony konsumentów. Nowe rozwiązanie ma na celu zrównanie sytuacji przedsiębiorców i konsumentów oraz przeciwdziałanie dysproporcjom w prawach i obowiązkach podmiotów. Ochrona konsumencka ma objąć także umowy zawierane między przedsiębiorcami, gdy nie posiadają one charakteru zawodowego.

Tematyka: ochrona konsumencka, osoby fizyczne, jednoosobowa działalność gospodarcza, umowy między przedsiębiorcami, klauzule abuzywne, rękojmia za wady, odstąpienie od umowy, Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej, zmiana przepisów, różnicowanie sytuacji prawnej

Ustawodawca zaproponował objęcie przepisami o ochronie konsumentów także osób fizycznych, które
zawierają z innymi przedsiębiorcami umowy związane bezpośrednio z prowadzoną przez nie działalnością
gospodarczą lub zawodową, lecz nieposiadające dla nich charakteru zawodowego. Przedsiębiorcy ci będą
objęci ochroną przewidzianą dla konsumentów, w zakresie stosowania klauzul abuzywnych, rękojmi za wady
oraz w zakresie prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
Konsument - dotychczasowa definicja
Stosownie do treści art. 221 KC za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności
prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Wobec powyższej definicji, na gruncie obecnie obowiązujących przepisów prawnych, osoba fizyczna prowadząca
jednoosobową działalność gospodarczą zawierająca umowę z innym przedsiębiorcą jest traktowana jako
profesjonalista niezależnie od tego, czy ta umowa mieści się w zakresie specjalizacji (branży, obszarze gospodarki),
w której działa dany przedsiębiorca. Wszyscy przedsiębiorcy, zarówno ci prowadzący jednoosobową działalność
gospodarczą, jak i większe firmy traktowani są przez przepisy KC tak samo i nie korzystają z ochrony przewidzianej
dla konsumentów.
Zrównanie sytuacji jednoosobowego przedsiębiorcy i konsumenta
Ustawa z 31.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz.
1495, dalej: OgrObcRegU) co prawda nie zmienia kodeksowej definicji pojęcia „konsument”, niemniej jednak
prowadzi do rozszerzenia ochrony konsumenckiej także na przedsiębiorców będących osobami fizycznymi -
przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Jak czytamy w uzasadnieniu do tej ustawy, z praktyki stosowania kodeksowej definicji konsumenta wynika, że osoba
fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, zawierając umowę z innym przedsiębiorcą – profesjonalistą
(oferującym świadczenie z zakresu swojej branży lub specjalizacji) jest traktowana także jako podmiot profesjonalny,
nawet wtedy, gdy umowa ta nie jest bezpośrednio związana z branżą lub specjalizacją, którą ta osoba
wykonuje/reprezentuje. Wystawienie faktury za towar lub usługę „na firmę” jest równoznaczne z uznaniem, że
dokonano tego w ramach obrotu z udziałem obu podmiotów profesjonalnych (każda czynność prawna potwierdzona
fakturą wystawioną na przedsiębiorcę jest uznawana za czynność bezpośrednio związaną z jego działalnością
gospodarczą lub zawodową). W ocenie ustawodawcy, rodzi to dysproporcję w zakresie praw i obowiązków
podmiotów występujących w danej czynności prawnej. Przedsiębiorca dokonujący czynności prawnej z innym
przedsiębiorcą, gdy nie dysponuje on odpowiednią wiedzą i doświadczeniem koniecznym do oceny przedmiotu tej
czynności, nie może korzystać z ochrony konsumenckiej, mimo, że znajduje się w tym zakresie w tej samej sytuacji,
w jakiej znajduje się konsument (z założenia podmiot nieprofesjonalny).
Przedstawione w tej ustawie rozwiązanie ma na celu - zgodnie z intencją ustawodawcy - przeciwdziałanie powyżej
zarysowanemu problemowi.
Ochrona konsumencka przedsiębiorców w relacjach z innymi przedsiębiorcami
We wskazanej ustawie zaproponowano objęcie przepisami o ochronie konsumentów także osób fizycznych, które
zawierają z innym przedsiębiorcą umowę związaną bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą
lub zawodową, lecz nieposiadającą dla niej charakteru zawodowego. Przedsiębiorcy ci byliby objęci ochroną
przewidzianą dla konsumentów, w zakresie:
• stosowania klauzul abuzywnych - art. 3855 KC - „Przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 3851 –3853 KC,
stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy
z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności
z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów
o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.” (art. 1 pkt 1 OgrObcRegU),
• rękojmi za wady - art. 5765 KC - „Przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w niniejszym dziale, stosuje się do
osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy
wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu

wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji
i Informacji o Działalności Gospodarczej.” (art. 1 pkt 3 OgrObcRegU) oraz
• prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa - art. 38a ustawy
z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 287 ze zm.; dalej jako: PrKonsU) „Przepisy dotyczące
konsumenta zawarte w niniejszym rozdziale stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio
związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru
zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej,
udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.” (art. 55
OgrObcRegU).
Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych dokonuje więc modyfikacji przepisów
zarówno KC, jak i PrKonsU.
Ochrona konsumencka a zawodowy charakter zawieranej umowy
Z ochrony przewidzianej dotychczas dla konsumentów mógłby skorzystać przedsiębiorca wpisany do CEIDG pod
warunkiem, że umowa nie miałaby dla niego charakteru zawodowego.
W przedstawianej zmianie nawiązano do znanego prawu cywilnemu wyrażenia „charakter zawodowy”. Jest ono użyte
w art. 355 § 2 KC normującym miernik należytej staranności przyjmowany dla przedsiębiorcy - dłużnika.
Przedsiębiorca będzie traktowany w określonych sytuacjach jak konsument jedynie przy zawieraniu umów
nieposiadających dla niego charakteru zawodowego, których nie zawiera w ramach dokonywanych
codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG. CEIDG
jest powszechnie dostępnym źródłem informacji o przedsiębiorcach będących osobami fizycznymi. Tym samym
ułatwiona byłaby weryfikacja tego, czy dana czynność wchodzi w zakres czynności zawodowo podejmowanych
w ramach rzeczywiście wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
Zróżnicowanie sytuacji prawnej przedsiębiorców
Wprowadzone omawianą ustawą rozszerzenie ochrony konsumenckiej także na przedsiębiorców będących osobami
fizycznymi - przedsiębiorców wpisanych do CEiDG prowadzi w konsekwencji do różnicowania sytuacji prawnej
przedsiębiorców. Zakres przysługujących im praw będzie bowiem różny w zależności od tego, czy należą do grupy
osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą wpisanych do CEiDG, czy też nie.
Ustawa - w zakresie omówionym powyżej (tj.: art. 1 pkt 1 i 3 OgrObcRegU oraz art. 55 OgrObcRegU) - wejdzie
w życie z dniem 1.1.2021 r.

Rozszerzenie ochrony konsumenckiej na osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą ma wejść w życie z dniem 1.1.2021 r. Nowe przepisy przewidują objęcie przedsiębiorców ochroną dotychczas przysługującą konsumentom, w zakresie klauzul abuzywnych, rękojmi za wady oraz prawa odstąpienia od umowy.