Monitoring może naruszać prywatność

Monitoring obejmujący podwórko sąsiada narusza jego prywatność, co skutkuje żądaniem zadośćuczynienia według wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Sprawa dotyczyła usunięcia kamer z nieruchomości oraz odszkodowania dla poszkodowanych J.W. i F.W. Sąd uznał, że monitoring naruszał prawa osobiste, w tym prywatność i wizerunek, co stanowiło podstawę dla udzielenia ochrony na gruncie prawa cywilnego.

Tematyka: monitoring, prywatność, Sąd Apelacyjny, zadośćuczynienie, ochrona dóbr osobistych, naruszenie prawa, kamera, ustawa, bezpieczeństwo, dowód, egzoneracja

Monitoring obejmujący podwórko sąsiada narusza jego prywatność, co skutkuje żądaniem zadośćuczynienia według wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Sprawa dotyczyła usunięcia kamer z nieruchomości oraz odszkodowania dla poszkodowanych J.W. i F.W. Sąd uznał, że monitoring naruszał prawa osobiste, w tym prywatność i wizerunek, co stanowiło podstawę dla udzielenia ochrony na gruncie prawa cywilnego.

Monitoring obejmujący podwórko sąsiada narusza jego prywatność. Ma on więc prawo czuć się inwigilowany
i żądać zadośćuczynienia - orzekł Sąd Apelacyjny w Gdańsku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
z 30.10.2019 r., V ACa 440/19, 
).
Opis stanu faktycznego
Powodowie J.W., F.W. w pozwie przeciwko pozwanym J.S., A.S. wnieśli o ochronę dóbr osobistych. W ramach
ochrony majątkowej domagali się nakazania pozwanym usunięcia trzech kamer znajdujących się na ich
nieruchomości na: słupie metalowym; budynku gospodarczym położonym w tyle podwórka; budynku gospodarczym
położonym na przodzie podwórka; w ramach ochrony majątkowej powodowie zażądali zasądzenia na rzecz powódki
J.W. od pozwanych J.S. i A.S. solidarnie kwoty 4000 zł zadośćuczynienia oraz o zasądzenie na rzecz F.W. od
pozwanych J.S. i A.S. solidarnie 4000 zł zadośćuczynienia.
Sąd Okręgowy w Słupsku wyrokiem z 14.5.2019 r., I C 577/18, nakazał pozwanym J.S. i A.S. usunięcie dwóch kamer
znajdujących się na ich posesji w M.(...): jednej zamontowanej na metalowym słupie oraz drugiej – na budynku
gospodarczym od strony drogi oraz zasądził od pozwanych J.S. i A.S. solidarnie na rzecz powódki J.W. kwotę 4000
zł oraz na rzecz powoda F.W. 4000 zł; zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił.
Sąd Apelacyjny oddalił powództwo w zakresie nakazującym pozwanym usunięcie kamer, natomiast w pozostałym
zakresie oddalił apelację.
Z uzasadnienia Sądu
W konsekwencji należało uznać, że w sytuacji gdy kamery, cały czas i to od wielu lat, rejestrowały, lub mogły
rejestrować aktywność powodów na ich nieruchomości (ich życie prywatne), to niewątpliwie doszło, do naruszenia
prawa do wizerunku powodów, a także prawa do prywatności, spokoju i miru domowego. Przy czym należy
zaznaczyć, że już samo utrwalenie wizerunku osoby bez jej zgody, jest już naruszeniem w płaszczyźnie art. 23 KC
i art. 24 KC. Przy czym istniała możliwość ich bieżącego ustawienia, zatem w każdej chwili mogło to być korygowane.
Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał na dowody, które takie ustalenia potwierdzają.
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 12.4.2019 r., I SCK 169/18, zgodnie z art. 24 § 1 KC, ten, czyje dobro
osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono
bezprawne. Podstawą roszczenia zakazowego w sferze ochrony dóbr osobistych jest zatem zagrożenie ich
naruszeniem. Stan zagrożenia naruszeniem może wiązać się zarówno z sytuacją, gdy do naruszenia dobra
osobistego jeszcze nie doszło, ale istnieje prawdopodobieństwo, że do niego dojdzie, jak i sytuacją, gdy do
naruszenia już doszło, a zarazem istnieje prawdopodobieństwo, że zachowanie stanowiące naruszenie dóbr
osobistych powtórzy się w przyszłości. Przesłanką roszczenia o zaniechanie jest tym samym obawa, że do
naruszenia dojdzie lub że zostanie ono powtórzone. Prawdopodobieństwo, że do naruszenia dobra osobistego
dojdzie lub że zostanie ono ponowione, podlega ustaleniu z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy
czym ciężar przytoczeń i ciężar dowodu w zakresie twierdzeń faktycznych wskazujących na istnienie takiego
prawdopodobieństwa spoczywa na powodzie. Sąd może w tym zakresie kierować się także wnioskowaniami,
opartymi na związkach między faktami, znajdującymi uzasadnienie w zasadach doświadczenia życiowego i logice.
W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy niewątpliwie przeprowadzone dowody potwierdzają, że do naruszeń dóbr
osobistych powodów już doszło i w każdej chwili sytuacja taka może się powtórzyć przy wykorzystaniu sytemu
monitoringu na nieruchomości pozwanych.
Odnośnie naruszenia prawa do prywatności należy dodatkowo wskazać, iż takowe przebywanie ze świadomością, że
ktoś utrwala obraz lub dźwięk, niewątpliwie utrudniało, a wręcz uniemożliwiało nieskrępowane i swobodne spędzanie
czasu w ogrodzie, przebywanie w nieformalnych strojach, krępowało wszelką naturalność i spontaniczność, z istoty
rzeczy wiążącą się z prywatnym spędzaniem czasu na terenie, nie mającym charakteru miejsca publicznego.
Utrudniało też prowadzenie życia towarzyskiego co potwierdzają zeznania świadków. Jest to więc ewidentna
ingerencja w sferę prywatności powodów.
W kontekście powyższego zdaniem Sądu Apelacyjnego nie budzi wątpliwości, iż doszło do naruszenia dóbr
osobistych powodów, przy czym jest zupełnie niezrozumiałe twierdzenie pozwanych, że dobra te nie zostały przez
powodów dostatecznie sprecyzowane, w sytuacji gdy zostały one expressis verbis wskazane i sprecyzowane już
w pozwie. Konsekwentnie powodowie podnosili, że chodzi o prawo do prywatności i prawo do wizerunku. Już samo



naruszenie prawa powoda do prywatności oraz prawa do wizerunku, stanowi dostateczną podstawę dla udzielenia
powodowi ochrony na gruncie art. 23 KC i art. 24 KC.
Przy czym jak na to wskazano na wstępie wystarczy samo zagrożenie takiego naruszenia, a taka sytuacja
niewątpliwie miała miejsce. Przedmiotowe kamery z łatwością można było skierować na działkę powodów. Pozwani
gdyby ich celem była wyłącznie ochrona, lub prewencja w zakresie własnego bezpieczeństwa mogli te kamery
zainstalować w innych miejscach lub w taki sposób, aby nie było możliwości naruszania prawa pozwanych.
Niewątpliwie w przepisie art. 24 § 1 KC ustawodawca wprowadził domniemanie bezprawności działań naruszających
dobra osobiste. Do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych zalicza się działanie
w ramach konstytucyjnego porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa
(Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia), wykonywanie prawa
podmiotowego, działanie w obronie uzasadnionego interesu, w niektórych przypadkach także zgodę
pokrzywdzonego.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego pozwani nie przeprowadzili też skutecznej egzoneracji, nie wykazali braku
bezprawności swoich działań. Wprawdzie istotnie przepisy nie precyzują dokładnie, jak ma wyglądać monitoring, nie
mniej jednak w okolicznościach niniejszej sprawy nie jest przekonujące twierdzenie pozwanych, iż chodziło im
wyłącznie o zapewnienie bezpieczeństwa.
W ocenie Sądu miała możliwość takiego ustawienia monitoringu, aby utrwalać jedynie obraz swojej nieruchomości,
bez naruszania prywatności, czy wizerunku powodów, w sposób wykluczający taką możliwość. Zatem sposób
wykonywania przez pozwanych prawa podmiotowego wynikającego z prawa własności do ich nieruchomości i chęci
jej zabezpieczenia oraz prewencji został wykony w sposób wskazujący na jego nadużycie.
Pozwani przy tym działali świadomie, w pełni zdając sobie sprawę ze skutków dokonywanych naruszeń, których nie
zamierzali zaniechać, pomimo próśb i wezwań powodów, co implikuje wniosek o istnieniu winy umyślnej po ich
stronie. Nie są zatem uzasadnione zarzuty apelujących o braku ich winy.
Mając zatem na względzie zakres dotychczasowych naruszeń i ich długotrwałość (przy czym toczący się proces nie
spowodował zaniechania naruszania dóbr osobistych powodów i zmiany zachowania pozwanych) oraz uporczywość
działania pozwanych, nieskłonnych do żadnego kompromisu z sąsiadami, Sąd Apelacyjny uznał, iż krzywdzie
powodów w płaszczyźnie art. 448 KC w odpowiednim stopniu zadośćuczyni kwota po 4000 zł na rzecz każdego
z powodów i takie też zadośćuczynienie zostało na rzecz powodów zasądzone w zaskarżonym wyroku.

Komentarz
W analizowanym orzeczeniu Sąd uznał naruszenie dóbr osobistych powodów i zasądził odpowiednią sumę tytułem
zadośćuczynienia. W ocenie Sądu, monitoring obejmujący posesję sąsiadów narusza ich dobra osobiste, jak choćby
prawo do prywatności.
Jednocześnie Sąd uznał, że przepis art. 24 KC nie daje podstaw do żądania usunięcia kamer obejmujących posesję
sąsiednią. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że poprzez roszczenie o dokonanie czynności potrzebnych do
usunięcia stanu spowodowanego naruszeniem dobra osobistego rozumie się np. publikację przeprosin, sprostowania
o określonej treści, nie zaś usunięcie tych kamer, co do których zostało ustalone, że nagrywają obraz i dźwięk
z posesji powodów. Z rozstrzygnięciem Sądu w tym zakresie nie sposób się zgodzić. Przepis art. 24 KC wskazuje na
możliwość żądania przez pokrzywdzonego dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia,
w szczególności złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Ustawodawca posługuje więc
się pojęciem „w szczególności”, a nie „wyłącznie”. Tym samym usunięcie skutków naruszenia może przybrać formę
innego rodzaju „działania”, jak choćby demontaż monitoringu, gdyż usunięcie skutków naruszenia musi być
adekwatne do charakteru i rodzaju naruszenia lub zagrożenia dobra osobistego (wyrok SN z 4.2.1969 r., I CR
500/67, 
).

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30.10.2019 r., V ACa 440/19, 








Sąd Apelacyjny uznał, że monitoring naruszający prywatność sąsiadów wymagał zadośćuczynienia. Decyzja Sądu podkreśliła, że usunięcie kamer nie jest konieczne zgodnie z art. 24 KC. Orzeczenie to może budzić kontrowersje, gdyż pokrzywdzeni mogą żądać działań zmierzających do zlikwidowania skutków naruszenia, w tym demontażu monitoringu.