Roszczenie spadkobiercy o udzielenie informacji o rachunku bankowym zmarłego
Chybione jest stanowisko, że roszczenie spadkobiercy posiadacza rachunku bankowego o udzielenie informacji o saldzie, obrotach, wpływach na rachunek bankowy ma charakter niemajątkowy – orzekł Sąd Apelacyjny w Lublinie. Sprawa dotyczyła powódki, która nabyła spadek po zmarłym posiadaczu rachunku bankowego i wystąpiła o wydanie historii rachunku zmarłego, co spotkało się z odmową banku powołującego się na tajemnicę bankową.
Tematyka: roszczenie spadkobiercy, rachunek bankowy, informacje, tajemnica bankowa, Sąd Apelacyjny, Sąd Okręgowy
Chybione jest stanowisko, że roszczenie spadkobiercy posiadacza rachunku bankowego o udzielenie informacji o saldzie, obrotach, wpływach na rachunek bankowy ma charakter niemajątkowy – orzekł Sąd Apelacyjny w Lublinie. Sprawa dotyczyła powódki, która nabyła spadek po zmarłym posiadaczu rachunku bankowego i wystąpiła o wydanie historii rachunku zmarłego, co spotkało się z odmową banku powołującego się na tajemnicę bankową.
Chybione jest stanowisko, że roszczenie spadkobiercy posiadacza rachunku bankowego o udzielenie informacji o saldzie, obrotach, wpływach na rachunek bankowy ma charakter niemajątkowy – orzekł Sąd Apelacyjny w Lublinie (I ACa 366/19) Opis stanu faktycznego Powódka nabyła w całości z mocy ustawy, z dobrodziejstwem inwentarza spadek po A.W., zmarłym 6.9.2018 r. Spadkodawca posiadał w (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. rachunek osobisty i dwa rachunki oszczędnościowe. Wnioskiem z 2.10.2018 r. złożonym do strony pozwanej powódka wystąpiła o wydanie historii rachunku zmarłego za okres od 1.10.2017 r. do 6.9.2018 r., uiszczając stosowną opłatę w wysokości 25 zł. Pismem z 11.10.2018 r. pozwany bank poinformował powódkę, że nie może przekazać historii rachunku sprzed dnia otwarcia spadku, gdyż jest związany tajemnicą bankową. Po otrzymaniu tej odpowiedzi powódka wezwała pozwany bank do wydania zaświadczenia - wydruku o obrotach i wpływach na rachunku za ten sam okres. Pozwany poinformował powódkę, że podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Powódka w związku z tym złożyła pozew o wydanie przedmiotowego dokumentu. Stanowisko SO Sąd Okręgowy w wydanym wyroku nakazał pozwanemu (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wydanie powódce A.W. dokumentu w postaci zaświadczenia - wydruku o obrotach i wpływach na rachunku bankowym za okres od 1.10.2017 r. do 6.9.2018 r. Sąd Okręgowy podniósł, że umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, niezawarta w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej ulega rozwiązaniu z dniem śmierci posiada rachunku albo z upływem 10 lat od dnia wydania przez posiadacza rachunku ostatniej dyspozycji dotyczącej tego rachunku, a w przypadku gdy umowa przewiduje prowadzenie więcej niż jednego rachunku - tych rachunków, chyba że umowa rachunku oszczędnościowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej była zawarta na czas oznaczony dłuższy niż 10 lat. Sąd Okręgowy zważył, że nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (art. 922 § 2 KC). Sfera praw i obowiązków przynależnych poprzednio do osoby fizycznej po jej śmierci zostaje z jednej strony okrojona o niektóre prawa i obowiązki, z drugiej zaś strony powiększona o prawa i obowiązki uprzednio nieistniejące. Sąd I instancji podkreślił, iż dziedziczeniu podlegają jedynie prawa i obowiązki majątkowe mające charakter cywilnoprawny, a więc takie, których podstawą jest stosunek cywilnoprawny. Umowa rachunku bankowego jest typową umową o charakterze cywilnoprawnym,. Powódka po przedstawieniu pozwanemu dokumentu stwierdzającego nabycie spadku po ojcu winna uzyskać wszelkie informacje o prowadzonym rachunku bankowym ojca i dokonywanych dyspozycjach. W tym zakresie banku nie obowiązuje tajemnica bankowa. Stanowisko SA Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego banku. Głównym zarzutem apelacji było wskazanie na błędne uznanie, że uprawnienie do uzyskania przez powódkę informacji stanowi prawo podmiotowe i wchodzi w skład spadku; Bank wskazał również na kwestię naruszenia tajemnicy bankowej. Sąd Apelacyjny uznał wszystkie zarzuty za chybione. Podzielając ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny uzupełnił stan faktyczny o jeden, istotny element: w chwili otwarcia spadku na rachunku bankowym znajdowały się środki pieniężne w kwocie 2388,03 zł. Przechodząc do podstawy prawnej wskazał, że art. 59a ust. 1 pkt 1 PrBank zaczął funkcjonować od 1.7.2016 r. W stanie prawnym obowiązującym uprzednio umowa rachunku bankowego nie ulegała rozwiązaniu w wyniku śmierci posiadacza, a w miejsce zmarłego wstępowali jego spadkobiercy. Wszystkie zaś prawa i obowiązki wynikające z umowy rachunku bankowego (w tym do żądania informacji od banku) wchodziły w skład spadku. Sytuacja zmieniła się z chwilą wejścia w życie art. 59a PrBank. Umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, niezawarta w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, ulega bowiem rozwiązaniu z dniem śmierci posiadacza rachunku. Przepis ten stanowi lex specialis w stosunku do art. 922 § 1 KC i przewiduje definitywne wygaśnięcie praw i obowiązków majątkowych wynikających z umowy rachunku bankowego. Jak wynika jednak ze stanu faktycznego niniejszej sprawy, uzupełnionego w II instancji, na rachunku bankowym pozostawały środki pieniężne. Prawodawca w art. 59a ust. 4 PrBank stwierdził zaś, że jeżeli umowa uległa rozwiązaniu wskutek śmierci posiadacza rachunku bankowego, uważa się ją za wiążącą do chwili wypłaty przez bank środków pieniężnych osobie posiadającej do nich tytuł prawny. Oznacza to, że w chwili wystąpienia do banku z żądaniem informacyjnym przez powódkę umowa była wiążąca, mimo jej rozwiązania z chwilą śmierci posiadacza rachunku. Po śmierci posiadacza rachunku na banku ciąży obowiązek udzielenia - w pełnym zakresie - każdemu ze spadkobierców informacji dotyczących dyspozycji dokonanych na tym rachunku i wobec takich osób bank nie może zasłaniać się tajemnica bankową. Nie mają oni jednak prawa do wszystkich danych dotyczących operacji i dyspozycji, ale tylko do takich, jakie uzyskałby sam posiadacz rachunku w świetle postanowień umowy zawartej z bankiem. Co więcej, chybione jest stanowisko, że roszczenie spadkobiercy ma charakter niemajątkowy. Takie roszczenie wchodzi w skład spadku, jako niezwiązane ściśle z osobą posiadacza rachunku i ma charakter majątkowy. Komentarz Zarzuty pozwanego w wystosowanej apelacji sprowadzały się do kwestionowania tego, że powódka jako spadkobierca posiadacza rachunku bankowego, nabyła przysługujące mu prawa informacyjne związane z rachunkiem i pozwany bank nie może odmawiać jej żądanych informacji powołując się na tajemnicę bankową. Mając na uwadze zasadnicze zmiany w przepisach prawnych związanych z przedmiotem sporu, Sąd Apelacyjny uznał, że prawidłowa wykładnia art. 59a PrBank nakazuje przyjąć, że umowa rachunku bankowego rzeczywiście rozwiązuje się z chwilą śmierci posiadacza, lecz w drodze fikcji prawnej utrzymuje się w całości stosunek prawny przez nią wykreowany, zatem utrzymują się w mocy określone w umowie prawa i obowiązki obu jej stron (posiadacza i banku). Oznacza to, że jeżeli spełniona jest przesłanka ustawowa – na rachunku bankowym stan środków pieniężnych przekracza kwotę minimalną określoną w umowie – uważa się umowę za wiążącą do chwili wypłaty przez bank środków pieniężnych osobie posiadającej do nich tytuł prawny. Zatem sytuacja prawna spadkobierców w takich okolicznościach faktycznych nie zmieniła się. Powyższe jednocześnie implikuje interes prawny w uzyskaniu konkretnych informacji, co do których bank nie może zasłaniać się tajemnicą bankową. Spadkobierca bowiem wchodzi w sytuację umowną zmarłego posiadacza rachunku i ma prawo do tych samych informacji, do których prawo miał zmarły. Odnosząc się zaś do charakteru takiego roszczenia, słusznie Sąd Apelacyjny przypomniał, że za majątkowe uważa się te prawa, które są bezpośrednio ukierunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego. Kwestia uzyskiwania informacji związanych z rachunkiem bankowym, na którym są środki pieniężne, zawsze wiąże się ściśle i bezpośrednio z interesem ekonomicznym i prawa z tym związane wchodzą do spadku jako prawa o charakterze majątkowym. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 7.7.2020 r., I ACa 366/19
Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił apelację pozwanego banku, potwierdzając, że spadkobierca ma prawo do informacji o rachunku bankowym zmarłego. Uznał, że roszczenie spadkobiercy ma charakter majątkowy i wchodzi w skład spadku, nie mogąc być odmówione przez bank powołujący się na tajemnicę bankową.