Brak prawa odstąpienia od umowy sprzedaży mebli kuchennych do zabudowy

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 21.10.2020 r. stwierdził, że konsumentowi nie przysługuje prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży mebli kuchennych do zabudowy, nawet jeśli przedsiębiorca nie rozpoczął jeszcze produkcji. Sprawa dotyczyła sporu między Möbel Kraft GmbH & Co. KG a konsumentem ML, który odmówił odbioru mebli i został pozwany o odszkodowanie. Trybunał rozpatrzył pytanie prejudycjalne dotyczące wykładni dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w kontekście umów sprzedaży mebli według specyfikacji konsumenta.

Tematyka: Trybunał Sprawiedliwości, Unia Europejska, prawo konsumenta, umowa sprzedaży, meble kuchenne, dyrektywa 2011/83, wyjątki od prawa, informowanie konsumentów, ustawa o prawach konsumenta, wyrok TS C 529/19

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 21.10.2020 r. stwierdził, że konsumentowi nie
przysługuje prawo do odstąpienia od zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa umowy dotyczącej sprzedaży
towaru, który powinien być wyprodukowany według jego specyfikacji (tu: mebli kuchennych do zabudowy)
niezależnie od tego, czy przedsiębiorca rozpoczął produkcję tego towaru ani od stanu zaawansowania jego
prac (wyrok Möbel Kraft, C-529/19).
Stan faktyczny
Przedmiotowy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 16 lit. c dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z 25.9.2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniającej dyrektywę
Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającej dyrektywę Rady
85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.Urz. UE L 304 z 2011 r., s. 64, dalej:
Dyrektywa 2011/83).
Z wnioskiem tym zwrócono się w ramach sporu pomiędzy przedsiębiorcą - Möbel Kraft GmbH & Co. KG, niemiecką
spółką zajmującą się sprzedażą mebli, a konsumentem - ML. Podczas targów handlowych Strony zawarły umowę
sprzedaży dotyczącą mebli kuchennych do zabudowy. Następnie Konsument odmówił, powołując się na prawo
odstąpienia od umowy, odbioru przedmiotowych mebli. Wobec czego Przedsiębiorca wystąpił do Sądu odsyłającego
(Sąd Rejonowy w Poczdamie, Niemcy) z powództwem o odszkodowanie za niewykonanie umowy przez
Konsumenta.
Pytanie prejudycjalne
Z uwagi na przedstawione powyżej okoliczności sąd niemiecki postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do
Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
Czy prawo do odstąpienia od umowy, zgodnie z art. 16 lit. c Dyrektywy 2011/83, jest wyłączone również w sytuacji,
kiedy towary są, co prawda, produkowane według specyfikacji konsumenta, ale
• w chwili odstąpienia od umowy sprzedawca nie rozpoczął jeszcze produkcji (nie zaczął zlecać składania
poszczególnych elementów tworzących towar),
• sprzedawca dopasowałby towar na miejscu, u klienta samodzielnie, nie zaś za pośrednictwem osób trzecich?
Czy odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy towarom można by przywrócić stan sprzed indywidualizacji przy
jedynie niewielkich kosztach demontażu, wynoszących przykładowo około 5% wartości tych towarów?
Prawo odstąpienia od umowy i wyjątki od niego
Przedmiotem pytania prejudycjalnego jest ustalenie, czy art. 16 lit. c Dyrektywy 2011/83 należy interpretować w ten
sposób, że na przewidziany w tym przepisie wyjątek od prawa odstąpienia od umowy można powołać się przeciwko
konsumentowi, który poza lokalem przedsiębiorstwa zawarł umowę dotyczącą sprzedaży towaru, który powinien być
wyprodukowany według specyfikacji konsumenta, nawet jeżeli przedsiębiorca nie rozpoczął jeszcze produkcji tego
towaru.
Na wstępie TS wskazał, że umowę zawartą podczas targów handlowych - a z taką sytuacją mamy do czynienia
w niniejszej sprawie - można zakwalifikować jako „umowę zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa” w rozumieniu art.
2 pkt 8 Dyrektywy 2011/83, pod warunkiem że zawarcie umowy nie nastąpiło na stoisku wystawienniczym targów,
które można uważać za „lokal przedsiębiorstwa” w rozumieniu art. 2 pkt 9 tej dyrektywy.
Następnie TS przypomniał, że art. 9–15 Dyrektywy 2011/83 przyznają konsumentowi prawo do odstąpienia, między
innymi, od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, a także ustanawiają warunki i zasady wykonania tego
prawa.
Z kolei art. 16 ww. dyrektywy przewiduje wyjątki od prawa do odstąpienia od umowy, w tym m.in. co do umów, które
dotyczą „dostarczania towarów wyprodukowanych według specyfikacji konsumenta lub wyraźnie
zindywidualizowanych”. Jednak w treści tego przepisu nie istnieje żaden element wskazujący na fakt, że wyjątek od
prawa odstąpienia od umowy jest uzależniony od wystąpienia jakiegokolwiek zdarzenia późniejszego od zawarcia
umowy. Przeciwnie, z jego treści wyraźnie wynika, że wyjątek ten jest nierozłącznie związany z samym
przedmiotem umowy, którym jest wyprodukowanie towaru według specyfikacji konsumenta, a zatem

możliwość powołania się na ten wyjątek przeciwko temu konsumentowi przysługuje natychmiast, nie będąc
uwarunkowana wystąpieniem takiego zdarzenia oraz niezależnie od kwestii, czy rzeczona umowa została wykonana
lub czy jest w trakcie wykonywania przez przedsiębiorcę. Taka wykładnia ww. przepisu pozwala na uniknięcie
sytuacji, w której istnienie lub brak prawa konsumenta do odstąpienia do umowy zależałyby od stanu zaawansowania
wykonania umowy przez przedsiębiorcę, o którym to stanie zaawansowania konsument zazwyczaj nie jest
informowany, a tym bardziej nie ma niego żadnego wpływu.
Niezależnie od powyższego, TS podkreślił obowiązek przedsiębiorcy przekazania konsumentowi, przed zawarciem
umowy, zarówno informacji o warunkach umowy i konsekwencjach jej zawarcia, które powinny mu umożliwić
podjęcie decyzji, czy zamierza związać się umową z przedsiębiorcą, jak i informacji koniecznych do należytego
wykonania tej umowy, a w szczególności w odniesieniu do wykonywania praw konsumenta, między innymi prawa
odstąpienia od umowy (wyrok TS z 10.7.2019 r., Amazon EU, C-649/17, EU:C:2019:576). Jest to jednym
z przejawów pewności prawa w zakresie transakcji między przedsiębiorcą a konsumentem.
Stanowisko TS
Podsumowując TS orzekł, że art. 16 lit. c Dyrektywy 2011/83 należy interpretować w ten sposób, że na
przewidziany w tym przepisie wyjątek od prawa odstąpienia od umowy można powołać się przeciwko
konsumentowi, który poza lokalem przedsiębiorstwa zawarł umowę dotyczącą sprzedaży towaru, który
powinien być wyprodukowany według specyfikacji konsumenta, niezależnie od tego, czy przedsiębiorca
rozpoczął produkcję tego towaru.

Komentarz
Analizowana przez TS kwestia konsumenckiego prawa do odstąpienia od umowy i wyjątków od niego została na
gruncie prawa polskiego uregulowana w ustawie z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 287,
dalej: PrKonsU). Zgodnie z art. 38 pkt 3 PrKonsU, który stanowi implementację art. 16 Dyrektywy 2011/83, prawo
odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi
w odniesieniu do umowy, w której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według
specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb. Przywołany przepis
przewiduje wyjątki od prawa do odstąpienia od umowy poprzez wymienienie tych rodzajów umów, od których
konsumentowi nie przysługuje prawo odstąpienia. Co ważne - i wynikające z całkowitego charakteru harmonizacji
przewidzianej w Dyrektywie 2011/83 (innymi słowy: państwa członkowskie nie mogą wprowadzić w krajowych
porządkach prawnych innych wyjątków od prawa do odstąpienia niż te przewidziane w samej dyrektywie) - katalog
ten ma charakter zamknięty i enumeratywnie określa wyjątki od reguły, w myśl której konsumentowi przysługuje
prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość.
Dyrektywa 2011/83 (w motywie 49 preambuły) wyjaśnia, że prawo do odstąpienia od umowy mogłoby być
nieodpowiednie ze względu na charakter niektórych towarów lub usług. W sytuacji, gdy rzecz będąca przedmiotem
umowy sprzedaży jest wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służy zaspokojeniu jego
zindywidualizowanych potrzeb, wymaga indywidualnego procesu produkcji prowadzonego według specyfikacji,
projektu, szczegółowych wytycznych konsumenta, czyli z założenia odpowiada jego określonym i wskazanym
preferencjom, nie jest zaś produkowana w sposób masowy, konsument nie może skorzystać z prawa odstąpienia.
Jako przykłady takich rzeczy w orzecznictwie wskazuje się: meble wykonane według określonego projektu, okulary
korekcyjne dopasowane do wady wzroku konkretnego konsumenta, suknię szytą na miarę, koszulkę z samodzielnie
zaprojektowanym przez konsumenta nadrukiem bądź grzejnik wykonany zgodnie ze specyfikacją konsumenta.
W przypadku gdy tak przygotowana rzecz nie odpowiada indywidualnym potrzebom konsumenta (suknia szyta
według pobranej miary jest za mała), to co prawda nie przysługuje mu prawo odstąpienia od tej umowy, niemniej
jednak może on skorzystać z roszczeń przewidzianych w art. 556 i nast. KC z tytułu wad rzeczy sprzedanej.
Ścisły charakter tego wyjątku od prawa odstąpienia od umowy potwierdził TS stając na stanowisku, iż jest on
niezależny od rozpoczęcia i stanu zaawansowania prac produkcyjnych przedsiębiorcy.

Wyrok TS z 21.10.2020 r., C 529/19

Trybunał stwierdził, że wyjątek od prawa odstąpienia od umowy sprzedaży mebli do zabudowy dotyczy umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa, niezależnie od stanu produkcji. TS podkreślił obowiązek informowania konsumentów o prawie odstąpienia przed zawarciem umowy. Kwestie prawne omówione przez TS znajdują odzwierciedlenie w ustawie o prawach konsumenta. Wyrok TS z 21.10.2020 r., C 529/19, stanowi ważne rozstrzygnięcie w zakresie praw konsumenta.