Odpowiedzialność za bezpieczeństwo uczestników spektaklu

Pracownik filharmonii powinien odmówić wstępu niepunktualnej uczestniczce spektaklu lub zapewnić jej bezpieczne dotarcie do miejsca na widowni. Placówka odpowiada za potknięcie się kobiety na nienależycie oświetlonych schodach, co spowodowało poważne uszkodzenia ciała. Sprawa ta została rozstrzygnięta w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z 22.11.2020 r., IX Ca 767/20.

Tematyka: odpowiedzialność, bezpieczeństwo, spektakl, filharmonia, uszkodzenie ciała, Sąd Okręgowy, Olsztyn, wyrok, przyczynienie się, zadośćuczynienie

Pracownik filharmonii powinien odmówić wstępu niepunktualnej uczestniczce spektaklu lub zapewnić jej
bezpieczne dotarcie do miejsca na widowni. Placówka odpowiada, więc za to, że kobieta potknęła się na
nienależycie oświetlonych schodach i doznała poważnych uszkodzeń ciała – stwierdził Sąd Okręgowy
w Olsztynie (Wyrok SO w Olsztynie z 22.11.2020 r., IX Ca 767/20).
Opis stanu faktycznego
Powódka T.G. wniosła o zasądzenie od pozwanej Filharmonii w Olsztynie kwoty 50.000 zł zadośćuczynienia za
uszkodzenie ciała. W uzasadnieniu wskazała, że w trakcie uczestniczenia w spektaklu organizowanym przez
pozwaną doznała uszkodzenia ciała. W trakcie spektaklu zajmowała miejsce na widowni, na balkonie. Podała, iż
pomimo swojego spóźnienia na spektakl została wpuszczona przez personel pozwanej. Na skutek znacznej
odległości od oświetlonej sceny, jak również zgaszonych świateł w sali nie zauważyła nieoświetlonych schodów na
skutek czego upadła doznając licznych obrażeń ciała w postaci wieloodłamowego złamania przezkrętarzowego kości
udowej oraz złamania kości nosowej. Powódka wskazała, że odniesione obrażenia wiązały się z doznanymi przez nią
cierpieniami psychicznymi. Uraz nogi wyeliminował powódkę z życia zawodowego na 5 miesięcy. Skutkował również
pozbawieniem powódki możliwości kierowania samochodem, a tym samym powódka stała się całkowicie uzależniona
od innych osób. Na skutek wypadku powódka musiała zrezygnować ze spotkań towarzyskich, kulturalnych, w których
często brała udział. Ponadto powódka przy wykonywaniu podstawowych czynności życia codziennego takich jak
mycie, ubieranie, zwykłe przemieszczanie się w domu wymagała pomocy osób trzecich. Pozwana wniosła
o oddalenie powództwa w całości.
Wyrokiem z 10.7.2010 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 10.000 złotych.
Na skutek apelacji powódki Sąd Okręgowy w Olsztynie podwyższył kwotę zadośćuczynienia do wysokości 18.000 zł.
Z uzasadnienia Sądu
Powódka w wyniku przedmiotowego zdarzenia doznała poważnych urazów, które skutkowały długotrwałym
uszczerbkiem na zdrowiu. Była hospitalizowana, poddana wielu zabiegom i badaniom, zmagała się z bólem.
Wypadek i obrażenia, których doznała powódka spowodowały, że została na długi czas wyłączona z normalnego
funkcjonowania. Została ograniczona w wykonywaniu wielu czynności życia codziennego oraz w dotychczasowej
aktywności zawodowej i życiowej. Była osobą cierpiącą i uzależnioną od pomocy innych. Doświadczanie tego
z pewnością mogło być dla niej dotkliwe. Przebieg zdarzenia i jego skutki miały również wpływ na sferę zdrowia
psychicznego powódki mierzoną w znacznej utracie komfortu życiowego.
Jednakże należało mieć na uwadze, że na obecny stan zdrowia powódki, w tym stwierdzony uszczerbek na zdrowiu,
wpływ miały także wcześniejsze jej schorzenia oraz dolegliwości niezwiązane z wypadkiem.
Biorąc pod uwagę wnioski opinii biegłego ortopedy, stwierdzającego u apelującej istnienie 7,5 % uszczerbku na
zdrowiu (wynik ten uwzględnia istniejącą u powódki przed urazem osteoporozę), jak również fakt przebytego
złamania kości nosowej z przemieszczeniem, a także wymienione wcześniej okoliczności, w ocenie Sądu
Odwoławczego, adekwatna suma zadośćuczynienia przysługującego powódce na podstawie art. 445 § 1 ustawy
z 23.4.1964 r.- Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1740; dalej: KC) winna zostać oszacowana na 35.000 zł.
Kwota ta uwzględnia rozmiar krzywdy apelującej, nie odbiega od świadczeń przyznawanych w innych sprawach, nie
prowadząc jednocześnie do jej bezpodstawnego wzbogacenia.
Należało zgodzić się z Sądem I instancji, iż w realiach niniejszej sprawy zasadne było obniżenie należnego powódce
świadczenia z uwagi na stopień przyczynienia się jej do szkody. Jednakże Sąd Odwoławczy nie podziela stanowiska
Sądu I instancji co do przyjęcia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody na poziomie 80 %,
albowiem mogłoby to stawiać pod znakiem zapytania samą odpowiedzialność strony pozwanej określaną na
zasadzie winy.
Stosownie do treści art. 362 KC jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek
jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu
stron. W orzecznictwie przyjęto, że przyczynieniem się poszkodowanego do powstania szkody jest każde jego
zachowanie pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna
osoba. Zachowanie się poszkodowanego musi stanowić adekwatną współprzyczynę powstania szkody lub jej
zwiększenia, czyli włączać się musi jako dodatkowa przyczyna szkody. Jeżeli nie ma takiego przyczynienia się, to nie
może być zmniejszony obowiązek naprawienia szkody.

Przyczynienie się do szkody występuje, gdy w wyniku badania stanu faktycznego sprawy dojść trzeba do wniosku, że
bez udziału poszkodowanego szkoda hipotetycznie nie powstałaby lub nie przybrałaby rozmiarów, które ostatecznie
w rzeczywistości osiągnęła. O tym, czy zachowanie poszkodowanego stanowiło współprzyczynę szkody
odpowiadającą cechom normalnego związku przyczynowego, decyduje ocena konkretnych okoliczności danej
sprawy, dokonana według kryteriów obiektywnych i uwzględniająca zasady doświadczenia, a w razie potrzeby także
wiadomości specjalne.
Prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, że zachowanie powódki pozostawało w normalnym związku przyczynowym
z powstałą szkodą. Jednakże przyjęcie stopnia przyczynienia się poszkodowanej do powstania szkody na poziomie
80 % nie jest uprawnione.
Jak wynika z okoliczności niniejszej sprawy schody prowadzące na balkon nie były należycie oświetlone.
Powierzchnia podłogi zlewała się ze schodami nawet przy częściowo zapalonym świetle. W tej sytuacji oświetlenie to
nie spełniało swojej roli i nie zapewniało bezpiecznego poruszania się uczestnikom wydarzeń artystycznych jakie tam
miały miejsce.
Okoliczność, że budynek wszelkie normy techniczne nie wyłączał odpowiedzialności pozwanej. Obowiązkami
każdego organizatora imprezy z udziałem widzów jest odpowiednie zabezpieczenie wydarzenia i zapewnienie
bezpieczeństwa jej uczestnikom. Jak wynika przy tym z akceptowanej przez Sąd Okręgowej opinii biegłego z zakresu
budownictwa, pomimo oświetlenia stopni podłoga mogła optycznie „zlewać się” ze schodami.
W dalszej kolejności wskazać należy, że z zeznań pracowników filharmonii wynikało, iż zasadą jest, że osoby
spóźnione nie są wpuszczane na salę, a jeśli już zostaną wpuszczone, to zajmują miejsca na krzesełkach
ustawionych przy wejściu, a dopiero w czasie przerwy mogą zająć swoje miejsca. W okolicznościach niniejszej
sprawy, pracownik decydując się na wpuszczenie powódki na salę i mając na względzie wykupione na balkonie
miejsca, powinien odmówić wstępu niepunktualnej uczestniczce wydarzenia kulturalnego lub zapewnić jej
bezpieczne dotarcie do punktu przeznaczenia. Skoro zasady te, ustalone zwyczajowo w pozwanej instytucji, zostały
przez osoby podległe pozwanemu naruszone, dopuszczalne jest przypisanie jej co najmniej niedbalstwa
w wykonywaniu obowiązków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa widzów. (…)
Pozwana organizując imprezy kulturalne powinna tak zorganizować swoją działalność aby zapewnić bezpieczeństwo
osobom w nich uczestniczącym, a skoro tego nie uczyniła, ponosi odpowiedzialność sprawczą za uszczerbek na
zdrowi powódki.
Jednakże należało również mieć na uwadze, że powódka spóźniła się na koncert, następnie wchodząc na
zaciemnioną salę nie zapewniła sobie pomocy pracownika filharmonii czy też punktowego oświetlenie drogi choćby
telefonem komórkowym, choć zazwyczaj spektaklu nie obserwowała z poziomu balkonu. Zaniechania te skutkowały
przyczynieniem się do powstania szkody z poziomu zarzucalnego niedochowania należytej ostrożności w trakcie
poruszania się po nieznanej, nieoświetlonej powierzchni.

Komentarz
W analizowanym orzeczeniu sądy obu instancji orzekły, że choć powódka przyczyniła się do zdarzenia, to jednak co
do zasady wskazały na odpowiedzialność pozwanej Filharmonii w Olsztynie. Wyrok można stanowić podstawę
zmiany nastawienia placówek kultury (kina, teatry, filharmonie itp.) do wpuszczania na widownię osób po rozpoczęciu
spektaklu. Obowiązkami każdego organizatora imprezy z udziałem widzów jest odpowiednie zabezpieczenie
wydarzenia i zapewnienie bezpieczeństwa jej uczestnikom, a tym samym instytucje kulturalne mogą zrewidować
w przyszłości swoje postępowanie względem osób wchodzących na widownię po rozpoczęciu spektaklu.
W przywołanym orzeczeniu, Sąd odwoławczy słusznie podkreślił, wskazując na uchybienia popełnione w toku
postępowania pierwszoinstancyjnego, że ocena zapadłego wyroku nie jest możliwa bez ponownego
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W takim wypadku, w świetle regulacji ustawy procesowej,
jedynym dopuszczalnym rozwiązaniem staje się uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania, z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Wyrok SO w Olsztynie z 22.11.2020 r., IX Ca 767/20.

Sąd uznał, że mimo przyczynienia się poszkodowanej do zdarzenia, główną odpowiedzialność ponosiła Filharmonia w Olsztynie. Wyrok ten może wpłynąć na zmianę praktyk placówek kultury w zakresie wpuszczania osób na widownię po rozpoczęciu spektaklu. Konieczne jest ponowne przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości.