Rejestrowy charakter katastru nieruchomości

Ewidencja gruntów i budynków, zwana katastrem nieruchomości, stanowi system informacyjny gromadzący, aktualizujący i udostępniający dane o gruntach, budynkach, właścicielach oraz innych podmiotach związanych z nieruchomościami. Artykuł omawia spór dotyczący aktualizacji danych o powierzchni nieruchomości, który zakończył się orzeczeniem sądu oraz interpretację organów administracyjnych dotyczącą charakteru rejestrowego ewidencji gruntów.

Tematyka: ewidencja gruntów, kataster nieruchomości, aktualizacja danych, spór o nieruchomość, charakter rejestrowy, organy ewidencyjne

Ewidencja gruntów i budynków – zgodnie z ustawową definicją, to system informacyjny zapewniający
gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla kraju, informacji o gruntach,
budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi
gruntami, budynkami lub lokalami.
Sądowym orzeczeniem zakończył się spór w sprawie dotyczącej aktualizacji danych o powierzchni nieruchomości.
Z wnioskiem o wszczęcie stosowanego postępowania administracyjnego do prezydenta miasta zwrócił się właściciel
działki. Domagał się on aktualizacji polegającej na wprowadzeniu „pełnej rzeczywistej powierzchni gruntu w oparciu
uchwałę Prezydium Rady Narodowej z 1960 r. oraz akt notarialny z 1961 r.”. Zgodnie z przywołanymi przez
wnioskodawcę dokumentami istniała różnica powierzchni pomiędzy stanem istniejącym działki, a uwzględnionym
w bazie ewidencyjnej. W jego opinii w księdze wieczystej powierzchnia została zaniżona, co rodziło pewne
konsekwencje przy przekształcaniu prawa do użytkowania wieczystego w prawo własności.
Prezydent Miasta odmówił aktualizacji operatu ewidencyjnego. Jego zdaniem w zasobie geodezyjnym
i kartograficznym nie istnieją dokumenty mogące stanowić podstawę do zmiany przebiegu granic. Właściciel
zaskarżył powyższą decyzję do Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego, jednak ten
utrzymał ją w mocy. Organ podkreślił, że postępowanie ewidencyjne jest postępowaniem rejestrowym, co oznacza,
że nie rozstrzyga sporów o prawa do gruntów, budynków, lokali ani nie nadaje tych praw, rejestruje jedynie stany
prawne ustalone w innym trybie lub przez inne organy orzekające. W przypadku regulacji dotyczących ewidencji
gruntów chodzi o naniesienie do ewidencji prawidłowych danych o gruntach, budynkach i lokalach, co ma charakter
informacyjny. Organ odwoławczy wyjaśnił, że aktualizacja ewidencji poprzez usunięcie błędu może dotyczyć tylko
błędów oczywistych czyli takich, które można dostrzec z łatwością, bez konieczności prowadzenia postępowania
wyjaśniającego. Organ ewidencyjny nie jest władny uwzględnić wniosku, z zawartym w nim żądaniem, wprowadzenia
zmian przebiegu granic działek ewidencyjnych, co do których zaistniał spór graniczny.
Właściciel nieruchomości skierował sprawę do sądu. Argumentował przy tym, że w wydanych decyzjach nie
wskazano istnienia jakichkolwiek wytycznych lub podstaw prawnych, na podstawie których dokonano pomiaru
nieruchomości wskazujących istotną różnicę w metrażu za treścią wcześniejszego pomiaru ujawnionego
w dokumencie urzędowym – akcie notarialnym dotyczącym tej samej nieruchomości.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 27.10.2021 r., I SA/Wa 966/20,
oddalił skargę.
Uznał tym samym, że zarówno Prezydent Miasta, jak i organy nadzoru nie popełniły zarzucanych im błędów. Ponadto
sąd jeszcze raz podkreślił, że ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) – zgodnie z definicją zawartą
w art. 2 pkt 8 ustawy z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1990) – to system
informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla kraju, informacji
o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi
gruntami, budynkami lub lokalami. W orzecznictwie podkreśla się, że istotą ewidencji gruntów i budynków jest
rejestrowanie jedynie stanów prawnych ustalonych w innym trybie i przez inne organy, ma ona zatem charakter
techniczno-deklaratoryjny. Kompetencje organów ewidencyjnych sprowadzają się do rejestracji stosownego
dokumentu i naniesienia wynikających z niego danych.
Wyrok WSA w Warszawie z 27.10.2021 r., I SA/Wa 966/20,

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę dotyczącą sporu o aktualizację danych o nieruchomości. Orzekł, że ewidencja gruntów i budynków ma charakter rejestrowy, rejestruje jedynie stany prawne ustalone w innym trybie. Decyzja ta podkreśla istotę i zakres kompetencji organów ewidencyjnych.