Trwają prace nad zmianą przepisów dotyczących umów leasingu i ubezpieczenia

W Wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawiła się informacja o rozpoczęciu prac nad nowelizacją przepisów dotyczących umów leasingu i ubezpieczenia. Projektowane zmiany mają na celu przyspieszenie i uproszczenie procesu zawierania oraz obsługi tych umów poprzez wprowadzenie formy dokumentowej w przypadku umowy leasingu i zapytania ubezpieczyciela. Dodatkowo planowane jest rozszerzenie definicji konsumenta na osoby korzystające z umów odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczeń osobowych.

Tematyka: umowa leasingu, umowa ubezpieczenia, nowelizacja przepisów, uproszczenie procesu, forma dokumentowa, definicja konsumenta, beneficjenci umów, roszczenia, ochrona praw konsumentów

W Wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawiła się informacja o rozpoczęciu prac nad ustawą, której
celem jest m.in. przyspieszenie i uproszczenie czynności dokonywanych w związku z zawarciem oraz
wykonywaniem umów leasingu i ubezpieczenia, jak również ułatwienie poszkodowanym osobom fizycznym
dochodzenia roszczeń od zakładów ubezpieczeń. Nowelizacja przewiduje zmianę formy zawarcia umowy
leasingu oraz formy zapytania ubezpieczyciela o okoliczności istotne z punktu widzenia zawarcia umowy
ubezpieczenia, a także rozszerzenie definicji konsumenta.
Aktualny stan prawny
Zgodnie z art. 7092 KC umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Konsekwentnie
dla swej skuteczności wszystkie zmiany i uzupełnienia przedmiotowej umowy również wymagają jej zachowania.
W praktyce obowiązujące przepisy uniemożliwiają wykorzystanie nowoczesnych form składania oświadczeń woli
przewidzianych w KC w procesie zawierania umów leasingu, które zostały dopuszczone przez ustawodawcę dla
innych rodzajów kontraktów. Powoduje to utrudnienie procesu zawarcia tego typu umów oraz ich obsługę.
Z uwagi na sposób sformułowania art. 815 § 1 zd. 1 KC i posłużenie się w nim pojęciem „innych pism” ubezpieczyciel
nie jest uprawniony do złożenia w innej formie niż pisemna oświadczeń w przedmiocie zapytania ubezpieczającego
o okoliczności istotne z punktu widzenia zawarcia umowy ubezpieczenia. W ocenie projektodawcy, mając na uwadze
perspektywę rozwoju rynku ubezpieczeniowego, w praktyce jest to rozwiązanie niepraktyczne i uciążliwe dla
zakładów ubezpieczeń.
Nadto, powyższe rozwiązanie przewidziane w KC jest niespójne z przepisami ustawy z 11.09.2015 r. o działalności
ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1130; dalej: DziałUbezpReasU). W art. 43 ust. 1 zd. 1
DziałUbezpReasU przewidziano bowiem, że dokumenty związane z zawieraniem i wykonywaniem umów
ubezpieczenia mogą być sporządzane w postaci elektronicznej, jeżeli będą w sposób należyty utworzone, utrwalone,
przechowywane i zabezpieczone.
Zgodnie z obowiązującą definicją konsumenta zawartą w art. 221 KC jest nim osoba fizyczna dokonująca czynności
prawnej niezwiązanej z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą. W praktyce okazuje się ona być za wąska
w sprawach dochodzenia roszczeń od zakładów ubezpieczeń przez poszkodowanych z tytułu wypadków
komunikacyjnych lub innych beneficjentów umów odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczeń osobowych, którzy nie są
stronami przedmiotowych czynności.
Projektowane zmiany
Projektodawca przewidział zmianę przewidzianej w art. 7092 KC formy zawarcia umowy leasingu. Po nowelizacji
będzie nią forma dokumentowa pod rygorem nieważności.
W projekcie przewidziano również zmianę formy zapytania ubezpieczyciela o okoliczności istotne z punktu widzenia
zawarcia umowy ubezpieczenia, przewidzianą w art. 815 § 1 zd. 1 KC, z pisemnej na dokumentową. Planowane jest
zastąpienie użytego w nim określenia „w innych pismach” sformułowaniem „w innych dokumentach”.
Formę dokumentową czynności prawnej przewiduje art. 77 2 KC, zgodnie z którym do jej zachowania wystarcza
złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.
Wymóg ten spełnią na przykład dokumenty sporządzone w postaci tekstowej z podpisem powielanym mechanicznie,
jak również w wiadomości elektronicznej, zakończonej danymi pozwalającymi ustalić tożsamość osoby składającej
oświadczenie.
Powyższe zmiany mają na celu uproszczenie i przyśpieszenie procesu zawierania oraz obsługi umowy leasingu
i ubezpieczenia poprzez wykorzystanie nowoczesnych form składania oświadczeń woli, w tym za pomocą środków
komunikacji elektronicznej.
W projekcie przewidziano nadto rozszerzenie definicji konsumenta w sprawach z zakresu umowy ubezpieczenia
również na osoby będące beneficjentami umów odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczeń osobowych. Zmiana ma na
celu przyczynienie się do zwiększenia ochrony osób poszkodowanych w relacjach z ubezpieczycielami poprzez
umożliwienie tym osobom zarówno formułowanie roszczeń, jak i korzystanie z przywilejów konsumenckich.
Projektodawca wskazał, że w informacji NIK o wynikach kontroli ochrony praw konsumentów na rynku

ubezpieczeniowym poddano pod rozwagę, aby ochroną konsumencką objęte zostały także osoby, które nie mają
statusu osoby ubezpieczającej, ale są głównymi beneficjentami umowy ubezpieczenia. Podobny pogląd wyraził SN
w uchwale z 9.09.2015 r., III SZP 2/15,
.
Ocena projektowanej regulacji
Proponowane w projekcie zmiany zasadniczo zasługują na aprobatę. Mając na uwadze wprowadzenie przez
ustawodawcę do KC formy dokumentowej wskutek nowelizacji, która weszła w życie w 2016 roku, zasadne jest
dopuszczenie jej zastosowania również w zakresie umowy leasingu. Podobnie, z uwagi na uregulowania
DziałUbezpReasU, w pełni celowe jest dostosowanie przepisów KC do przewidzianych w niej rozwiązań
i dopuszczenie formy dokumentowej w zakresie zapytań kierowanych przez zakłady ubezpieczeń do
ubezpieczających. Wreszcie, z uwagi na istniejące w praktyce wątpliwości w tym zakresie, w pełni uzasadnione jest
dostosowanie obowiązującej definicji konsumenta do wymogów praktyki ubezpieczeniowej i rozciągnięcie jej również
na beneficjentów umów ubezpieczenia, nie będących ich stronami. Należy jednak podkreślić, że z punktu widzenia
projektowanych zmian istotną kwestią jest sposób sformułowania wprowadzających je przepisów. Dopiero wówczas
będzie bowiem wiadomo, czy w pełni realizują one założenia projektodawcy.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw pojawił się w Wykazie prac
legislacyjnych Rady Ministrów (UD395). Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał
2022 r.

Proponowane zmiany zasługują na aprobatę, ponieważ dostosowują obowiązujące przepisy do wymogów praktyki ubezpieczeniowej. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw został wpisany do Wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów (UD395) z planowanym terminem przyjęcia w IV kwartale 2022 roku.