Rozwiązanie umowy sprzedaży pojazdu

Oprogramowanie w pojazdach marki Volkswagen, które zakłóca działanie układu kontrolującego emisję zanieczyszczeń, może prowadzić do rozwiązania umowy sprzedaży zgodnie z decyzją TSUE. Sprawa dotyczy homologacji pojazdu, zgodności towaru z umową oraz interpretacji przepisów dotyczących urządzeń ograniczających skuteczność działania układów kontroli emisji zanieczyszczeń.

Tematyka: rozwiązanie umowy sprzedaży pojazdu, homologacja pojazdu, oprogramowanie pojazdu, urządzenia ograniczające skuteczność, TSUE, zgodność towaru z umową, emisja zanieczyszczeń, Dieselgate

Oprogramowanie będące w wyposażeniu pojazdów, takich jak samochody marki Volkswagen, które
powoduje zmniejszenie skuteczności działania układu kontrolującego emisję zanieczyszczeń przy zwykłych
temperaturach przez większą część roku, jest zgodnie z prawem UE zakazane. TSUE uznał, że taki brak
zgodności pojazdu nie może zostać uznany za mający nikłe znaczenie i tym samym nie wykluczył możliwości
rozwiązania umowy sprzedaży pojazdu.
Stan faktyczny
Konsument, który kupił samochód marki Volkswagen wyposażony w oprogramowanie zmniejszające recyrkulację
gazów zanieczyszczających pojazdu, zwłaszcza w zależności od wykrytej temperatury, żądał unieważnienia umowy
sprzedaży, zawartej w 2013 r. Zgodnie ze spornym oprogramowaniem recyrkulacja spalin byłaby jednak w pełni
skuteczna tylko wtedy, gdyby temperatura zewnętrzna wynosiła od 15 do 33 °C (dalej: okno termiczne). To okno jest
wynikiem dokonanej przez Volkswagena aktualizacji oprogramowania przedmiotowych pojazdów w celu zastąpienia
oprogramowania zakazanego w świetle prawa Unii.
Homologacja
Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 25.5.1999 r. w sprawie niektórych
aspektów sprzedaży towarów i gwarancji (Dz.Urz. UE L z 1999 r. Nr 171, s. 12) nakłada na sprzedawcę obowiązek
dostarczenia konsumentowi towaru zgodnego z umową sprzedaży. Zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy
1999/44/WE domniemywa się, że towar konsumpcyjny jest zgodny z umową, jeżeli wykazuje jakość i wykonanie,
które są normalne dla towarów tego samego rodzaju, i jakich konsument może racjonalnie oczekiwać.
Trybunał stwierdził, że z przepisów dyrektywy 2007/46 oraz rozporządzenia (WE) Nr 715/2007 Parlamentu
Europejskiego i Rady z 20.6.2007 r. w sprawie homologacji typu pojazdów silnikowych w odniesieniu do emisji
zanieczyszczeń pochodzących z lekkich pojazdów pasażerskich i użytkowych (Euro 5 i Euro 6) oraz w sprawie
dostępu do informacji dotyczących naprawy i utrzymania pojazdów (Dz.Urz. UE L z 2007 r. Nr 171, s. 1) wynika, iż
pojazdy objęte zakresem stosowania dyrektywy 2007/46/WE powinny być przedmiotem homologacji typu WE,
a ponadto, że ta homologacja może zostać przyznana tylko wtedy, gdy dany typ pojazdu spełnia wymogi przepisów
rozporządzenia 715/2007/WE.
Z akt sprawy wynika, że sporny pojazd został pierwotnie homologowany przez niemiecki urząd ds. ruchu pojazdów
silnikowych bez ujawnienia obecności układu przełączającego. Ponadto z decyzji tej wynika, że gdyby urząd wiedział
o tym systemie, nie dokonałby homologacji WE tego typu pojazdu.
Trybunał orzekł, że art. 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 1999/44/WE należy interpretować w ten sposób, że pojazd
silnikowy objęty zakresem stosowania rozporządzenia 715/2007/WE nie wykazuje jakości, która jest właściwa
dla towarów tego samego rodzaju, jakiej konsument może racjonalnie oczekiwać, jeżeli – mimo że pojazd jest
objęty obowiązującą homologacją typu WE i w konsekwencji może być używany na drodze – jest
wyposażony w urządzenie ograniczające skuteczność działania, którego stosowanie jest zabronione na
mocy art. 5 ust. 2 rozporządzenia 715/2007/WE.
Zakaz
Zgodnie z art. 5 ust. 2 rozporządzenia 715/2007/WE stosowanie urządzeń ograniczających skuteczność
działania układów kontroli emisji zanieczyszczeń jest zabronione. Niemniej od zakazu tego istnieją trzy wyjątki,
w tym wymieniony w art. 5 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 715/2007/WE, a mianowicie gdy „urządzenie jest niezbędne
dla zabezpieczenia silnika przed uszkodzeniem lub awarią, lub ze względu na bezpieczeństwo użytkowania
pojazdu”.
Co się tyczy pojęć „awarii” i „uszkodzenia”, zawartych w art. 5 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 715/2007/WE, TSUE
stwierdził, że aby urządzenie ograniczające skuteczność działania układu kontroli emisji zanieczyszczeń mogło być
uzasadnione zgodnie z tym przepisem, powinno ono pozwolić na ochronę silnika przed nagłymi i wyjątkowymi
szkodami - wyrok TSUE z 17.12.2020 r., CLCV i in. (Urządzenie ograniczające skuteczność działania w silniku
wysokoprężnym), C-693/18, pkt 109,
. W ocenie TSUE zanieczyszczania i starzenia się silnika nie można
zatem uznać za „awarię” lub „uszkodzenie” w rozumieniu tego przepisu, ponieważ zdarzenia te są co do zasady
przewidywalne i nieodłącznie związane z normalnym działaniem pojazdu.
Zdaniem TSUE sporne urządzenie ograniczające skuteczność działania może być uzasadnione na podstawie
wyjątku wskazanego w art. 5 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 715/2007/WE wyłącznie w zakresie, w jakim zostanie
ustalone, że to urządzenie odpowiada ściśle potrzebie uniknięcia bezpośredniego ryzyka uszkodzenia lub

awarii silnika, spowodowanej wadliwym działaniem elementu układu recyrkulacji spalin o takiej wadze, że powodują
konkretne zagrożenie w trakcie prowadzenia pojazdu wyposażonego w to urządzenie. Przy czym taka weryfikacja
podlega w niniejszym sporze ocenie stanu faktycznego, która należy wyłącznie do s ądu odsyłającego.
Trybunał orzekł, że art. 5 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 715/2007/WE należy interpretować w ten sposób, że
urządzenie ograniczające skuteczność działania, które gwarantuje przestrzeganie dopuszczalnych wartości
emisji przewidzianych w tym rozporządzeniu wyłącznie w oknie termicznym, może być uzasadniona na mocy
tego przepisu jedynie pod warunkiem, że zostanie wykazane, iż to urządzenie odpowiada ściśle potrzebie
uniknięcia bezpośredniego ryzyka uszkodzenia lub awarii silnika. Ich powodem jest na tyle poważne
nieprawidłowe działanie części układu recyrkulacji spalin, że wywołuje konkretne niebezpieczeństwo
podczas prowadzenia pojazdu wyposażonego w to właśnie urządzenie. W każdym razie urządzenie
ograniczające skuteczność działania, które w normalnych warunkach ruchu powinno funkcjonować przez
większą część roku w celu ochrony silnika przed uszkodzeniem lub awarią oraz w celu zapewnienia
bezpieczeństwa pojazdu, nie może wchodzić w zakres wyjątku przewidzianego w art. 5 ust. 2 lit. a)
rozporządzenia 715/2007/WE.
Pojęcie „braku zgodności o nikłym znaczeniu”
W dyrektywie 1999/44/WE nie zdefiniowano sformułowania „mający nikłe znaczenie”, dlatego TSUE uznał, że
należy je określić zgodnie ze zwykłym znaczeniem w języku potocznym, przy jednoczesnym uwzględnieniu
kontekstu, w którym jest ono używane, i celów uregulowania, którego jest częścią (wyrok TSUE z 3.6.2021,
Węgry/Parlament, C-650/18, pkt 83,
).
W niniejszej sprawie, jeśli chodzi o obecność urządzenia ograniczającego skuteczność działania, którego używanie
jest zabronione na mocy art. 5 ust. 2 rozporządzenia 715/2007/WE, nie można homologować typu pojazdu
zawierającego takie urządzenie. Ponadto taki pojazd nie jest w stanie przestrzegać dopuszczalnych wartości emisji
przewidzianych w załączniku I do rozporządzenia 715/2007/WE. Tymczasem motywy 1 i 4–6 tego rozporządzenia
podkreślają znaczenie ochrony środowiska naturalnego i konieczność zmniejszenia emisji tlenków azotu (NOx)
w pojazdach z silnikami wysokoprężnymi w celu poprawy jakości powietrza i przestrzegania dopuszczalnych wartości
emisji zanieczyszczeń. Wobec tego TSUE uznał, że obecność w pojeździe urządzenia ograniczającego skuteczność
działania, którego używanie jest zabronione mocą art. 5 ust. 2 rozporządzenia 715/2007/WE, nie może zostać
uznana za brak zgodności o nikłym znaczeniu w rozumieniu art. 3 ust. 6 dyrektywy 1999/44/WE.
Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 6 dyrektywy 1999/44/WE należy interpretować w ten sposób, że brak zgodności
polegający na obecności w pojeździe urządzenia ograniczającego skuteczność działania, którego używanie
jest zabronione na mocy art. 5 ust. 2 rozporządzenia 715/2007/WE, nie może zostać uznany za „mający nikłe
znaczenie”, nawet jeśli – przy założeniu, że konsument wiedział o istnieniu i funkcjonowaniu tego urządzenia
– ten konsument dokonałby jednak zakupu tego pojazdu.

Komentarz
W mniejszym wyroku TSUE rozpoznał kolejne pytania prejudycjalne austriackiego sądu, dotyczące konsekwencji
tzw. afery Dieselgate.
W uzasadnieniu niniejszego wyroku TSUE bardzo szczegółowo wyjaśnił, jak należy rozumieć wyjątek od zakazu
stosowania urządzeń ograniczających skuteczność działania układów kontroli emisji zanieczyszczeń, wskazany
w art. 5 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 715/2007/WE, tj. gdy „urządzenie jest niezbędne dla zabezpieczenia silnika przed
uszkodzeniem lub awarią, lub ze względu na bezpieczeństwo użytkowania pojazdu”.
Warto również zwrócić uwagę na stanowisko TSUE co do zgodności spornego pojazdu z umową. Przede wszystkim
TSUE wyjaśnił, że charakter „mający nikłe znaczenie” lub brak zgodności w rozumieniu art. 3 ust. 6 dyrektywy
1999/44/WE, od którego zależy kwestia, czy konsument jest uprawniony do żądania rozwiązania umowy, nie jest
uzależniony od elementu subiektywnego. W konsekwencji okoliczność, że po zakupie towaru konsument przyznaje,
iż kupiłby ten towar, nawet gdyby wiedział o takim braku zgodności, nie ma znaczenia dla ustalenia, czy brak
zgodności należy uznać za „mający nikłe znaczenie”. Ponadto żądanie rozwiązania umowy, które stanowi najdalej
idący środek zaradczy, jakim dysponuje konsument, może być przedstawione jedynie w przypadku, gdy brak
zgodności ma wystarczające znaczenie. W niniejszej sprawie Trybunał uznał, że sporne oprogramowanie nie może
zostać uznane za „mające nikłe znaczenie”, a zatem TSUE nie wykluczył, iż konsument może żądać rozwiązania
umowy.
Powyższa interpretacja TSUE będzie miała zastosowanie również w przypadku sprzedaży innych towarów dla
konsumentów.

Wyrok TSUE z 14.7.2022 r., Porsche Inter Auto i Volkswagen, C-145/20,

TSUE wyjaśnił, że urządzenia ograniczające skuteczność działania układów kontroli emisji zanieczyszczeń mogą być uzasadnione tylko w określonych sytuacjach, a obecność takiego urządzenia nie może być uznana za brak zgodności o nikłym znaczeniu. Wyrok TSUE będzie miała zastosowanie również do innych przypadków sprzedaży towarów dla konsumentów.