Uznanie dokumentacji technicznej za utwór

Tematyka: dokumentacja techniczna, utwór, ochrona autorska, dokumentacja kuchni polowej, Sąd Apelacyjny, wyrok SA w Poznaniu

Warunkiem przyznania dokumentacji technicznej ochrony autorskoprawnej jest to, aby charakteryzowała się
specyficznymi, będącymi wynikiem indywidualnej kreacji autora elementami, wyrażającymi się w sposobie
doboru i prezentacji danych oraz ich interpretacji, a także w formie osobistego i swobodnego (w pewnym
chociaż zakresie) ich ujęcia – orzekł Sąd Apelacyjny w Poznaniu.
Opis okoliczności faktycznych
Sprawa dotyczyła powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. przeciwko (...) spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w P. o zapłatę. Powód uzasadniał, że strony są współwłaścicielami po 1/2 udziału w autorskich
prawach majątkowych oraz autorskich prawach zależnych do utworu w postaci dokumentacji technicznej kuchni
polowej. W przetargach brały udział jako konsorcjum. W 2012 r. pozwany naruszył jednak prawa powoda, bo przy
wykorzystaniu przedmiotowej dokumentacji wyprodukował na rzecz innego podmiotu 10 kuchni polowych za
2.680.000 zł netto przystępując do przetargu samodzielnie. W reakcji na to powód domagał się od pozwanego
wyjaśnienia przyczyn i podstawy wykorzystywania dokumentacji technicznej z pominięciem powoda jako jej
współwłaściciela oraz zapłaty za korzystanie z przysługującego powodowi udziału we własności dokumentacji.
Stanowisko SO
W niniejszej sprawie Sąd uznał, że stan faktyczny sprawy był w zasadzie bezsporny, choć strony odmiennie
interpretowały zaistniałe fakty. Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności rozważył czy sporna dokumentacja techniczna
kuchni polowej przekazana stronom przez jej pierwotnych współtwórców stanowi utwór w rozumieniu PrAut. Miał przy
tym na uwadze, że w myśl art. 6 KC to na powodzie spoczywał obowiązek wykazania, że spornej dokumentacji taki
status przysługuje. Pozwany bowiem kwestionował, aby miała ona taki charakter.
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony
w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Wynika z tego, że dzieło
może być traktowane jako utwór tylko wtedy, gdy stanowi rezultat pracy człowieka (twórcy), jest przejawem jego
działalności twórczej i ma indywidualny charakter. Dokonując oceny wytworu w oparciu o wyżej wskazane kryteria
Sąd Okręgowy miał na uwadze, że niniejsze postępowanie dotyczy dokumentacji technicznej, a nie dzieła
technicznego należącego do szerszej kategorii. Z tego względu trzeba ją rozumieć jako zespół dokumentów
zawierających dane techniczne umożliwiające wyprodukowanie i eksploatację urządzeń technicznych, które mogą
być objęte ochroną wynikającą z prawa autorskiego jedynie w określonych okolicznościach. Tego typu ochronie nie
podlega bowiem samo techniczne rozwiązanie zawarte w dokumentacji, gdyż z reguły stoi temu na przeszkodzie
brak cechy indywidualności, ale objęcie nią „dzieła technicznego” w sposób, który da jej cechy wyróżniające,
osiągnięte dzięki indywidualnemu wkładowi pracy twórczej autora, uzyskane przy wykorzystaniu swobody twórczej.
Granice indywidualnego ukształtowania dzieła technicznego są znacznie węższe przy dokumentacji dla celów
produkcyjnych (wykonania urządzenia), aniżeli innych, np. dokumentacji dla celów informacyjnych, sporządzanej
w formie instrukcji obsługi lub opisów konstrukcji i działania urządzeń.
Sąd pierwszej instancji doszedł do wniosku, że powód nie wykazał, aby dokumentacja techniczna kuchni polowej
miała cechy, które pozwoliłyby w całości zakwalifikować ją jako utwór w rozumieniu przepisów. Powód bowiem
zaniechał inicjatywy dowodowej w celu wykazania w jakim zakresie, w jakich częściach i jakich elementach
sporna dokumentacja zawierała wartości indywidualne, twórcze. Co więcej, opisywane przez powoda
korzystanie przez pozwanego ze spornej dokumentacji poprzez wytwarzanie egzemplarzy kuchni polowej nie jest
tożsame z korzystaniem z ustalonej formy utworu, która podlega ochronie prawno-autorskiej. Kuchnia polowa nie
może stanowić nośnika utworu, który został wyrażony słowem lub graficznie. Dlatego też działanie polegające na
wytworzeniu 10 egzemplarzy kuchni polowej na podstawie spornej dokumentacji nie stanowi korzystania z utworu
w rozumieniu ustawy. Wreszcie nawet gdyby uznać, że roszczenie powoda jest słuszne co do zasady, to podzielając
stanowisko biegłego Sąd Okręgowy uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na wiarygodne
oszacowanie wartości stawki rynkowej opłaty licencyjnej, zatem roszczenie powoda podlegałoby oddaleniu jako
niewykazane co do wysokości.
Stanowisko SA
Sąd Apelacyjny zważył, że skarżący słusznie wskazuje, że w doktrynie dopuszcza się możliwość objęcia ochroną na
podstawie prawa autorskiego także dokumentacji technicznej. Jednocześnie jednak, na co zwrócił uwagę Sąd
Okręgowy, podkreśla się, że dokumentacja techniczna często znajduje się na granicy ochrony prawno-
autorskiej. Ochronie tej nie podlega samo techniczne rozwiązanie zawarte w dokumentacji. Dokumentacja może

podlegać takiej ochronie, jeżeli ma cechy wyróżniające i zawiera - uzyskane przy wykorzystaniu swobody twórczej -
swoiste cechy osiągnięte dzięki indywidualnemu wkładowi pracy twórczej autora.
Sąd Apelacyjny uznaje, że warunkiem przyznania dokumentacji technicznej ochrony autorskoprawnej jest to, aby
charakteryzowała się specyficznymi, będącymi wynikiem indywidualnej kreacji autora elementami, wyrażającymi się
w sposobie doboru i prezentacji danych oraz ich interpretacji, a także w formie osobistego i swobodnego (w pewnym
chociaż zakresie) ich ujęcia. Nie jest natomiast utworem w rozumieniu prawa autorskiego opracowanie stanowiące
jedynie zastosowanie nawet wysokospecjalistycznej wiedzy technicznej, jeżeli jego treść jest z góry zdeterminowana
obiektywnymi warunkami i wymaganiami technicznymi oraz charakterem rozwiązywanego zadania technicznego.
Ochronie nie podlega idea, a forma w jakiej została przedstawiona. Prawo autorskie nie chroni pomysłu.
Twórczość dokumentacji trzeba więc odróżnić od innowacyjności utworu, którego ta dokumentacja dotyczy.
Koncepcja wykonania przedmiotu, którego dokumentacja dotyczy, nie podlega ochronie. Wobec zakreślonego przez
powoda przedmiotu sporu, dla rozstrzygnięcia sprawy było obojętne czy ochrona prawnoautorska przysługiwała
utworowi kuchnia polowa. Istota sporu sprowadzała się do przesądzenia czy dokumentacja techniczna przedstawiała
kuchnię polową w sposób twórczy.
Wobec zaprzeczenia w odpowiedzi na pozew (co wyrażono kategorycznie w punkcie IV pisma), aby powoływana
przez powoda dokumentacja stanowiła utwór, nakładało na powoda obowiązek podniesienia twierdzeń, że twórca
dysponował zakresem swobody w przedstawieniu zawartych w dokumentacji elementów, w jakich elementach
upatruje indywidualnego, twórczego wkładu jej autorów, a następnie wykazania tych twierdzeń opinią biegłego.
Inaczej mówiąc, aby sąd mógł dokonać oceny prawnej utworu jako spełniającego przesłanki z art. 1 ust. 1 PrAut
konieczne jest zakreślenie przez powoda podstawy faktycznej powództwa przez wskazanie nie tylko utworu, ale też
jego cech indywidualnych i twórczych. Podstawą oddalenia powództwa - co niewątpliwie wynika z uzasadnienia
zaskarżonego wyroku - było przede wszystkim nie spełnienie tych wymagań.
Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku nie przeprowadził szczegółowej analizy dokumentacji, ale takiej analizy nie
dokonywał także powód. Sąd Apelacyjny, tak samo jak Sąd pierwszej instancji, nie posiadając wiedzy w zakresie
sporządzania dokumentacji technicznej składającej się z rysunków technicznych, nie jest w stanie ocenić czy ich
sporządzenie wymagało wyłącznie zawodowego przygotowania ich autora, czy też nosi cechy twórcze. Powód zaś
nie wnosił o powołanie biegłego ani przed Sądem Okręgowym, ani w postępowaniu odwoławczym.

Komentarz
Zasadniczo wyrok nie odpowiada na pytanie, czy sporna dokumentacja techniczna stanowiła utwór w rozumieniu
PrAut. Jak wskazał Sąd Apelacyjny, znajduje się ona często na granicy ochrony autorskoprawnej, co zmusza stronę
występującą z roszczeniem do podjęcia wszelkich środków w celu sprostania ciężarowi dowodu. Sąd – jak miało to
miejsce w niniejszym sporze – nie ma wiedzy ani nawet formalnych możliwości samodzielnej oceny dokumentów
wyspecjalizowanych. Dokumentacja techniczna, aby została uznana za utwór w rozumieniu art. 1 ust. 1 PrAut, musi
spełniać wymagania przewidziane w tym przepisie, co implikuje konieczność przedstawienia Sądowi przekonujących
dowodów, w tym najczęściej również z opinii biegłego.

Wyrok SA w Poznaniu z 10.8.2022 r., I AGa 274/21,

Zasadniczo wyrok nie odpowiada na pytanie, czy sporna dokumentacja techniczna stanowiła utwór w rozumieniu PrAut. Jak wskazał Sąd Apelacyjny, znajduje się ona często na granicy ochrony autorskoprawnej, co zmusza stronę występującą z roszczeniem do podjęcia wszelkich środków w celu sprostania ciężarowi dowodu. Sąd – jak miało to miejsce w niniejszym sporze – nie ma wiedzy ani nawet formalnych możliwości samodzielnej oceny dokumentów wyspecjalizowanych. Dokumentacja techniczna, aby została uznana za utwór w rozumieniu art. 1 ust. 1 PrAut, musi spełniać wymagania przewidziane w tym przepisie, co implikuje konieczność przedstawienia Sądowi przekonujących dowodów, w tym najczęściej również z opinii biegłego.