Ustawa o gospodarce nieruchomościami pod lupą TK

Ustanowienie dwóch dróg dochodzenia roszczeń za szkody planistyczne czy wydanie przez starostę w zgodzie z miejscowym planem zagospodarowania, ewentualnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji ograniczającej sposób korzystania z nieruchomości z powodu lokalizacji inwestycji celu publicznego, jest zgodny z Konstytucją RP – zasadą ochrony własności. Przeczytaj więcej, by dowiedzieć się, dlaczego Trybunał Konstytucyjny orzekł tak, a nie inaczej.

Tematyka: ustawa, gospodarka nieruchomościami, Trybunał Konstytucyjny, odszkodowanie, planowanie przestrzenne

Ustanowienie dwóch dróg dochodzenia roszczeń za szkody planistyczne, czy wydanie przez starostę
w zgodzie z miejscowym planem zagospodarowania, ewentualnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego, decyzji ograniczającej sposób korzystania z nieruchomości z powodu lokalizacji inwestycji
celu publicznego, jest zgodny z Konstytucją RP – zasadą ochrony własności.
Podczas ustalania prawa do odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości na skutek przeprowadzenia linii
elektroenergetycznej zaszła potrzeba zbadania konstytucyjności jednego z przepisów ustawy z 21.8.1997 r.
o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 344; dalej: GospNierU).
Sprawa rozpoczęła się, gdy właścicielka dużej działki, składającej się z gruntów rolnych i nieużytków zawnioskowała
o ustalenie odszkodowania za przeprowadzenie przez jej nieruchomość dwutorowej linii wysokiego napięcia.
Ponieważ linia ta znacznie ograniczyła możliwość korzystania z niej, kobieta spodziewała się uzyskania pieniędzy nie
tylko z tytułu realizacji inwestycji, ale także za szkodę krajobrazową i obniżenie wartości działek, jakie mogłaby
wydzielić z terenu zajętego pod pas technologiczny.
Kolejne organy – począwszy od starosty, kończąc na Naczelnym Sądzie Administracyjnym – nie znalazły jednak
uzasadnienia do przyznania kobiecie pełnego odszkodowania. NSA argumentując swoje stanowisko wskazał na art.
128 ust. 4 GospNierU. Mówi on, że odszkodowanie przysługuje również za szkody powstałe wskutek zdarzeń,
o których mowa w art. 120, art. 124, art. 124a, art. 124b, art. 124c, art. 125 i art. 126 GospNierU. Odszkodowanie
powinno odpowiadać wartości poniesionych szkód. Jeżeli wskutek tych zdarzeń zmniejszy się wartość
nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu. NSA ustalił, że
odszkodowanie ustalone na podstawie powyższej regulacji powinno rekompensować szkody będące w związku
z czasowym zajęciem nieruchomości określonym w decyzji starosty. Tymczasem kobieta powoływała się także na
zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, wskazując, że na skutek jego realizacji dojdzie do
ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości. Organ stwierdził, że każdemu właścicielowi nieruchomości przysługuje
prawo do skorzystania z roszczenia przewidzianego w art. 36 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 977), jednak dotyczy to rzeczywistej szkody.
Kobieta skierowała sprawę do Trybunału Konstytucyjnego zarzucając niezgodność z Konstytucją dwutorowemu
trybowi dochodzenia pełnego odszkodowania. Zdaniem jej i jej pełnomocnika z uwagi na konieczność niezależnego
dochodzenia roszczeń z dwóch tytułów jest de facto utrudnianiem właścicielom odzyskiwania pieniędzy.
TK w wyroku z 13.6.2023 r., SK 42/21,
, orzekł jednak na niekorzyść skarżącej. Organ uznał, że ustanowienie
dwóch dróg dochodzenia roszczeń za szkody planistyczne czy wydanie przez starostę w zgodzie z miejscowym
planem zagospodarowania, ewentualnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji
ograniczającej sposób korzystania z nieruchomości z powodu lokalizacji inwestycji celu publicznego, jest zgodny
z Konstytucją RP – zasadą ochrony własności. W ustnym uzasadnieniu przyjętego stanowiska sędzia sprawozdawca
tłumaczył, że obowiązująca procedura jest trafna i logiczna. Gdyby można było dochodzić odszkodowań z różnych
tytułów w jednej procedurze, mogłoby dojść do rozerwania niezwykle istotnego w tej materii związku przyczynowo-
skutkowego. Ponadto, na co zwrócił uwagę sędzia sprawozdawca, w Konstytucji RP nie ma zapisów, które
wskazywałyby na konieczność dochodzenia odszkodowania w jednym postępowaniu.

Wyrok TK z 13.6.2023 r., SK 42/21,

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13.6.2023 r., SK 42/21, orzekł na niekorzyść skarżącej, argumentując, że ustanowienie dwóch dróg dochodzenia roszczeń za szkody planistyczne czy wydanie przez starostę zgodne jest z Konstytucją RP. Decyzja ta ma istotne konsekwencje dla właścicieli nieruchomości. Sprawdź, co jeszcze wpłynęło na to rozstrzygnięcie.