Odpowiedzialność za uszkodzenie ciała pasażera
Jeśli pasażer dozna obrażeń w samolocie, np. oparzenia gorącą kawą, i zostanie mu udzielona pomoc, która spotęguje uszkodzenia ciała, to te zdarzenia stanowią jeden wypadek w rozumieniu Konwencji montrealskiej. D.B. podróżował z Tel Awiwu do Wiednia lotem obsługiwanym przez Austrian Airlines AG. W samolocie została mu udzielona pierwsza pomoc medyczna. Sąd orzekł, że udzielenie nieodpowiedniej pierwszej pomocy medycznej po upadku dzbanka z gorącą kawą stanowi jeden wypadek zgodnie z Konwencją montrealską.
Tematyka: uszkodzenie ciała pasażera, Konwencja montrealska, udzielenie pierwszej pomocy, oparzenia, przewoźnik lotniczy
Jeśli pasażer dozna obrażeń w samolocie, np. oparzenia gorącą kawą, i zostanie mu udzielona pomoc, która spotęguje uszkodzenia ciała, to te zdarzenia stanowią jeden wypadek w rozumieniu Konwencji montrealskiej. D.B. podróżował z Tel Awiwu do Wiednia lotem obsługiwanym przez Austrian Airlines AG. W samolocie została mu udzielona pierwsza pomoc medyczna. Sąd orzekł, że udzielenie nieodpowiedniej pierwszej pomocy medycznej po upadku dzbanka z gorącą kawą stanowi jeden wypadek zgodnie z Konwencją montrealską.
Jeśli pasażer dozna obrażeń w samolocie, np. oparzenia gorącą kawą, i zostanie mu udzielona pomoc, która spotęguje uszkodzenia ciała, to te zdarzenia stanowią jeden wypadek w rozumieniu Konwencji montrealskiej. Oznacza to, że dany przewoźnik lotniczy odpowiada wówczas za jeden wypadek na podstawie postanowień Konwencji montrealskiej, a nie prawa krajowego. Stan faktyczny D.B. podróżował z Tel Awiwu do Wiednia lotem obsługiwanym przez Austrian Airlines AG (dalej: AA). W trakcie tego lotu z wózka cateringowego używanego do obsługi pasażerów spadł dzbanek z gorącą kawą i poparzył D.B. W samolocie została mu udzielona pierwsza pomoc medyczna. Następnie D.B. wytoczył na podstawie austriackiego prawa powództwo przeciwko AA, żądając, po pierwsze, zapłaty kwoty 10 196 euro tytułem odszkodowania, a po drugie – stwierdzenia odpowiedzialności tego przewoźnika za wszystkie przyszłe szkody wynikające ze spotęgowania jego oparzeń z powodu udzielenia mu nieodpowiedniej pierwszej pomocy medycznej w samolocie. Nie wysunął on roszczenia na podstawie Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zawartej w Montrealu 28.5.1999 r., podpisanej przez Wspólnotę Europejską 9.12.1999 r. i zatwierdzonej w jej imieniu decyzją Rady 2001/539/WE z 5.4.2001 r. (Dz.Urz. UE L z 2001 r. Nr 194, s. 38; dalej: Konwencja montrealska). Wytoczył on powództwo już po upływie przewidzianego w niej terminu zawitego, lecz jeszcze przed upływem dłuższego terminu zakreślonego w austriackim prawie w odniesieniu do roszczeń z tytułu odpowiedzialności cywilnej. Sąd odsyłający uważa, że upadek dzbanka z kawą z wózka cateringowego używanego do obsługi pasażerów, jaki nastąpił na pokładzie statku powietrznego i spowodował u pasażera oparzenia, stanowi „wypadek” w rozumieniu art. 17 ust. 1 Konwencji montrealskiej, zgodnie z wykładnią tego przepisu dokonaną przez TS w wyroku z 19.12.2019 r., C-532/18, Niki Luftfahrt, . Sąd ten zastanawia się natomiast, czy pierwsza pomoc medyczna udzielona na pokładzie statku powietrznego w wyniku takiego wypadku stanowi zdarzenie wywołujące szkodę odrębne od tego wypadku, czy też te dwa zdarzenia stanowią jeden „wypadek” w rozumieniu tego przepisu. Stanowisko TS Zgodnie z art. 17 ust. 1 Konwencji montrealskiej przewoźnik lotniczy ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikłą w razie śmierci lub uszkodzenia ciała pasażera jedynie pod warunkiem, że wypadek, który spowodował śmierć lub uszkodzenie ciała, miał miejsce na pokładzie statku powietrznego lub w trakcie jakiejkolwiek czynności związanej z wsiadaniem i wysiadaniem. Z orzecznictwa TS wynika, że pojęcie „wypadek” należy rozumieć jako nieprzewidziane nieumyślne zdarzenie powodujące szkodę, niewymagające, aby szkoda powstała w wyniku materializacji ryzyka typowego dla przewozów lotniczych lub aby istniał związek między wypadkiem a eksploatacją bądź ruchem statku powietrznego (wyrok Niki Luftfahrt, pkt 35, 41). Trybunał stwierdził, że nie zawsze możliwe jest przypisanie wystąpienia szkody odosobnionemu zdarzeniu, gdy ta szkoda jest wynikiem splotu współzależnych zdarzeń. Tak więc w przypadku wystąpienia szeregu ściśle ze sobą powiązanych zdarzeń, które następują po sobie w sposób nieprzerwany w przestrzeni i w czasie, TS uznał, że ów szereg zdarzeń stanowi jeden i ten sam „wypadek” w rozumieniu art. 17 ust. 1 Konwencji montrealskiej. Trybunał stwierdził, że taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy – tak jak w niniejszej sprawie – upadek dzbanka z gorącą kawą spowodował u pasażera oparzenia i konieczność natychmiastowego udzielenia pierwszej pomocy medycznej przez personel pokładowy. Biorąc bowiem pod uwagę ciągłość przestrzenną i czasową pomiędzy upadkiem danego dzbanka z kawą a udzieleniem poszkodowanemu pasażerowi pierwszej pomocy, zdaniem TS nie sposób zakwestionować istnienia związku przyczynowego między tym upadkiem a spotęgowaniem uszkodzeń ciała nim spowodowanych ze względu na udzielenie nieodpowiedniej pierwszej pomocy medycznej. Według TS powyższa wykładnia jest zgodna z celami realizowanymi przez Konwencję montrealską. Zgodnie bowiem z motywem trzecim tej konwencji państwa będące jej stronami, świadome „wagi zapewnienia ochrony interesów konsumentów w międzynarodowym przewozie lotniczym i potrzeby sprawiedliwej rekompensaty opartej na zasadzie naprawienia szkody”, postanowiły przewidzieć system nieograniczonej odpowiedzialności przewoźników lotniczych. Taki system oznacza jednak – jak wynika z motywu piątego tej konwencji – konieczność zachowania „sprawiedliwej równowagi interesów” przewoźników lotniczych i pasażerów (wyrok TS z 12.5.2021 r., Altenrhein Luftfahrt C-70/20, ). Otóż ograniczając pojęcie „wypadku” w rozumieniu art. 17 ust. 1 Konwencji montrealskiej do splotu ściśle ze sobą powiązanych zdarzeń, które następują po sobie w sposób nieprzerwany w przestrzeni i w czasie, zdaniem TS to postanowienie pozwala na łatwe i szybie uzyskanie odszkodowania przez pasażerów, bez nakładania przy tym na przewoźników lotniczych zbyt daleko idącego obowiązku naprawienia szkody, trudnego do określenia i obliczenia, który mógłby utrudnić, a nawet sparaliżować ich działalność gospodarczą (wyrok Niki Luftfahrt, pkt 40). W ocenie TS powyższego stwierdzenia nie może podważyć okoliczność – nawet gdyby została wykazana – że dany przewoźnik lotniczy uchybił swoim obowiązkom w zakresie zachowania należytej dbałości i staranności (wyrok TS z 2.6.2022 r., Austrian Airlines (Zwolnienie przewoźnika lotniczego z odpowiedzialności), C-589/20, ). Dla uznania zdarzenia za „wypadek” w rozumieniu art. 17 ust. 1 Konwencji montrealskiej wystarczy bowiem, aby zdarzenie, które spowodowało śmierć lub uszkodzenie ciała pasażera, miało miejsce n a pokładzie statku powietrznego lub w trakcie jakiejkolwiek czynności związanej z wsiadaniem i wysiadaniem. Reasumując, TS orzekł, że art. 17 ust. 1 Konwencji montrealskiej należy interpretować w ten sposób, iż udzielenie pasażerowi na pokładzie statku powietrznego nieodpowiedniej pierwszej pomocy medycznej, która doprowadziła do spotęgowania uszkodzeń ciała spowodowanych przez „wypadek” w rozumieniu tego postanowienia, należy uznać za objęte tym wypadkiem. Komentarz W niniejszym wyroku Trybunał odniósł się po raz kolejny do szczególnie kontrowersyjnej kwestii dotyczącej zakresu stosowania Konwencji montrealskiej co do odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za uszkodzenia ciała pasażera. Z uzasadnienia prezentowanego wyroku wynika, że Trybunał kładzie szczególną wagę na kwestię związku przyczynowego, tak jak w niniejszej sprawie pomiędzy upadkiem dzbanka z gorącą kawą i pierwszą pomocą medyczną, która została następnie udzielona przez załogę samolotu w związku z oparzeniami. Gdyby bowiem nie doszło do upadku dzbanka z kawą, pierwsza pomoc medyczna nie zostałaby udzielona, a zatem nie doszłoby ani do właściwych uszkodzeń ciała, ani do spotęgowania doznanych uszkodzeń ciała. Zatem Trybunał uznał, że ten związek w tym przypadku występuje, a w konsekwencji należy traktować te okoliczności jako części składowe jednego „wypadku” w rozumieniu art. 17 ust. 1 Konwencji montrealskiej, a nie jako odrębne przyczyny obrażeń. Uzasadniając swoje stanowisko, TS odwołał się do wykładni celowościowej postanowień Konwencji montrealskiej, z której wynika, że uregulowany w niej system nieograniczonej odpowiedzialności przewoźników lotniczych wymaga uwzględnienia „sprawiedliwej równowagi interesów” przewoźników lotniczych i pasażerów. Powyższa wykładnia ma również zastosowanie przed polskimi organami i sądami. Wyrok TS z 6.7.2023 r., Austrian Airlines, C-510/21,
Trybunał stwierdził, że udzielenie pasażerowi na pokładzie statku powietrznego nieodpowiedniej pierwszej pomocy medycznej, która doprowadziła do spotęgowania uszkodzeń ciała spowodowanych przez 'wypadek', należy uznać za objęte tym wypadkiem. Wyrok TS z 6.7.2023 r. dotyczył kontrowersyjnej kwestii odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za uszkodzenia ciała pasażera.