Odszkodowanie za ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania

Czy właścicielowi nieruchomości, których wartość uległa zmniejszeniu w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, przysługuje odszkodowanie? To pytanie stało się przedmiotem sporu między Międzynarodowym Portem Lotniczym w Balicach a właścicielami nieruchomości znajdujących się w sąsiedztwie lotniska. Sprawa trafiła aż do Sądu Najwyższego, który w końcu wydał korzystny wyrok dla właścicieli działek. Decyzja ta może mieć znaczące konsekwencje dla podobnych przypadków.

Tematyka: odszykodowanie, obszar ograniczonego użytkowania, nieruchomość, Sąd Najwyższy, Międzynarodowy Port Lotniczy, Balice, wyrok, spór, ochrona środowiska, decyzja, Sąd Rejonowy, Sąd Okręgowy

Czy właścicielowi nieruchomości, której wartość zmniejszyła się na skutek wprowadzenia obszaru
ograniczonego użytkowania, jednak bez związku ze szczególnymi ograniczeniami wynikającymi z art. 135
ust.3a ustawy z 27.4.2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2556; PrOchrŚrod22)
przysługuje odszkodowanie na podstawie art. 129 ust. 2 PrOchrŚrod22?
Sąd Najwyższy wydał korzystny wyrok dla właścicieli działek znajdujących się w sąsiedztwie lotnisk. Spór pomiędzy
Międzynarodowym Portem Lotniczym w Balicach (MPL Balice), a osobami posiadającymi nieruchomości w jego
pobliżu rozpoczął się z chwilą ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania (OOU) obejmującego owe działki.
Zdaniem ich właścicieli zmieniało to dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości i miało bezpośredni wpływ
na powstanie i wysokość szkody. Dlatego też grupa osób, do których należały grunty leżące w wyznaczonej strefie
domagała się stosownego ich zdaniem odszkodowania wraz z odsetkami.
Sąd Rejonowy w Krakowie zasądził pewne kwoty na korzyść części właścicieli, ale nie wszyscy byli
usatysfakcjonowani decyzją organu. Co więcej MPL Balice wniósł też apelację. W efekcie spór trafił na wokandę
Sądu Okręgowego w Krakowie. Wówczas MPL Balice wniósł o oddalenie powództw, podkreślając że: „zgodnie
z regułą rozkładu ciężaru dowodu właściciele nieruchomości powinni wykazać, że ustanowienie obszaru
ograniczonego użytkowania wprowadziło nowe ograniczenia w korzystaniu nieruchomości, że ograniczenia te
zmieniają dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości i miały bezpośredni wpływ na powstanie i wysokość
szkody”. Spółka twierdziła, że opinie powodów o spadku wartości nieruchomości nie wykazały związku przyczynowo-
skutkowego pomiędzy utworzeniem OOU a powstałą szkodą, zaś sama szkoda została jedynie bardzo ogólnie
i nietrafnie oszacowana. Tymczasem roszczenia odszkodowawcze dochodzone wspomnianymi pozwami powinny
objąć tylko i wyłącznie szkodę powstałą w wyniku ograniczeń wprowadzonych w związku z utworzeniem OOU, a nie
ograniczeń z tytułu bliskiego sąsiedztwa lotniska, które istnieje od 1964 r., a od 2005 r. wykorzystywane jest także
przez lotnictwo cywilne. Strona pozwana argumentowała, że przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu przez
operujące na lotnisku samoloty oddziaływało od dłuższego czasu na dotychczasowy sposób korzystania
z nieruchomości. Spółka miała także uwagi co do poprawności naliczenia odsetek, zgodnie z żądaniem pozwu. W jej
opinii wysokość odszkodowania powinna być ustalana zgodnie z cenami z daty ustalenia odszkodowania, natomiast
odszkodowanie – wyliczone według cen z daty jego ustalenia – staje się wymagalne dopiero w dacie wyrokowania
i dopiero od tej daty dłużnik pozostaje w zwłoce.
Sąd Okręgowy przeanalizował orzecznictwo w podobnych sprawach, nie było ono jednak jednoznaczne. Organ nie
był zatem w stanie samodzielnie rozstrzygnąć sporu. Zdecydował się na skierowanie do Sądu Najwyższego
zagadnienia prawnego następującej treści: „Czy właścicielowi nieruchomości, której wartość zmniejszyła się na
skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, jednak bez związku ze szczególnymi ograniczeniami
wynikającymi z art. 135 ust.3a PrOchrŚrod22 przysługuje odszkodowanie na podstawie art. 129 ust. 2
PrOchrŚrod22?
Sąd Najwyższy w uchwale z 12.4.2024 r., III CZP 56/23,
, na postawione tak pytanie odpowiedział pozytywnie.
Uchwała SN z 12.4.2024 r., III CZP 56/23,

Sąd Najwyższy potwierdził, że właścicielom nieruchomości, których wartość zmalała z powodu wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, przysługuje odszkodowanie na podstawie odpowiednich przepisów. To ważne orzeczenie może wpłynąć na rozstrzyganie podobnych sporów w przyszłości, określając prawa właścicieli dotkniętych tego rodzaju decyzjami.