Darowizna wpłacona na konto sprzedawcy mieszkania nie pozbawi obdarowanego ulgi

Tematyka: darowizna, ulga podatkowa, mieszkanie, subkonto, deweloper, interpretacja, prawo podatkowe, skarbówka, Naczelny Sąd Administracyjny, NSA

Fiskus nie kwestionuje prawa do zwolnienia w przypadku, gdy darowizna na cele mieszkaniowe trafia na
subkonto obdarowanego utworzone na koncie dewelopera.
Naczelny Sąd Administracyjny zajął stanowisko w sprawie darowizny wpłaconej na konto sprzedawcy mieszkania
w aspekcie prawa do ulgi podatkowej. Sprawa leżąca u podstaw wydanego wyroku dotyczyła podatnika, który
w 2020 r. został obdarowany środkami na zakup mieszkania przez rodziców (z czego tylko jedno było rodzicem
biologicznym). Zgodnie ze sporządzoną umową darowizny środki pieniężne miały być przeznaczone wyłącznie na
zakup mieszkania. Dlatego darczyńcy zrobili przelew bezpośrednio na rachunek bankowy sprzedającego mieszkanie.
W związku z zaistniałą sytuacją obdarowany zwrócił się do fiskusa z wnioskiem o interpretację, bowiem chciał się
upewnić, że darowizna w postaci bezpośredniego zakupu mieszkania przez darczyńców na rzecz obdarowanego jest
zwolniona od podatku od spadków i darowizn. Ponadto chciał wiedzieć, czy w zeznaniu SD-Z2 należy wykazać
nabycie na podstawie darowizny środków pieniężnych (poz. 79) czy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
mieszkalnego (poz. 53). Mężczyzna sądził, że przysługuje mu prawo do ulgi, bowiem stał się on posiadaczem
zakupionego mieszkania, czyli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Dodatkowo uważał, że w zeznaniu SD-
Z2 powinien ująć nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (poz. 53), ponieważ
w ramach darowizny docelowo nabył właśnie spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z takim stanowiskiem, twierdząc że na gruncie ustawy
z 28.7.1983 r. o podatku od spadku i darowizn (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 596; dalej: PodSpDarU) podatnik nabył środki
pieniężne, o czym świadczyła zawarta umowa. Dodatkowo stał na stanowisku, że w przypadku darowizny środków
pieniężnych zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn podlegają jedynie te, które zostały przekazane na
rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-
kredytowej lub przekazem pocztowym. Jeżeli więc darowane środki pieniężne zostały przekazane przez darczyńców
bezpośrednio na rachunek wierzyciela osoby obdarowanej (zbywcy lokalu mieszkalnego), zwolnienie określone w art.
4a PodSpDarU nie ma zastosowania.
Z takim stanowiskiem nie zgodził się z kolei obdarowany i skierował sprawę do sądu domagając się uchylenia
wydanej interpretacji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z 24.9.2021 r. orzekł na korzyść
mężczyzny. Stwierdził, że: „w niniejszej sprawie art. 4a ust. 1 pkt 2 PodSpDarU w zakresie, w jakim uzależnia
zwolnienie podatkowe od konieczności udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania na
rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-
kredytowej lub przekazem pocztowym, należy interpretować niewątpliwie wprost zgodnie z jego treścią, ale
z jednoczesnym uwzględnieniem konstytucyjnych standardów, a także roli i celu takiego rozwiązania w obrocie
prawnym”.
Argumentując dalej swoje stanowisko organ uznał, że nie można zgodzić się z fiskusem co do tego, że: „przekazanie
darowanych środków pieniężnych na dobro obdarowanego w inny sposób niż wymieniony przez ustawodawcę (bo na
rachunek wierzyciela obdarowanego), ale – co kluczowe – dający taki sam rezultat z punktu widzenia interesu
fiskalnego reprezentowanego przez organ podatkowy, miałoby stanowić wystarczające uzasadnienie dla
stwierdzenia, że nie doszło do spełnienia ustawowej przesłanki z art. 4a ust. 1 pkt 2 PodSpDarU. Istota tej przesłanki
polega przecież wyłącznie na udokumentowaniu, że obdarowany rzeczywiście uzyskał możliwość dysponowania
darowanymi środkami pieniężnymi od określonej osoby, z określonego źródła. Takie udokumentowanie ma miejsce
zarówno wówczas, gdy darowane środki wpływają na rachunek bezpośrednio obdarowanego, jak i wówczas, gdy
darczyńcy w imieniu i na rzecz obdarowanego przekazują je na rachunek bankowy wierzyciela obdarowanego”.
WSA w Lublinie zwrócił ponadto uwagę, że ustawodawca, wymieniając w art. 4a ust. 1 pkt 2 PodSpDarU sposoby
udokumentowania otrzymania środków pieniężnych, nie posłużył się słowami „tylko”, „jedynie”, „wyłącznie”, ani ich
synonimami. Wobec tego, wymieniając określone sposoby udokumentowania, ustawodawca jednocześnie nie
wykluczył innych o równoważnym znaczeniu z punktu widzenia interesu fiskalnego. Co więcej, interpretacja
skarbówki, w opinii sądu, nosi znamiona nadinterpretacji spornej przesłanki zwolnienia podatkowego, sprzecznej z jej
konstytucyjnym kontekstem i funkcją, a jako taka nie może zostać zaakceptowana jako zgodne z prawem.

Skarbówka nie złożyła jednak broni i złożyła skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18.4.2024
r. orzekł także na korzyść obdarowanego. Uzasadniając swoje stanowisko skład orzekający dodał, że fiskus nie
kwestionuje prawa do zwolnienia w przypadku, gdy darowizna na cele mieszkaniowe trafia na subkonto
obdarowanego utworzone na koncie dewelopera. Organ zaznaczył przy tym, że z przepisów podatkowych nie wynika
jednoznacznie, że obdarowany musi posiadać takie subkonto.

Wyrok NSA z 18.4.2024 r, III FSK 51/22,

Skarbówka nie złożyła jednak broni i złożyła skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18.4.2024 r. orzekł także na korzyść obdarowanego, potwierdzając prawo do zwolnienia w przypadku, gdy darowizna trafia na subkonto obdarowanego utworzone na koncie dewelopera. Organ zaznaczył, że z przepisów podatkowych nie wynika jednoznacznie, że obdarowany musi posiadać takie subkonto.