Opodatkowanie kwot wypłacanych pożyczkodawcom po zawarciu umowy pożyczki partycypacyjnej

Opodatkowanie w wypadku pożyczki partycypacyjnej dotyczy jedynie oprocentowania, które stanowi wynagrodzenie za udzielenie kapitału. Sprawa ta jest rezultatem skargi na interpretację indywidualną dotyczącą udziału w zyskach pożyczkodawcy. W kontekście poboru zryczałtowanego podatku dochodowego istotne jest przekroczenie kwoty pożyczki przez wypłacane udziały w zwrocie z inwestycji.

Tematyka: opodatkowanie, pożyczka partycypacyjna, zryczałtowany podatek dochodowy, udział w zyskach, interpretacja indywidualna, sąd administracyjny

Opodatkowaniu w wypadku pożyczki partycypacyjnej podlega tylko jej oprocentowanie rozumiane jako
wynagrodzenie za udostępnienie kapitału. Wynika to wprost z art. 24 ust. 5 pkt 10 PDOFizU. W stanie
faktycznym opisanym przez stronę to wynagrodzenie ma charakter udziału w wypracowanych zyskach.
Sprawa trafiła do WSA na skutek skargi na interpretację indywidualną. Wnioskodawca jest spółką komandytowo-
akcyjną, która zajmuje się zakupem i egzekwowaniem wierzytelności. Spółka zamierzała sfinansować swoje
przedsięwzięcia inwestycyjne za pomocą pożyczek partycypacyjnych udzielanych przez osoby fizyczne, które
podlegają na terytorium Polski nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Pożyczki partycypacyjne polegają na
tym, że inwestorzy otrzymują udział w zwrocie z inwestycji, który zależy od efektów ekonomicznych realizowanych
przez spółkę projektów. Inwestorzy ponoszą ryzyko straty lub opóźnienia zwrotu pożyczki, a także zrzekają się
roszczeń wobec spółki w przypadku niepowodzenia inwestycji. Inwestorzy mają prawo do kontroli efektów inwestycji.
Spółka zapytała, czy jest zobowiązana do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od kwot wypłacanych
inwestorom jako udział w zwrocie z inwestycji. Spółka wskazała, że podatek ten powinien być pobierany dopiero
wtedy, gdy kwoty wypłacane jako udział w zwrocie z inwestycji przekroczą kwotę pożyczki, czyli gdy inwestor uzyska
wynagrodzenie.
Pożyczki partycypacyjne bliższe są udziałowi kapitałowemu niż umowie pożyczki, która wynika z art. 720 KC.
Zdaniem Wnioskodawcy do niniejszej spawy należało zastosować art. 24 ust. 5 pkt 10 ustawy z 26.7.1991 r.
o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226; dalej: PDOFizU), w którym sformułowanie
„odsetki” należy rozumieć jako formę wynagrodzenia za udzielenie pożyczki partycypacyjnej, którego wypłata lub
wysokość uzależniona jest od osiągnięcia zysku lub wysokości zysku osiągniętego przez spółkę.
W związku z tym zdaniem Wnioskodawcy powinien on więc potrącać kwotę 19% zryczałtowanego podatku
dochodowego od odsetek w rozumieniu art. 24 ust. 5 pkt 10 PDOFizU, a więc od wypłat z tytułu udziału w zwrocie
z inwestycji, w momencie gdy suma wypłat z tytułu udziału w zwrocie z inwestycji przekroczy kwotę pożyczki
udzielonej przez danego inwestora.
Organ wskazał, iż Spółka dokonywała na rzecz inwestorów wypłat określonych kwot pieniężnych (zwrotów
z inwestycji) – kwalifikowanych jako przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych – zobowiązana jest pobrać
zryczałtowany podatek dochodowy od każdego przekazywanego zwrotu z inwestycji. Nie ma przy tym znaczenia, czy
na moment wypłaty danej kwoty zwrotu, dojdzie do przekroczenia kwoty pożyczki. Istotny jest charakter wypłacanej
należności, a więc to, że wypłata jest realizacją należnego zwrotu z inwestycji.
W niniejszej sprawie źródłem sporu wydaje się brak tożsamego zrozumienia pytania przez Organ i Podatnika. Sąd
związany zarzutami skargi wskazał, że nie podniesiono zarzutów natury proceduralnej, które mogłyby być uznane za
kluczowe w tej sprawie. Bowiem z oświadczenia pełnomocnika Organu wynikało, że Organ rozpatrując sprawę nie
zrozumiał, że wniosek dotyczy również zwrotu kwoty pożyczki. Zdaniem Sądu w takim wypadku, skoro opis stanu
faktycznego był niejasny, interpretacja została wydana przedwcześnie. Jednak, wobec braku w tym zakresie
zarzutów skargi, powyższe uchybienie nie mogło stanowić samodzielnej podstawy uchylenia interpretacji.
Sprawa trafiła więc przed Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który uznał skargę za zasadną. Wskazał,
iż Organ w interpretacji indywidualnej dokonał wadliwej analizy przepisów prawa, a mianowicie dokonał błędnej
wykładni art. 24 ust. 5 pkt 10 PDOFizU.
Sąd wskazał, że w art. 24 ust. 5 pkt 10 PDOFizU zostało uregulowane czym jest pożyczka partycypacyjna.
Odwołując się do treści przepisu Sąd oznajmił, że nie ma wątpliwości, iż opisany stan faktyczny dotyczy właśnie
pożyczki partycypacyjnej.
Sąd odniósł się również, do art. 720 ust. 1 KC, z którego wynika, że istotą umowy pożyczki jest udostępnienie
pożyczkobiorcy kwoty pieniężnej i obowiązek zwrotu tej kwoty. Prawo do żądania odsetek jest kwestią wtórną.
Sąd ostatecznie stanął na stanowisku, w którym wskazał, że opodatkowaniu pożyczki partycypacyjnej podlega tylko
jej oprocentowanie, które należy rozumieć jako wynagrodzenie za udostępnienie kapitału, w związku z art. 24 ust. 5
pkt 10 PDOFizU. W niniejszej sprawie jest to wynagrodzenie, które ma charakter udziału w wypracowanych zyskach.
Sąd dodał również, że zwrot kwoty głównej pożyczki nie podlega opodatkowaniu.

Komentarz

Omawiany wyrok przedstawia wyjaśnienie przepisów dotyczących pożyczki partycypacyjnej, mogących przysporzyć
wielu dylematów. Sąd we Wrocławiu wskazał, które z przepisów należy stosować, w przypadku zysków inwestorów
pochodzących z pożyczek partycypacyjnych. Niniejsze orzeczenie potwierdza, że przy pożyczce partycypacyjnej
opodatkowaniu podlega tylko wynagrodzenie, czyli to co inwestor otrzymał ponad zwrot kapitału.
Sąd zwraca uwagę na kwestię momentu wypłaty wynagrodzenia tzn. czy najpierw ulega spłacie kapitał czy
wynagrodzenie. Nie zajął w tym zakresie jednak jednoznacznego stanowiska. Aby określić moment wypłaty
wynagrodzenia kluczowe znaczenie może być odwołanie się do treści umowy pożyczki partycypacyjnej.

Opracowanie i komentarz: Maksymilian Łyszczarz, konsultant w dziale prawnopodatkowym w PwC
Wyrok WSA we Wrocławiu z 28.03.2024 r., I SA/Wr 915/23

Wydanie interpretacji indywidualnej w tej sprawie spotkało się z kontrowersjami, co zaowocowało przekazaniem sprawy do sądu administracyjnego. Ostatecznie sąd potwierdził, że opodatkowaniu podlega jedynie oprocentowanie pożyczki partycypacyjnej, zaś zwrot kwoty głównej nie jest objęty podatkiem.