Dystrybucja selektywna

TS orzekł, że art. 4 rozporządzenia Nr 330/2010 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach, takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, nałożony na uczestników systemu dystrybucji selektywnej artykułów luksusowych, zakaz włączania przedsiębiorstw trzecich w sprzedaż przez internet w rozpoznawalny na zewnątrz sposób, nie stanowi ograniczenia grupy klientów ani ograniczenia biernej sprzedaży na rzecz konsumentów końcowych tego rozporządzenia. Coty Germany GmbH (dalej jako: Coty) prowadzi sprzedaż luksusowych artykułów kosmetycznych w Niemczech.

Tematyka: dystrybucja selektywna, artykuły luksusowe, Coty, system dystrybucji, handel elektroniczny, Trybunał Sprawiedliwości, prawo gospodarcze

TS orzekł, że art. 4 rozporządzenia Nr 330/2010 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach, takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, nałożony na uczestników systemu dystrybucji selektywnej artykułów luksusowych, zakaz włączania przedsiębiorstw trzecich w sprzedaż przez internet w rozpoznawalny na zewnątrz sposób, nie stanowi ograniczenia grupy klientów ani ograniczenia biernej sprzedaży na rzecz konsumentów końcowych tego rozporządzenia. Coty Germany GmbH (dalej jako: Coty) prowadzi sprzedaż luksusowych artykułów kosmetycznych w Niemczech.

TS orzekł, że art. 4 rozporządzenia Nr 330/2010 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach,
takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, nałożony na uczestników systemu dystrybucji
selektywnej artykułów luksusowych, którzy działają na rynku w charakterze dystrybutorów, zakaz włączania
przedsiębiorstw trzecich w sprzedaż przez internet w rozpoznawalny na zewnątrz sposób, nie stanowi
ograniczenia grupy klientów w rozumieniu art. 4 lit. b) ani ograniczenia biernej sprzedaży na rzecz
konsumentów końcowych w rozumieniu art. 4 lit. c) tego rozporządzenia.
Coty Germany GmbH (dalej jako: Coty) prowadzi sprzedaż luksusowych artykułów kosmetycznych w Niemczech.
Niektóre marki należące do tego sektora sprzedaje ona za pośrednictwem sieci dystrybucji selektywnej na podstawie
umowy, która stosowana jest także przez powiązane z nią przedsiębiorstwa. Parfümerie Akzente GmbH prowadzi od
wielu lat dystrybucję produktów Coty jako autoryzowany dystrybutor, zarówno w stacjonarnych miejscach sprzedaży,
jak i przez internet. Sprzedaż przez internet prowadzona jest zarówno za pośrednictwem jej własnego sklepu
internetowego, jak i poprzez platformę „amazon.de”. W umowie Coty uzasadniała, że „charakter marek Coty Prestige
wymaga dystrybucji selektywnej w celu zachowania luksusowego wizerunku związanego z tymi markami”.
W odniesieniu do handlu stacjonarnego umowa przewiduje, że każdy lokal handlowy dystrybutora musi podlegać
autoryzacji przez spółkę Coty, która wymaga poszanowania szeregu wymogów wymienionych w klauzuli 2 tej
umowy, dotyczących otoczenia, wyposażenia i wystroju lokali handlowych. W szczególności zgodnie z art. 2 ust. 1
pkt 3 tej umowy „wyposażenie i wystrój lokalu handlowego, oferta produktów, reklama i prezentacja sprzedawanych
produktów powinny unaoczniać wartość i wzmacniać luksusowy charakteru marek Coty Prestige. Przy ocenie tego
kryterium należy w szczególności wziąć pod uwagę fasady, urządzenie wnętrza, podłogi, ściany i sufity,
umeblowanie, a także powierzchnię sprzedaży i oświetlenie, a wreszcie ogólne wrażenie porządku i czystości”.
Ponadto, zgodnie z art. 1 ust. 3 załącznika z porozumieniem o sprzedaży przez internet „depozytariusz nie ma prawa
używać innej nazwy ani korzystać z usług trzeciego przedsiębiorstwa, które nie zostało autoryzowane”.
Po wejściu w życie rozporządzenia Komisji (WE) Nr 330/2010 z 20.4.2010 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych, Coty
zmieniła umowy regulujące system dystrybucji selektywnej oraz załącznik, przewidując w jego klauzuli I ust. 1 akapit
pierwszy, że: „depozytariusz jest uprawniony do oferowania i sprzedaży produktów przez internet, pod warunkiem
jednak, że działalność w zakresie sprzedaży przez internet jest prowadzona za pośrednictwem »witryny
elektronicznej« autoryzowanego sklepu i że zachowany jest luksusowy charakter produktów”. Ponadto, klauzula I ust.
1 pkt 3 tego załącznika wyraźnie zabrania zarówno używania innego oznaczenia handlowego, jak i rozpoznawalnego
udziału przedsiębiorstwa trzeciego, które nie jest autoryzowanym depozytariuszem spółki Coty Prestige. Parfümerie
odmówiła zaakceptowania zmian w umowie depozytowej. Wówczas Coty wniosła pozew do sądu żądając, aby ten
zakazał Parfümerie dystrybucji produktów tej marki poprzez platformę „amazon.de”, zgodnie z klauzulą I ust. 1 pkt 3.
Sąd oddalił skargę, uzasadniając, że sporne postanowienie umowne jest sprzeczne z art. 101 ust. 1 TFUE i art. 1
niemieckiej ustawy o zwalczaniu ograniczeń konkurencji. Uznał, że cel w postaci ochrony prestiżowego wizerunku
marki nie może, zgodnie z wyrokiem Pierre Fabre Dermo-Cosmétique (C 439/09), uzasadniać wprowadzenia
systemu dystrybucji selektywnej, który z zasady stanowi ograniczenie konkurencji. W ocenie tego sądu sporne
postanowienie umowne stanowi także najpoważniejsze ograniczenie w rozumieniu art. 4 lit. c) rozporządzenia Nr
330/2010.
Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy art. 101 ust. 1 TFUE należy
interpretować w ten sposób, że zgodny z tym postanowieniem może być system dystrybucji selektywnej artykułów
luksusowych służący głównie zapewnieniu luksusowego wizerunku takich towarów?
Zgodnie z art. 101 ust. 1 TFUE niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie porozumienia między
przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać
na handel między państwami członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub
zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego. Trybunał stwierdził, że porozumienia, które stanowią system
dystrybucji selektywnej, nieuchronnie oddziałują na konkurencję na rynku wewnętrznym.
Jednak z orzecznictwa TS wynika, że organizacja systemu dystrybucji selektywnej nie podlega zakazowi z art. 101
ust. 1 TFUE, pod warunkiem że:
1) wybór podmiotów zajmujących się dalszą sprzedażą dokonuje się w oparciu o kryteria obiektywne o charakterze
jakościowym, ustalone w sposób jednolity względem wszystkich podmiotów mających zajmować się dalszą
sprzedażą i stosowane w sposób niedyskryminacyjny,




2) właściwości danego produktu wymagają dla zachowania jakości i zapewnienia odpowiedniego używania takiej
sieci dystrybucji oraz
3) zdefiniowane kryteria nie wykraczają poza to, co jest konieczne (wyrok Pierre Fabre Dermo-Cosmétique, pkt 41).
Ponadto TS stwierdził, że o jakości artykułów luksusowych świadczą nie tylko ich cechy materialne, ale również
prezencja i wizerunek prestiżu, nadające tym towarom aurę luksusu, która jest jednym z zasadniczych elementów
pozwalających konsumentom na odróżnienie ich od innych podobnych towarów i że wobec tego działanie
pomniejszające tę aurę luksusu może wpłynąć na samą jakość tych towarów (wyrok Copad, C 59/08, pkt 24–26).
Trybunał uznał w szczególności, że sposób, w jaki zorganizowany jest selektywny system dystrybucji, który ma na
celu zapewnienie, aby towary prestiżowe były eksponowane w punktach sprzedaży w sposób uwydatniający ich
wartość, może wpływać na reputację danych towarów, a co za tym idzie – na utrzymanie związanego z nimi poczucia
luksusu (wyrok Copad, pkt 29). Wobec powyższego TS stwierdził, że system dystrybucji selektywnej takich artykułów
służący głównie zapewnieniu ich luksusowego wizerunku jest zgodny z art. 101 ust. 1 TFUE, pod warunkiem że
spełnione są wymogi określone w pkt 41 wyroku Pierre Fabre Dermo-Cosmétique.
Trybunał nie podzielił stanowiska prezentowanego przez Parfümerie oraz rządy niemiecki i luksemburski, że ten
wniosek podważa twierdzenie zawarte w pkt 46 wyroku Pierre Fabre Dermo Cosmétique. Trybunał zaznaczył, że tej
sprawie sąd odsyłający podniósł kwestię zgodności z art. 101 ust. 1 TFUE nie systemu dystrybucji selektywnej
w ujęciu całościowym, ale konkretnego postanowienia umownego obowiązującego autoryzowanych dystrybutorów
w ramach takiego systemu, które to postanowienie dotyczyło bezwzględnego zakazu sprzedaży objętych umową
towarów za pośrednictwem Internetu. Ponadto, towary objęte systemem dystrybucji selektywnej nie były artykułami
luksusowymi, lecz artykułami kosmetycznymi i pielęgnacyjnymi. Zatem stanowisko zawarte w pkt 46 wyroku Pierre
Fabre Dermo-Cosmétique wpisuje się w kontekst rozważań przedstawionych przez Trybunał w celu dostarczenia
sądowi odsyłającemu w tamtej sprawie elementów wykładni niezbędnych do tego, aby mógł on rozstrzygnąć kwestię,
czy wynikające z tego postanowienia umownego ograniczenie konkurencji jest uzasadnione zgodnym z prawem
celem i czy jest ono proporcjonalne do realizacji takiego celu. W tym kontekście TS uznał, że konieczność ochrony
prestiżowego wizerunku artykułów kosmetycznych i pielęgnacyjnych, których dotyczyła ta sprawa, nie stanowi
uzasadnionego wymogu, który mógłby usprawiedliwiać bezwzględny zakaz sprzedaży towarów przez internet. Ocena
przedstawiona w pkt 46 tego wyroku odnosiła się zatem jedynie do towarów będących przedmiotem sprawy, w której
zapadł ten wyrok, oraz do rozpatrywanego w tej sprawie postanowienia umownego.
Trybunał podkreślił, że w pkt 46 wyroku Pierre Fabre Dermo-Cosmétique nie została ustanowiona zasada, w myśl
której ochrona luksusowego wizerunku nie może odtąd uzasadniać ograniczenia konkurencji, takiego jak
ograniczenie wynikające z istnienia systemu dystrybucji selektywnej, w odniesieniu do wszelkich towarów, w tym
zwłaszcza towarów luksusowych.
Trybunał orzekł, że art. 101 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że system dystrybucji selektywnej
artykułów luksusowych służący głównie zapewnieniu ich luksusowego wizerunku jest zgodny z tym postanowieniem,
pod warunkiem że wybór podmiotów zajmujących się dalszą sprzedażą dokonuje się w oparciu o kryteria obiektywne
o charakterze jakościowym, ustalone w sposób jednolity względem wszystkich podmiotów mających zajmować się
dalszą sprzedażą i stosowane w sposób niedyskryminacyjny, oraz że ustalone kryteria nie wykraczają poza to, co
jest konieczne.
Poprzez drugie pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy art. 101 ust. 1 TFUE należy
interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on postanowieniu umownemu, które zakazuje autoryzowanym
dystrybutorom, działającym w ramach systemu, dystrybucji selektywnej artykułów luksusowych, służącego głównie
zapewnieniu luksusowego wizerunku takich towarów, korzystania w celu sprzedaży przez internet towarów objętych
umową, w sposób rozpoznawalny na zewnątrz, z platform należących do osób trzecich?
Trybunał zaznaczył, że nałożony na autoryzowanych dystrybutorów obowiązek prowadzenia sprzedaży przez internet
produktów objętych umową wyłącznie za pośrednictwem ich własnych sklepów internetowych oraz nałożony na tych
dystrybutorów zakaz posługiwania się innym oznaczeniem handlowym, jak też korzystania w sposób rozpoznawalny
na zewnątrz z platform należących do osób trzecich, ma przede wszystkim zagwarantować dostawcy, że w ramach
handlu elektronicznego tymi towarami będą one powiązane wyłącznie z autoryzowanymi dystrybutorami. Tego
rodzaju powiązanie jest jednym z celów korzystania z takiego systemu, dlatego zdaniem TS zakaz, o którym mowa
w postępowaniu głównym, zawiera ograniczenie, które jest spójne z cechami charakterystycznymi systemu
dystrybucji selektywnej. Z orzecznictwa wynika, że te cechy charakterystyczne czynią system dystrybucji selektywnej
środkiem adekwatnym do ochrony luksusowego wizerunku towarów luksusowych, a więc przyczyniają się także do
utrzymania jakości tych towarów (wyrok Copad, pkt 28, 29 i przytoczone tam orzecznictwo). Ponadto sporny zakaz
umożliwia dostawcy towarów luksusowych sprawowanie kontroli nad tym, czy jego towary są sprzedawane on-line
w środowisku, które odpowiada wymogom jakościowym, jakie uzgodnił on z autoryzowanymi dystrybutorami.
Nieprzestrzeganie przez dystrybutora określonych przez dostawcę wymogów jakościowych pozwala mu na
wystąpienie przeciwko temu dystrybutorowi, na podstawie istniejącego między tymi dwiema stronami stosunku
umownego. Brak stosunku umownego między dostawcą a platformami należącymi do osób trzecich stoi jednak na



przeszkodzie temu, aby ten dostawca mógł na tej podstawie wymagać od takich platform spełnienia wymogów
jakościowych, jakie ustanowił on względem swych autoryzowanych dystrybutorów. Tymczasem sprzedaż on-line
towarów luksusowych poprzez platformy nienależące do systemu dystrybucji selektywnej tych towarów, w ramach
której dostawca nie ma możliwości kontrolowania warunków sprzedaży swych towarów, stwarza ryzyko pogorszenia
prezentacji tych towarów w Internecie, co może negatywnie wpłynąć na ich luksusowy wizerunek, a więc i na sam ich
charakter. Co więcej, z uwagi na fakt, że te platformy stanowią kanał sprzedaży dla wszelkiego rodzaju towarów,
okoliczność, iż towary luksusowe nie są sprzedawane za pośrednictwem takich platform i że ich sprzedaż on-line jest
prowadzona wyłącznie poprzez sklepy internetowe autoryzowanych dystrybutorów, przyczynia się do kreowania ich
luksusowego wizerunku w oczach konsumentów, a przez to także do zachowania pożądanych przez konsumentów
głównych cech charakterystycznych tych towarów. W ocenie TS nałożony na autoryzowanych dystrybutorów przez
dostawcę towarów luksusowych zakaz korzystania w celu sprzedaży tych produktów przez internet, w sposób
rozpoznawalny na zewnątrz, z platform należących do osób trzecich jest odpowiedni do ochrony luksusowego
wizerunku tych towarów.
Trybunał zaznaczył, że sporne postanowienie umowne nie zakazuje autoryzowanym dystrybutorom w sposób
bezwzględny sprzedaży przez internet towarów objętych umową. Zgodnie z tą klauzulą zakazana jest jedynie
sprzedaż on-line objętych umową towarów za pośrednictwem platform należących do osób trzecich, które
pośredniczą w sprzedaży w sposób widoczny dla konsumentów. Tak więc autoryzowani dystrybutorzy mogą
sprzedawać on-line towary objęte umową zarówno za pośrednictwem swych własnych stron internetowych, gdy
dysponują oni witryną elektroniczną autoryzowanego sklepu i zachowany zostaje luksusowy charakter towarów, jak
i za pośrednictwem nieautoryzowanych platform osób trzecich, jeżeli ich zaangażowanie w sprzedaż nie jest
widoczne dla konsumenta.
Z badania dotyczącego handlu elektronicznego, przeprowadzonego przez Komisję wynika, że w ramach dystrybucji
przez internet główny kanał dystrybucji stanowią własne sklepy internetowe dystrybutorów, które prowadzi ponad
90% objętych badaniem dystrybutorów. Wobec powyższego TS stwierdził, że zakaz korzystania w celu sprzedaży
towarów luksusowych przez internet, w sposób rozpoznawalny na zewnątrz, z platform należących do osób trzecich
– taki jak ten, który Coty nałożyła na autoryzowanych dystrybutorów – nie wykracza poza to, co jest konieczne do
ochrony ich luksusowego wizerunku.
Trybunał orzekł, że art. 101 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on postanowieniu
umownemu, takiemu jak analizowane w postępowaniu głównym, które zakazuje autoryzowanym dystrybutorom
działającym w ramach systemu dystrybucji selektywnej artykułów luksusowych, służącego głównie zapewnieniu ich
luksusowego wizerunku, korzystania w celu sprzedaży przez internet towarów objętych umową, w sposób
rozpoznawalny na zewnątrz, z platform należących do osób trzecich. Jednak pod warunkiem że postanowienie to
służy ochronie luksusowego wizerunku tych towarów oraz że jest ono ustalone w sposób jednolity i stosowane
w sposób niedyskryminacyjny, a także że jest ono proporcjonalne do realizowanego celu, co powinien zweryfikować
sąd odsyłający.
Ponadto TS orzekł, że art. 4 rozporządzenia Nr 330/2010 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach,
takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, nałożony na uczestników systemu dystrybucji selektywnej
artykułów luksusowych, którzy działają na rynku w charakterze dystrybutorów, zakaz włączania przedsiębiorstw
trzecich w sprzedaż przez internet w rozpoznawalny na zewnątrz sposób, nie stanowi ograniczenia grupy klientów
w rozumieniu art. 4 lit. b) ani ograniczenia biernej sprzedaży na rzecz konsumentów końcowych w rozumieniu art. 4
lit. c) tego rozporządzenia.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 6.12.2017 r., Coty Germany, C-230/16







Trybunał orzekł, że art. 4 rozporządzenia Nr 330/2010 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach, takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, nałożony na uczestników systemu dystrybucji selektywnej artykułów luksusowych, zakaz włączania przedsiębiorstw trzecich w sprzedaż przez internet w rozpoznawalny na zewnątrz sposób, nie stanowi ograniczenia grupy klientów ani ograniczenia biernej sprzedaży na rzecz konsumentów końcowych tego rozporządzenia. Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie