Obowiązki dostawców gazu

Tematyka: Trybunał, art. 8 ust. 5, rozporządzenie Nr 994/2010, dostawcy gazu, zapasy magazynowe, bezpieczeństwo dostaw, sytuacja kryzysowa, Eni, Uprigaz, dekret Nr 2014–328, podziemne magazyny gazu, definicja odbiorców chronionych, małe i średnie przedsiębiorstwa, przepisy krajowe, TS, wyrok, ekspert prawny

Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 5 rozporządzenia Nr 994/2010 należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na
przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych nakładających na dostawców gazu ziemnego obowiązek
utrzymywania zapasów magazynowych w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na wypadek sytuacji
kryzysowej, z użyciem w sposób konieczny wyłącznie infrastruktury znajdującej się na terytorium krajowym.
Dwoma pismami z maja 2014 r. Eni SpA i Eni Gas & Power France SA (dalej łącznie jako: Eni) i Union
professionnelle des industries privées du gaz (dalej jako: Uprigaz) wniosły do francuskiej rady państwa skargę
o stwierdzenie nieważności francuskiego dekretu Nr 2014–328 dotyczący dostępu do podziemnych magazynów gazu
ziemnego w związku z nadużyciem władzy. W skargach Eni i Uprigaz podnosiły m.in., że ten dekret narusza przepisy
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 994/2010 z 20.10.2010 r. w sprawie środków
zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego. Po pierwsze, ten dekret Nr 2014–328 w sposób
niewłaściwy rozszerza definicję pojęcia „odbiorcy chronieni” przewidzianą w art. 2 ak. 2 pkt 1 tego rozporządzenia.
Po drugie, nakłada on na dostawców gazu ziemnego obowiązek zlokalizowania we Francji zapasów magazynowych
z naruszeniem art. 8 ust. 5 tego rozporządzenia. Sąd odsyłający wskazał, że dekret Nr 2014–328 włącza do zakresu
definicji krajowej „odbiorców chronionych” odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi podłączonych do sieci
dystrybucyjnej gazu, którzy nie zgodzili się w umowie na dostawy przerywalne i którzy niekoniecznie są „małymi
i średnimi przedsiębiorstwami” w rozumieniu art. 2 ak. 2 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Nr 994/2010. Definicja „odbiorców
chronionych” w ten sposób przyjęta w tym dekrecie wykracza poza definicję zawartą w tym rozporządzeniu.
Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierzał do ustalenia, czy art. 8 ust. 2 rozporządzenia Nr
994/2010 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które nakładają na
dostawców gazu ziemnego obowiązek magazynowania gazu, zakres stosowania którego to obowiązku obejmuje
odbiorców niewyszczególnionych wśród odbiorców chronionych w rozumieniu art. 2 ak. 2 pkt 1 tego rozporządzenia?
Z art. 8 ust. 1 rozporządzenia Nr 994/2010 wynika, że zobowiązuje on państwa członkowskie do zapewnienia
w sytuacjach wymieniowych w tym przepisie dostaw gazu dla niektórych odbiorców zwanych „odbiorcami
chronionymi”. Trybunał stwierdził, że użyte w art. 2 ak. 2 pkt 1 rozporządzenia Nr 994/2010 pojęcie „odbiorcy
chronieni” dotyczy kategorii „odbiorców będących gospodarstwami domowymi, którzy są już podłączeni do sieci
dystrybucyjnej gazu” oraz o ile państwo członkowskie tak postanowi, dwóch pozostałych kategorii określonych
odpowiednio w art. 2 ak. 2 pkt 1 lit. a) i w art. 2 ak. 2 pkt 1 lit. b) tego rozporządzenia. W szczególności art. 2 ak. 2 pkt
1 lit. a) rozporządzenia Nr 994/2010, że państwa członkowskie mogą uznawać za odbiorców chronionych „małe
i średnie przedsiębiorstwa, pod warunkiem że są one podłączone do sieci dystrybucyjnej gazu, a także podmioty
świadczące podstawowe usługi socjalne, pod warunkiem że są one podłączone do dystrybucyjnej lub przesyłowej
sieci gazowej, a także pod warunkiem że na wszystkich tych dodatkowych odbiorców przypada najwyżej do 20%
ostatecznego zużycia gazu”.
W niniejszej sprawie rząd francuski twierdził, że zaliczywszy do odbiorców chronionych w rozumieniu prawa
krajowego nie tylko odbiorców będących gospodarstwami domowymi, lecz także odbiorców niebędących
gospodarstwami domowymi podłączonych do sieci dystrybucyjnej gazu, którzy nie zgodzili się w umowie na dostawy
przerywalne, dekret Nr 2014–328 nie wyszedł poza przewidzianą w art. 2 ak. 2 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Nr
994/2010 definicję „odbiorców chronionych”. Ta kategoria odbiorców zawiera bowiem niewielkie podmioty, takie jak
małe przedsiębiorstwa, małe agencje wielkich przedsiębiorstw, małe przedsiębiorstwa handlu detalicznego należące
do zintegrowanych sieci lub małe instalacje przemysłowe należące do większego przedsiębiorstwa, ponieważ
większe podmioty nie są przyłączone do sieci dystrybucyjnej, lecz bezpośrednio do systemu przesyłowego. W tym
zakresie rząd francuski twierdzi, że użyte w art. 2 ak. 2 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Nr 994/2010 odniesienie do
„małych i średnich przedsiębiorstw” należy rozumieć jako nieobejmujące jedynie podmiotów, których status prawny
jest statusem małych i średnich przedsiębiorstw, ale, w świetle celów tego rozporządzenia, jako obejmujące także
podmioty, które stanowią w rzeczywistości autonomiczne jednostki zużywające objętość gazu odpowiadającą
objętości zużywanej przez małe lub średnie przedsiębiorstwo. W ocenie TS tej wykładni pojęcia „odbiorców
chronionych” w rozumieniu tego przepisu nie można jednak zaakceptować. Trybunał wskazał, że wszyscy odbiorcy,
którzy nie zgodzili się w umowie na przerywalne dostawy gazu nie są objęci kategoriami wymienionymi w art. 2 ak. 2
pkt 1 lit. a) rozporządzenia Nr 994/2010. W szczególności nie ulega wątpliwości, że małe agencje wielkich
przedsiębiorstw, małe przedsiębiorstwa handlu detalicznego należące do zintegrowanych sieci lub małe instalacje
przemysłowe należące do większego przedsiębiorstwa nie stanowią „małych i średnich przedsiębiorstw”
w obiegowym znaczeniu tego sformułowania. W ocenie TS okoliczność, że zużycie gazu przez takie podmioty jest
ewentualnie podobne do zużycia przez małe lub średnie przedsiębiorstwo, nie ma w tym kontekście znaczenia.
Trybunał wskazał, że z motywów 9 i 10 rozporządzenia Nr 994/2010 wynika, iż wyliczenie „odbiorców chronionych”

znajdujące się w art. 2 ak. 2 pkt 1 lit. a) tego rozporządzenia opiera się nie tyle na objętości zużycia gazu przez tych
odbiorców, ile na szczególnej ochronie, której odbiorcy ci potrzebują w przypadku zakłóceń w dostawach gazu.
Wbrew twierdzeniom rządu francuskiego te podmioty i małe lub średnie przedsiębiorstwa nie podzielają takiej samej
potrzeby ochrony przed potencjalnymi zakłóceniami w dostawach gazu. Rzecznik generalny stwierdził, że
przynależność do podmiotu, grupy lub do zintegrowanej sieci o znacznych rozmiarach pozwala tym podmiotom na
dysponowanie zasobami ekonomicznymi i technicznymi, których małe i średnie przedsiębiorstwa na ogół nie
posiadają, a tym samym umożliwia owym podmiotom poradzenie sobie z takimi zakłóceniami (pkt 59 opinii).
Z art. 8 ust. 2 rozporządzenia Nr 994/2010 wynika, że państwa członkowskie mogą przyjąć dwa rodzaje środków
wykraczających poza środki, do których podjęcia te państwa muszą zobowiązać określone przez siebie
przedsiębiorstwa gazowe, zgodnie z art. 8 ust. 1 tego rozporządzenia, ponieważ te ostatnie środki są zastrzeżone do
odbiorców chronionych.
Po pierwsze, państwa członkowskie mogą ustanowić „podwyższony standard w zakresie dostaw”, tzn. środki
przekraczające okres 30 dni, o którym mowa w art. 8 ust. 1 lit. b) i c) tego rozporządzenia. Możliwość ta dotyczy nie
rozszerzenia podmiotowego zakresu stosowania tych środków, ale wydłużenia okresu ich stosowania. Po drugie, te
państwa mogą nałożyć „dodatkowe wymogi” na przedsiębiorstwa gazowe ze względu na bezpieczeństwo dostaw
gazu. Trybunał zaznaczył, że zastosowanie wyrażenia „dodatkowe” podkreśla okoliczność, że dotyczy to wymogów
ponadobowiązkowych o charakterze odmiennym od środków, o których mowa w art. 8 ust. 1 rozporządzenia Nr
994/2010, do którego zresztą art. 8 ust. 2 tego rozporządzenia nie odsyła, jeśli chodzi o te wymogi. Rzecznik
generalny podniósł, że z art. 8 ust. 2 rozporządzenia Nr 994/2010 2010 wynika, iż państwo członkowskie może
wprowadzić, co do zasady, dodatkowy wymóg obciążający przedsiębiorstwa gazowe, którego zakres stosowania
obejmuje odbiorców niezaliczających się do odbiorców chronionych wyszczególnionych w art. 2 ak. 2 pkt 1 tego
rozporządzenia (pkt 67 opinii). Jednak TS stwierdził, że z art. 2 ak. 2 pkt 1 tego rozporządzenia wynika także, iż
możliwość nałożenia przez państwo członkowskie takiego dodatkowego wymogu na przedsiębiorstwa gazowe jest
uzależniona od spełnienia ściśle określonych w tym przepisie przesłanek. Trybunał wskazał, że w niniejszej sprawie
do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy ustanowienie w drodze dekretu Nr 2014–328 obciążającego dostawców
gazu dodatkowego wymogu magazynowania gazu, zakres stosowania którego to wymogu obejmuje wszystkich
odbiorców podłączonych do sieci dystrybucyjnej, którzy nie zgodzili się w umowie na dostawy przerywalne i którzy
niekoniecznie zaliczają się do odbiorców chronionych wyszczególnionych w art. 2 ak. 2 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Nr
994/2010, spełnia w ten sposób wskazane w art. 8 ust. 2 tego rozporządzenia przesłanki.
Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 2 rozporządzenia Nr 994/2010 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na
przeszkodzie przepisom krajowym, takim jak przepisy rozpatrywane w postępowaniu głównym, które nakładają na
dostawców gazu ziemnego obowiązek magazynowania gazu, a zakres stosowania tego obowiązku obejmuje
odbiorców niezaliczających się do odbiorców chronionych wyszczególnionych w art. 2 ak. 2 pkt 1 tego
rozporządzenia, pod warunkiem że są spełnione przesłanki przewidziane w pierwszym z tych przepisów, co powinien
ustalić sąd odsyłający.
Poprzez drugie pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierzał do ustalenia, czy art. 8 ust. 5 rozporządzenia Nr
994/2010 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych
nakładających na dostawców gazu ziemnego obowiązek utrzymywania zapasów magazynowych na terytorium tego
państwa członkowskiego w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na wypadek sytuacji kryzysowej, przewidując
jednocześnie, iż właściwy organ, dokonując oceny zdolności magazynowej, jaką dysponuje dostawca, bierze pod
uwagę inne dostępne mu instrumenty modulacji?
Przepis art. 8 ust. 5 zd. 1 rozporządzenie Nr 994/2010 stanowi, iż przedsiębiorstwa gazowe mogą w stosownym
przypadku spełnić nałożone na nie obowiązki związane ze spełnieniem standardów w zakresie dostaw
przewidzianych w art. 8 tego rozporządzenia na szczeblu regionalnym lub unijnym. Ponadto, zgodnie z art. 8 ust. 5
zd. 2 tego rozporządzenia, właściwy organ nie wymaga, aby standardy określone w tym przepisie były spełnione na
bazie infrastruktury znajdującej się wyłącznie na obszarze jego właściwości.
W niniejszym przypadku francuskie regulacje nakładają na dostawców gazu obowiązek utrzymywania na terytorium
francuskim, na dzień 31 października każdego roku, zapasów magazynowych gazu ziemnego odpowiadających
przynajmniej 80% pojemności magazynowej związanej z odbiorcami włączonymi w zakres tego obowiązku.
Jednocześnie przewidują, iż właściwy minister bierze jednak pod uwagę inne dostępne dostawcy gazu instrumenty
modulacji w celu zbadania, czy spełnia on spoczywające na nim obowiązki. Trybunał stwierdził, że francuskie
regulacje w zakresie, w jakim nakładają na dostawców obowiązek posiadania koniecznie i wyłącznie we Francji
wystarczających zapasów magazynowych gazu ziemnego w celu wypełnienia swoich obowiązków związanych
z zapewnieniem bezpieczeństwa dostaw na wypadek sytuacji kryzysowej, są niezgodne z art. 8 ust. 5 zd. 2
rozporządzenia Nr 994/2010. Ten unijny przepis zakazuje właściwemu organowi wymagania, aby standardy
określone w art. 8 tego rozporządzenia były spełnione na bazie infrastruktury znajdującej się wyłącznie na terytorium
krajowym danego państwa członkowskiego. Trybunał wskazał, że chociaż francuskie prawo pozwala właściwemu
ministrowi na uwzględnienie „innych instrumentów modulacji” danego dostawcy gazu, to sąd odsyłający nie

dostarczył jednak wystarczających informacji umożliwiających określenie w praktyce zakresu i charakteru oceny,
której dokonanie w tym zakresie jest zadaniem właściwego organu ministra.
Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 5 rozporządzenia Nr 994/2010 należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na
przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych nakładających na dostawców gazu ziemnego obowiązek
utrzymywania zapasów magazynowych w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na wypadek sytuacji
kryzysowej, z użyciem w sposób konieczny wyłącznie infrastruktury znajdującej się na terytorium krajowym.
W niniejszej sprawie do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy przewidziana w przepisach krajowych
możliwość uwzględnienia przez właściwy organ „innych instrumentów modulacji” zainteresowanych
dostawców zapewnia tym dostawcom rzeczywistą możliwość spełnienia spoczywających na nich
obowiązków na szczeblu regionalnym lub unijnym.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 20.12.2017 r., Eni i in., C-226/16

Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 5 rozporządzenia Nr 994/2010 stoi na przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych nakładających na dostawców gazu ziemnego obowiązek utrzymywania zapasów magazynowych w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na wypadek sytuacji kryzysowej, z użyciem w sposób konieczny wyłącznie infrastruktury znajdującej się na terytorium krajowym. Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie Wyrok TS z 20.12.2017 r., Eni i in., C-226/16