Przejście zezwolenia na prowadzenie apteki w drodze sukcesji uniwersalnej a zakaz koncentracji aptek

Artykuł 99 ust. 3 ustawy z 6.9.2001 r. – Prawo farmaceutyczne (t. jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 281 ze zm.) dotyczący zakazu koncentracji aptek nie ma zastosowania w sytuacji przejścia zezwolenia na prowadzenie apteki w ramach sukcesji generalnej – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. W 2014 r. „C.” sp. z o.o. złożyła wniosek o zmianę zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej poprzez zmianę nazwy apteki i oznaczenia podmiotu uprawnionego do prowadzenia apteki z „K.” sp. z o.o. na „C.” sp. z o.o. Jak wskazano, nastąpiło połączenie spółek w trybie art. 492 § 1 pkt 1 KSH, poprzez przeniesienie całego majątku „K.” sp. z o.o. na „C.” sp. z o.o. Sukcesja uniwersalna w oparciu o art. 494 KSH następuje z mocy samego prawa, co oznacza, że dla zaistnienia skutków w postaci przejścia praw nie są potrzebne żadne dodatkowe czynności poza tymi, których należy dokonać w postępowaniu łączeniowym.

Tematyka: zezwolenie na prowadzenie apteki, sukcesja uniwersalna, zakaz koncentracji aptek, Naczelny Sąd Administracyjny, przepisy prawne

Artykuł 99 ust. 3 ustawy z 6.9.2001 r. – Prawo farmaceutyczne (t. jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 281 ze zm.;
dalej jako: PrFarm) dotyczący zakazu koncentracji aptek nie ma zastosowania w sytuacji przejścia
zezwolenia na prowadzenie apteki w ramach sukcesji generalnej – wynika z wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego.
W 2014 r. „C.” sp. z o.o. złożyła wniosek o zmianę zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej poprzez
zmianę nazwy apteki i oznaczenia podmiotu uprawnionego do prowadzenia apteki z „K.” sp. z o.o. na „C.” sp. z o.o.
Jak wskazano, nastąpiło połączenie spółek w trybie art. 492 § 1 pkt 1 KSH, poprzez przeniesienie całego majątku
„K.” sp. z o.o. na „C.” sp. z o.o. Sukcesja uniwersalna w oparciu o art. 494 KSH następuje z mocy samego prawa, co
oznacza, że dla zaistnienia skutków w postaci przejścia praw nie są potrzebne żadne dodatkowe czynności poza
tymi, których należy dokonać w postępowaniu łączeniowym.
Organ odmówił dokonania zmiany zezwolenia. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że ustanowiona w przepisie art. 494
§ 1 KSH sukcesja praw i obowiązków nie ma charakteru bezwzględnego, doznając ograniczeń na gruncie prawa
publicznego. W ocenie organu, przepis art. 99 ust. 3 pkt 2 i 3 PrFarm, jest przepisem szczególnym w stosunku do
przepisu art. 494 § 2 KSH, który wyklucza możliwość przejścia zezwolenia w wypadku, gdyby w wyniku połączenia
spółek miało dojść do przekroczenia limitów wskazanych w tym przepisie. Uchwalając art. 99 ust. 3 pkt 2 i 3 PrFarm
ustawodawca miał na celu wykluczenie praktyk koncentracyjnych, które uznał za potencjalne zagrożenie dla zdrowia
publicznego i bezpieczeństwa obrotu produktami leczniczymi. Zdaniem organu, interpretacja przepisu art. 494 § 2
KSH dopuszczająca przejście zezwolenia pomimo naruszenia limitów określonych w art. 99 ust. 3 pkt 2 i 3 PrFarm,
prowadziłaby do sytuacji, w której w wyniku łączenia spółek przedsiębiorcy obchodziliby tę regulację.
Główny Inspektor Farmaceutyczny utrzymał mocy zaskarżoną decyzję. Organ wyjaśnił, że apteka ogólnodostępna
może być prowadzona tylko na podstawie uzyskanego zezwolenia na prowadzenie apteki, przy czym zezwolenia nie
wydaje się, jeżeli podmiot ubiegający się o zezwolenie jest członkiem grupy kapitałowej, której członkowie prowadzą
na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych. Wskazano, że „C.” sp. z o.o. jest członkiem grupy
kapitałowej w rozumieniu przepisów ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t. jedn.: Dz.U.
z 2015 r. poz. 184; dalej jako: OchrKonkurU), liczba aptek ogólnodostępnych prowadzonych przez członków tej grupy
przekracza określony w art. 99 ust. 3 pkt 3 PrFarm limit aptek, które może prowadzić na terenie danego
województwa. W ocenie organu, ustanowiona w przepisie art. 494 § 1 KSH sukcesja praw i obowiązków nie ma
charakteru bezwzględnego, doznając ograniczeń na gruncie prawa publicznego. Z kolei przepis art. 494 § 2 KSH
stanowi, że na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności
zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących
się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi
inaczej. Organ uznał, że art. 99 ust. 3 pkt 2 i 3 PrFarm jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisu art. 494 §
2 KSH, który wyklucza możliwość przejścia zezwolenia w wypadku, gdyby w wyniku połączenia spółek miało dojść do
przekroczenia limitów wskazanych w tym przepisie. Choć organ nie zanegował prawa przejścia zezwolenia w trybie
art. 494 KSH, jednak, jak podał, zgodnie z tym przepisem, sukcesja ta może dokonać się tylko i wyłącznie w zgodzie
z przepisami regulującymi zasady udzielenia zezwoleń, czyli w zgodzie z PrFarm.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę, ponieważ zaskarżona decyzja mimo częściowo
błędnego uzasadnienia odpowiada prawu. Zdaniem składu orzekającego w niniejszej sprawie, organ jako podstawę
swojego rozstrzygnięcia winien powołać jedynie art. 99 ust. 2 PrFarm w zw. z art. 494 § 1 i 2 KSH. Polski
ustawodawca przyjął szeroki zakres sukcesji uniwersalnej w przypadku połączeń, gdyż obejmuje ona nie
tylko prawa i obowiązki prywatno-prawne, ale także, co do zasady, uprawnienia i obowiązki o charakterze
publiczno-prawnym, wynikające w szczególności z decyzji administracyjnych, których adresatem była spółka
przejmowana. Założeniem procesów łączeniowych jest to, aby wspólnicy oraz wierzyciele nie byli w gorszej sytuacji
niż przed połączeniem. Dlatego też wprowadzona została zasada sukcesji uniwersalnej w zakresie praw
i obowiązków cywilnoprawnych i „ograniczonej” sukcesji w odniesieniu do stosunków administracyjnoprawnych.
Ponieważ w niniejszej sprawie doszło do sukcesji generalnej to zmiana zezwolenia na prowadzenie apteki
w zakresie podmiotu prowadzącego nastąpiła z mocy samego prawa. Zasada sukcesji generalnej polega na
tym, że – co do zasady – na spółki sukcesorki przechodzą z dniem połączenia: zezwolenia, koncesje, ulgi,
które zostały przyznane spółce przejmowanej lub którejkolwiek ze spółek łączących się w trybie fuzji. Tak
więc organ nie był w tym zakresie obowiązany do wydania decyzji. Jednak należy zauważyć, że obowiązek taki
spoczywał na organie z uwagi na konieczność załatwienia wniosku skarżącej w trybie procesowym. W związku
z powyższym organ był obowiązany wydać w tym zakresie decyzję odmowną. Podmiot, który uzyskał z mocy prawa

zezwolenie na prowadzenie apteki musi posiadać potwierdzenie przejścia zezwolenia ze spółki przejętej. Sytuacja ta
jednoznacznie zatem świadczy o tym, że sam przepis art. 494 KSH nie jest wystarczającym przepisem do
prowadzenia apteki na podstawie zezwolenia przejętej spółki. Ponieważ w niniejszej sprawie wniosek o zmianę
zezwolenia był sformułowany w postaci koniunkcji w związku z czym w niniejszej sprawie nie mogło również dojść do
zmiany zezwolenia w zakresie nazwy apteki, przed uprzednim potwierdzeniem przejścia zezwolenia ze spółki
przejętej. W niniejszej sprawie organ nie miał podstaw do zastosowania art. 99 ust. 3 PrFarm, gdyż przepis ten nie
ma zastosowania w przypadku zaistnienia sukcesji generalnej co ma miejsce w niniejszej sprawie.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że
organ jest zobowiązany do kierowania się brzmieniem przepisu, a nie podejmowania się funkcji
„prawotwórczej”. Ponieważ art. 99 ust. 3 PrFarm w ogóle nie reguluje kwestii następstwa prawnego, nie
może być traktowany jako wyjątek od zasady sukcesji uniwersalnej
Wyrok NSA z 27.2.2018 r., II GSK 2510/17

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalił skargę kasacyjną organu, uzasadniając, że art. 99 ust. 3 PrFarm nie reguluje kwestii następstwa prawnego i nie może być traktowany jako wyjątek od zasady sukcesji uniwersalnej. Wyrok NSA z 27.2.2018 r., II GSK 2510/17