Zwrot ceny biletu w przypadku odwołania lotu

Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że w przypadku odwołania lotu przewoźnik lotniczy musi zwrócić prowizję pobraną przez pośredników, jeśli została określona za jego wiedzą. Sprawa dotyczyła roszczenia pasażerów, którym nie odbył się lot Hamburg-Barcelona-Faro obsługiwany przez Vueling Airlines. Sąd uznał, że przewoźnik powinien zwrócić pełną kwotę biletu, nawet jeśli różnica między zapłaconą kwotą a tą przekazaną mu przez pośrednika nie jest częścią ceny biletu. Trybunał podkreślił, że cena biletu obejmuje prowizję pośrednika, jeśli została ustalona z jego wiedzą.

Tematyka: Trybunał Sprawiedliwości, odwołanie lotu, zwrot ceny biletu, prowizja pośrednika, Vueling Airlines

W przypadku odwołania lotu przewoźnik lotniczy musi dokonać również zwrotu prowizji pobranej przez
pośredników przy zakupie biletów pod warunkiem, że ta prowizja została określona za wiedzą danego
przewoźnika – orzekł Trybunał Sprawiedliwości.

Stan faktyczny
D. Harms zakupił na stronie internetowej Opodo Ltd dla siebie, małżonki i ich czwórki dzieci bilety na podróż na trasie
z Hamburga przez Barcelonę do Faro lotem obsługiwanym przez przewoźnika lotniczego Vueling Airlines SA. Opodo
sporządziło fakturę na kwotę 1108,88 EUR obciążającą D. Harmsa z tytułu tego zakupu i wystawiło odpowiednie
potwierdzenie, na którym owa kwota była wskazana, bez dalszych szczegółów. Jednocześnie, Opodo przekazało
Vueling Airlines kwotę w wysokości 1031,88 EUR. Lot, który miała odbyć rodzina Harmsów, nie został jednak
wykonany zgodnie z planem podróży przewidzianym przez Vueling Airlines. W ocenie sądu odsyłającego tę sytuację
należy uznać za odwołanie lotu w rozumieniu rozporządzenia Nr 261/2004. Przed sądem odsyłającym D. i A.K.
Harmsowie w imieniu własnym i czwórki swoich dzieci twierdzą, że zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (WE)
Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania
i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów,
uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. z 2004 r. L Nr 46, s. 1) Vueling Airlines jest zobowiązana do
zwrotu pełnej kwoty w wysokości 1108,88 EUR zafakturowanej im przez Opodo. Vueling Airlines nie kwestionowała
zasadności tego roszczenia w odniesieniu do kwoty w wysokości 1031,88 EUR, która została jej przekazana przez
Opodo, podnosząc, że owa kwota odpowiada cenie biletów zakupionych przez D. Harmsa. Natomiast Vueling
Airlines twierdziła, że nie jest zobowiązana do zwrotu różnicy między tą kwotą a kwotą w wysokości 1108,88 EUR
otrzymaną przez Opodo, ponieważ ta różnica w wysokości 77 EUR nie jest częścią tej ceny.
Pytanie prejudycjalne
Poprzez pytanie sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy rozporządzenie Nr 261/2004 należy interpretować w ten
sposób, że cena biletu, którą należy uwzględnić w celu określenia kwoty zwrotu należnej od przewoźnika lotniczego
pasażerowi w przypadku odwołania lotu, obejmuje różnicę między kwotą zapłaconą przez tego pasażera a kwotą
otrzymaną przez tego przewoźnika lotniczego, która to różnica odpowiada prowizji pobranej przez osobę działającą
w charakterze pośrednika między nimi?
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości
Zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. a) w zw. z art. 5 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Nr 261/2004 w przypadku odwołania lotu
przewoźnik lotniczy jest zobowiązany do zapewnienia pasażerom pomocy poprzez zaproponowanie im m.in. zwrotu
kosztu biletu po cenie, za jaką ten został kupiony, a także, gdy jest to odpowiednie, lotu powrotnego do
pierwszego miejsca odlotu.
Treść art. 8 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Nr 261/2004 wprowadza bezpośredni związek między pojęciem „bilet”
a wyrażeniem „cena za jaką został kupiony”. Przy czym taki bilet może zostać kupiony przez danych pasażerów albo
bezpośrednio od przewoźnika lotniczego, albo przez pośrednika takiego jak w szczególności autoryzowany
przedstawiciel, o którym mowa w art. 2 lit. f) rozporządzenia Nr 261/2004.
Trybunał wskazał, że rozporządzenie Nr 261/2004 ma na celu zapewnienie nie tylko wysokiego poziomu ochrony
pasażerów, ale również równowagi między interesami tych pasażerów a interesami przewoźników lotniczych
(wyrok Sturgeon i in., C-402/07 i C-432/07, pkt 67). W świetle tych celów TS uznał, że o ile prowizja pobrana przez
pośrednika od pasażera przy zakupie biletu powinna być co do zasady uważana za część ceny podlegającej
zwrotowi na rzecz tego pasażera w przypadku odwołania danego lotu, o tyle takie włączenie powinno być jednak
poddane pewnym ograniczeniom z uwagi na interesy przewoźnika lotniczego, które są z tym związane.
Z art. 2 ust. f) rozporządzenia Nr 261/2004 wynika, że „bilet” stanowi dokument lub odpowiednik w formie innej
niż papierowa, w tym w formie elektronicznej, wydany lub autoryzowany przez przewoźnika lotniczego lub
przez przedstawiciela autoryzowanego przez tego przewoźnika. Z definicji tej wynika, że poszczególne elementy
tego biletu, w tym jego cena, powinny – w przypadku gdy ten bilet nie jest wystawiany przez samego przewoźnika
lotniczego – być zatwierdzone przez niego, a zatem nie mogą być ustalane bez jego wiedzy.

Taką wykładnię potwierdza orzecznictwo TS, z którego wynika, że częściowy zwrot „ceny biletu” przewidziany w art.
10 ust. 2 lit. a)–c) rozporządzenia Nr 261/2004, w przypadku, w którym przewoźnik lotniczy umieści pasażera
w klasie niższej niż ta, na którą pasażer wykupił bilet, powinien być określony z uwzględnieniem wyłącznie
„nieodzownych” składników tej ceny, w tym znaczeniu, że konieczne jest ich opłacenie, aby w zamian skorzystać
z usług proponowanych przez przewoźnika lotniczego (wyrok Mennens, C-255/15, pkt 36). Natomiast składnik ceny
biletu ustalony bez wiedzy przewoźnika lotniczego, zdaniem TS, nie może zostać uznany za konieczny do
skorzystania z usług proponowanych przez tego przewoźnika.
Trybunał orzekł, że rozporządzenie Nr 261/2004, a w szczególności jego art. 8 ust. 1 lit. a), należy
interpretować w ten sposób, że cena biletu, którą należy uwzględnić w celu określenia kwoty zwrotu należnej
od przewoźnika lotniczego pasażerowi w przypadku odwołania lotu, obejmuje różnicę między kwotą
zapłaconą przez tego pasażera a kwotą otrzymaną przez tego przewoźnika lotniczego, która to różnica
odpowiada prowizji otrzymanej przez osobę działającą w charakterze pośrednika między nimi, chyba że
prowizja ta została określona bez wiedzy tego przewoźnika, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego.
Komentarz
W przypadku odwołania lotu pasażerowie mają prawo, zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Nr 261/2004, do
zwrotu w terminie siedmiu dni pełnego kosztu biletu po cenie za jaką został kupiony. W przedstawionym wyroku TS
dokonał rozszerzającej wykładni sformułowania „cena za jaką został kupiony bilet” w przypadku zakupu
u autoryzowanego przedstawiciela przewoźnika lotniczego. Uznał bowiem, że prowizja pobrana przez pośrednika od
pasażera przy zakupie biletu powinna być co do zasady uważana za część ceny podlegającej zwrotowi na rzecz tego
pasażera w przypadku odwołania lotu. Jednakże pod warunkiem, że ta prowizja została określona za wiedzą
przewoźnika, co w przypadku sporu powinien zweryfikować sąd krajowy.
Wyrok TS z 12.9.2018 r., Harms, C-601/17
Wyrok TS z 12.9.2018 r., Harms, C 601/17

Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że w przypadku odwołania lotu przewoźnik lotniczy jest zobowiązany do zaproponowania pasażerom m.in. zwrotu kosztu biletu po cenie zakupu. Decyzja TS wprowadza bezpośredni związek między pojęciem 'bilet' a ceną za jaką został zakupiony. Ostateczne orzeczenie potwierdza, że cena biletu uwzględnia prowizję pośrednika, jeśli została określona z wiedzą przewoźnika.