Zwolnienie z obowiązku odszkodowania dla pasażerów
Przewoźnik lotniczy może być zwolniony z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom w przypadku opóźnienia lotu powyżej 3 godzin z powodu 'nadzwyczajnej okoliczności'. Sprawa dotyczyła opóźnienia lotu z Dublina do Düsseldorfu, spowodowanego koniecznością wymiany opony statku powietrznego. Sąd zasądził odszkodowanie na rzecz pasażera, a przewoźnik złożył odwołanie, które było przedmiotem rozważań TS.
Tematyka: nadzwyczajne okoliczności, odszkodowanie pasażerów, TS, przewoźnik lotniczy, opóźnienie lotu, wymiana opony, bezpieczeństwo pasażerów
Przewoźnik lotniczy może być zwolniony z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom w przypadku opóźnienia lotu powyżej 3 godzin z powodu 'nadzwyczajnej okoliczności'. Sprawa dotyczyła opóźnienia lotu z Dublina do Düsseldorfu, spowodowanego koniecznością wymiany opony statku powietrznego. Sąd zasądził odszkodowanie na rzecz pasażera, a przewoźnik złożył odwołanie, które było przedmiotem rozważań TS.
Przewoźnik lotniczy, którego lot doznał powyżej 3 godzin opóźnienia ze względu na „nadzwyczajną okoliczność”, jeżeli wykaże, że użył wszelkich zasobów w celu uniknięcia sytuacji, która doprowadziłaby do tego opóźnienia jest zwolniony z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom przewidzianego w art. 7 rozporządzenia Nr 261/2004. Stan faktyczny W.P. zarezerwował w Germanwings GmbH lot z Dublina do Düsseldorfu. Opóźnienie przy przylocie wyniosło 3 godziny i 28 minut. Germanwings odmówiła uwzględnienia żądania o wypłatę odszkodowania przedstawionego przez W.P. ze względu na to, że opóźnienie rozpatrywanego lotu było spowodowane „nadzwyczajną okolicznością” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz. Urz. L Nr 46 z 2004 r., s. 1). Germanwings podnosiła, że opóźnienie było związane z odkryciem w trakcie przygotowań do spornego lotu śruby w jednej z opon statku powietrznego wykonującego lot, co doprowadziło do konieczności wymiany tej opony. Rozpatrujący tę sprawę sąd zasądził na rzecz W.P. od Germanwings kwotę 250 EUR wraz z odsetkami, uznając, że uszkodzenie opony statku powietrznego przez śrubę znajdującą się na pasie lotniska stanowi okoliczność ściśle związaną z normalnym wykonywaniem działalności przewoźnika lotniczego, nad którą to okolicznością może on skutecznie panować. Germanwings wniosła odwołanie od tego orzeczenia. Pytanie prejudycjalne Poprzez pytanie sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy art. 5 ust. 3 w zw. z motywem 14 rozporządzenia Nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że uszkodzenie opony statku powietrznego przez ciało obce, takie jak ruchome elementy, znajdujące się na pasie startowym portu lotniczego objęte jest zakresem pojęcia „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu tego przepisu? Stanowisko TS Pojęcie „nadzwyczajne okoliczności Zgodnie z motywami 14 i 15 oraz art. 5 ust. 3 rozporządzenia Nr 261/2004 przewoźnik lotniczy jest zwolniony z obowiązku wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie art. 7 rozporządzenia Nr 261/2004, jeżeli po pierwsze, może dowieść, że odwołanie lub opóźnienie lotu wynoszące co najmniej trzy godziny w chwili lądowania jest spowodowane zaistnieniem „nadzwyczajnych okoliczności”, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków oraz po drugie – w przypadku wystąpienia tego rodzaju okoliczności – że podjął dostosowane do sytuacji środki, przy użyciu wszystkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia odwołania lub znacznego opóźnienia danego lotu, przy czym nie można wymagać od niego poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w danym momencie (wyrok Pešková i Peška, C-315/15, pkt 20, 29, 34). Zgodnie z orzecznictwem TS zdarzenia mogą być uznane za „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia Nr 261/2004, jeżeli ze względu na swój charakter lub swoje źródło nie wpisują się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwalają mu na skuteczne panowanie nad nimi (wyrok Wallentin- Hermann, C-549/07, pkt 23). Przy czym te dwie przesłanki powinny zostać spełnione kumulatywnie (wyrok Krüsemann i in., C-195/17, od C‑ 197/17 do C‑ 203/17, C‑ 226/17, C‑ 228/17, C‑ 254/17, C‑ 274/17, C‑ 275/17, od C‑ 278/17 do C-286/17 i od C‑ 290/17 do C‑ 292/17, pkt 34). W odniesieniu do kwestii, czy uszkodzenie opon statku powietrznego, które stanowią elementy niezbędne do jego funkcjonowania, można uznać za „nadzwyczajną okoliczność” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia Nr 261/2004, TS stwierdził, że przedwczesna, nawet niespodziewana wadliwość pewnych części statku powietrznego stanowi zasadniczo zdarzenie nierozerwalnie związane z systemem funkcjonowania tego statku (wyroki: van der Lans, C-257/14, pkt 41, 42). Przewoźnicy lotniczy mają regularnie do czynienia z tego typu awariami biorąc pod uwagę szczególne warunki, w jakich wykonywany jest transport lotniczy oraz stopień zaawansowania technologicznego statków powietrznych (postanowienie Siewert, C-394/14, pkt 19; wyrok van der Lans, C-257/14, pkt 37, 42). W tym względzie bezsporne jest, że opony statków powietrznych stanowią elementy poddawane podczas startów oraz lądowań bardzo silnym obciążeniom i są w związku z tym stale narażone na ryzyko uszkodzenia, co uzasadnia regularne, szczególnie rygorystyczne kontrole bezpieczeństwa w ramach bieżących warunków działalności przedsiębiorstw transportu lotniczego. Jednakże TS stwierdził, że wówczas, gdy przyczyną danej wadliwości jest wyłącznie zderzenie z ciałem obcym, co podlega wykazaniu przez przewoźnika lotniczego, ta wadliwość nie może być uznana za nierozerwalnie związana z systemem funkcjonowania samolotu. Ma to miejsce w rozpatrywanej sprawie w sytuacji uszkodzenia opony przez ciało obce, takie jak ruchome elementy znajdujące się na pasie lotniska. W ocenie TS nie można uznać, że wadliwość opon wynikająca wyłącznie ze zderzenia z ciałem obcym na pasie lotniska jest ze względu na swój charakter lub źródło ściśle związana z normalnym wykonywaniem działalności danego przewoźnika lotniczego. Ponadto, biorąc pod uwagę szczególne obciążenia spoczywające na przewoźniku lotniczym w trakcie operacji startu i lądowania związane m.in. z prędkością, przy której są one wykonywane, oraz z wymogiem bezpieczeństwa pasażerów na pokładzie, a także z uwagi na fakt, że utrzymanie pasów startowych nie należy w żadnym razie do jego kompetencji, ta okoliczność nie mieści się w zakresie jego skutecznego panowania. W konsekwencji TS uznał tę awarię za „nadzwyczajną okoliczność” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia Nr 261/2004. Zdaniem rzecznika generalnego powyższe stanowisko odpowiada celowi rozporządzenia Nr 261/2004, jakim jest zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony pasażerów lotniczych, i który oznacza, że nie należy zachęcać przewoźników lotniczych do rezygnacji z podejmowania wymaganych środków, co prowadziłoby do przedkładania zachowania i punktualności lotów nad troskę o zapewnienie bezpieczeństwa pasażerów (pkt 78 opinii). Obowiązki przewoźnika Trybunał podkreślił, że w przypadku wystąpienia „nadzwyczajnej okoliczności” przewoźnik lotniczy jest zwolniony z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom na podstawie art. 7 rozporządzenia Nr 261/2004 tylko wówczas, gdy jest w stanie udowodnić, że podjął dostosowane do sytuacji środki, przy użyciu wszelkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia odwołania lub znacznego opóźnienia danego lotu. Przy czym nie można wymagać od niego poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w danym momencie. Trybunał wskazał, że opony statków powietrznych są przedmiotem regularnych przeglądów i standardowej procedury wymiany, w których to ramach przewoźnicy lotniczy mogą dysponować na lotniskach, które obsługują – w tym również na tych, które nie są ich głównymi ośrodkami – umowami o dokonanie wymian ich opon zawartymi ze spółkami lotniczej obsługi technicznej, które zapewniają im pierwszeństwo przy wymianie owych opon. Zdaniem TS w rozpatrywanej sprawie do przewoźnika lotniczego należy wykazanie, że użył on wszelkich zasobów ludzkich lub materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia sytuacji, w której wymiana opony uszkodzonej przez ciało obce znajdujące się na pasie lotniska doprowadziłaby do dużego opóźnienia lotu. Trybunał wskazał, że powyższe powinno być zweryfikowane przez sąd odsyłający. Reasumując TS orzekł, że art. 5 ust. 3 w zw. z motywem 14 rozporządzenia Nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że uszkodzenie opony statku powietrznego przez ciało obce, takie jak ruchomy element, znajdujące się na pasie startowym portu lotniczego objęte jest zakresem pojęcia „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu tego przepisu. Jednakże, w celu zwolnienia z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom przewidzianego w art. 7 rozporządzenia Nr 261/2004 przewoźnik lotniczy, którego lot doznał dużego opóźnienia ze względu na taką „nadzwyczajną okoliczność”, jest zobowiązany do wykazania, że użył on wszelkich zasobów ludzkich lub materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia sytuacji, w której wymiana opony uszkodzonej przez ciało obce, takie jak element ruchomy, znajdujące się na pasie lotniska doprowadziłaby do dużego opóźnienia lotu. Trybunał po raz kolejny interpretował przepisy rozporządzenia Nr 261/2004 dotyczące możliwości zwolnienia przewoźnika lotniczego z wypłaty odszkodowania. Z tych przepisów wynika, że jeżeli ma miejsce opóźnienie lotu wynoszące co najmniej trzy godziny, to aby doszło do tego zwolnienia muszą być spełnione kumulatywnie dwie przesłanki. Po pierwsze, należy wykazać, że opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem „nadzwyczajnych okoliczności” w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia Nr 261/2004. Odnosząc się do wykładni tego pojęcia TS konsekwentnie prezentuje pogląd, że w sytuacji gdy przyczyną wadliwości samolotu jest wyłącznie zderzenie z ciałem obcym, to ta wadliwość nie może być uznana za nierozerwalnie związana z systemem funkcjonowania samolotu. Po drugie, przewoźnik musi podjąć dostosowane do sytuacji środki, przy użyciu wszystkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia znacznego opóźnienia danego lotu. Wyrok TS z 3.4.2019 r., Germanwings, C-501/17
Trybunał orzekł, że uszkodzenie opony statku powietrznego przez ciało obce może być uznane za 'nadzwyczajną okoliczność', jednak przewoźnik musi udowodnić, że podjął wszelkie możliwe środki w celu uniknięcia opóźnienia lotu. Decyzja ta odpowiada celowi ochrony pasażerów i zachęca przewoźników do dbałości o bezpieczeństwo podróżnych.