Odpowiedzialność odszkodowawcza obsługującego przewoźnika lotniczego w przypadku realizacji lotu łączonego będącego przedmiotem jednej rezerwacji

Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że pasażer, który przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem trzech godzin lub więcej z drugiego lotu obsługującego, może wytoczyć powództwo o odszkodowanie na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 przeciwko wspólnotowemu przewoźnikowi, który realizował pierwszy lot. Stanowisko TSUE dotyczyło odpowiedzialności odszkodowawczej obsługującego przewoźnika lotniczego w przypadku lotu łączonego będącego przedmiotem jednej rezerwacji.

Tematyka: TSUE, odpowiedzialność odszkodowawcza, przewoźnik, lot łączony, rezerwacja, rozporządzenie nr 261/2004, obsługujący przewoźnik lotniczy, opóźnienie lotu

Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że pasażer, który przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem trzech godzin lub więcej z drugiego lotu obsługującego, może wytoczyć powództwo o odszkodowanie na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 przeciwko wspólnotowemu przewoźnikowi, który realizował pierwszy lot. Stanowisko TSUE dotyczyło odpowiedzialności odszkodowawczej obsługującego przewoźnika lotniczego w przypadku lotu łączonego będącego przedmiotem jednej rezerwacji.

Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 261/2004 w zw. z art.
3 ust. 5 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w ramach lotu łączonego, składającego
się z dwóch lotów i będącego przedmiotem jednej rezerwacji, rozpoczynającego się z lotniska znajdującego
się na terytorium państwa członkowskiego i kończącego się na lotnisku znajdującym się w państwie trzecim
z przesiadką na lotnisku w innym państwie trzecim, pasażer, który przyleciał do miejsca docelowego
z opóźnieniem wynoszącym trzy godziny lub więcej, wynikającym z drugiego lotu obsługiwanego – w ramach
umowy o wspólnej obsłudze połączeń – przez przewoźnika mającego siedzibę w państwie trzecim, może
wytoczyć powództwo o odszkodowanie na podstawie tego rozporządzenia przeciwko wspólnotowemu
przewoźnikowi, który realizował pierwszy lot.
Stan faktyczny
Stan faktyczny sprawy rozpoznawanej przed TSUE przedstawiał się następująco: Pasażerowie dokonali rezerwacji
u České aerolinie na lot z Pragi do Bangkoku (Tajlandia) przez Abu Zabi (Zjednoczone Emiraty Arabskie). Pierwszy
lot z lotu łączonego, obsługiwany przez spółkę České aerolinie i łączący Pragę z Abu Zabi, został zrealizowany
zgodnie z planem lotu i dotarł do miejsca docelowego punktualnie. Natomiast drugi lot, który był obsługiwany
w ramach jednej umowy przez Etihad Airways („przewoźnik, który nie jest przewoźnikiem wspólnotowym”
w rozumieniu art. 2 lit. c) rozporządzenia nr 261/2004) i łączący Abu Zabi z Bangkokiem przyleciał z 488-minutowym
opóźnieniem. Spółka České aerolinie odmówiła wypłaty odszkodowania przewidzianego w art. 7 ust. 1 lit. c)
rozporządzenia nr 261/2004, co doprowadziło do wytoczenia przez pasażerów przed właściwym sądem czeskim
pierwszej instancji powództwa przeciwko przewoźnikowi. Sąd uwzględnił roszczenie odszkodowawcze pasażerów,
uznając między innymi, że spółka České aerolinie, nawet gdy nie realizowała lotu, który uległ dużemu opóźnieniu,
może zostać zobowiązana do wypłaty odszkodowania na podstawie art. 3 ust. 5 zdanie ostatnie rozporządzenia nr
261/2004. W postępowaniu odwoławczym orzeczenie zostało utrzymane przez sąd odsyłający- Městský soud v
Praze (sąd miejski w Pradze, Republika Czeska). Orzeczenie to zostało uchylone przez Ústavní soud (trybunał
konstytucyjny, Republika Czeska). W wyroku tym trybunał konstytucyjny nakazał sądowi odsyłającemu zbadanie
argumentów spółki České aerolinie, w których powołuje się na orzeczenie Bundesgerichtshof (federalnego trybunału
sprawiedliwości, Niemcy), w którym sąd ten uznał w podobnym kontekście, że pociągnięcie do odpowiedzialności
przewoźnika umownego, w sytuacji, gdy nie jest on obsługującym przewoźnikiem lotniczym-nie jest możliwe.
Tym samym sąd odsyłający- Městský soud v Praze - postanowił zawiesić postępowanie i skierować do TSUE
następujące pytanie: "Czy na przewoźniku wspólnotowym spoczywa obowiązek zapłaty na rzecz pasażera
odszkodowania, o którym mowa w art. 3 ust. 5 zdanie drugie rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady 1, w sytuacji, gdy przewoźnik wspólnotowy na podstawie umowy wykonywał pierwszą
część lotu z międzylądowaniem na lotnisku w państwie trzecim, skąd w ramach współdzielenia kodu (code
sharing) drugą część lotu wykonywał przewoźnik, który nie jest przewoźnikiem wspólnotowym, a do
opóźnienia w przylocie na lotnisko docelowe, dłuższego niż trzy godziny, doszło wyłącznie w drugiej części
lotu"?
Stanowisko TSUE
Na początku swoich rozważań Trybunał Sprawiedliwości UE przypomniał, że l ot realizowany jednym lub kilkoma
połączeniami będący przedmiotem jednej rezerwacji stanowi jedną całość w odniesieniu do egzekwowania
prawa pasażerów do odszkodowania przewidzianego w rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego
i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy
przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.
Urz. L Nr 46 z 2004 r., s. 1, (zob. też wyrok z 31.5.2018 r., Wegener, C-537/17, EU:C:2018:361, pkt 18, 19). Tym
samym możliwość zastosowania rozporządzenia nr 261/2004 należy oceniać w świetle pierwszego miejsca odlotu
oraz miejsca docelowego dla tego lotu (zob. podobnie wyrok z 31.5.2018 r., Wegener, C-537/17, EU:C:2018:361, pkt
25).
Rozpatrując natomiast sytuację lotu łączonego, będącego przedmiotem postępowania głównego Trybunał wskazał,
że art. 3 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 znajduje zastosowanie z uwagi na to, że obejmuje pasażerów
odlatujących z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego, do którego ma zastosowanie
znajdują przepisy Traktatu. Trybunał przypomniał także, że pasażerom opóźnionych lotów przysługuje prawo do



odszkodowania przewidziane w art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 261/2004 w zw. z art. 7 ust. 1 tego
rozporządzenia, w przypadku gdy w chwili dotarcia do ich miejsca docelowego ponoszą oni stratę czasu wynoszącą
co najmniej trzy godziny. Podmiotem zobowiązanym natomiast do zapłaty odszkodowania jest „„obsługujący
przewoźnik lotniczy”(zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004). Zgodnie z art. 2 lit. b)
rozporządzenia nr 261/2004 „obsługujący przewoźnik lotniczy” oznacza „przewoźnika lotniczego wykonującego lub
zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem lub działającego w imieniu innej osoby, prawnej
lub fizycznej, mającej umowę [z] tym pasażerem”. Z tej definicji zdaniem Trybunału wynikają dwie przesłanki uznania
przewoźnika lotniczego za „obsługującego przewoźnika lotniczego”: wykonanie danego lotu oraz istnienie umowy
zawartej z pasażerem.
W stanie faktycznym sprawy Trybunał uznał, że spółka České aerolinie rzeczywiście wykonała lot w ramach umowy
przewozu zawartej z pasażerami, których dotyczy postępowanie główne, a to pozwala uznać ją za „obsługującego
przewoźnika lotniczego” i w związku z tym za zobowiązaną do zapłaty odszkodowania przewidzianego w art. 5 ust. 1
lit. c) i art. 7 ust. 1.
Ponadto Trybunał uznał za bezzasadne podważenie powyższego twierdzenia przez spółkę České aerolinie, która
podniosła, że opóźnienie nie wynikało z pierwszego lotu składającego się na lot łączony, wykonywanego przez tego
przewoźnika, lecz z drugiego lotu, wykonywanego przez innego przewoźnika. Trybunał zauważył ponadto, że loty
z jednym lub kilkoma połączeniami, będącymi przedmiotem jednej rezerwacji, należy postrzegać jako jedną
całość. Zatem obsługujący przewoźnik lotniczy, który wykonał pierwszy lot, nie może zasłaniać się nieprawidłowym
wykonaniem późniejszego lotu obsługiwanego przez innego przewoźnika lotniczego.Trybunał odwołał się do art. 3
ust. 5 zdanie drugie rozporządzenia nr 261/2004, który stanowi, że gdy obsługujący przewoźnik lotniczy, niezwiązany
umową z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z tego rozporządzenia, uważa się, że działa w imieniu
osoby związanej umową z danym pasażerem. Trybunał zważył, że w ramach lotu łączonego składającego się
z dwóch lotów będących przedmiotem jednej rezerwacji drugi lot jest wykonywany na podstawie umowy o wspólnej
obsłudze połączenia przez obsługującego przewoźnika lotniczego innego niż ten, który zawarł umowę przewozu
z odnośnymi pasażerami i zrealizował pierwszy lot. W związku z tym ten ostatni przewoźnik pozostaje umownie
związany z pasażerami, nawet w odniesieniu do wykonania drugiego lotu.
Na końcu swoich rozważań Trybunał zwrócił również uwagę na fakt, że zgodnie z art. 13 rozporządzenia nr 261/2004
zobowiązania w nim nałożone na obsługującego przewoźnika lotniczego pozostają bez uszczerbku dla prawa
przewoźnika do dochodzenia odszkodowania, zgodnie zobowiązującym prawem krajowym, od jakiegokolwiek
podmiotu, w tym osoby trzeciej, który spowodował, że przewoźnik uchybił spoczywającym na nim zobowiązaniom.
TSUE orzekł, że art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 261/2004 w zw. z art. 3 ust. 5 tego
rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w ramach lotu łączonego, składającego się z dwóch
lotów i będącego przedmiotem jednej rezerwacji, rozpoczynającego się z lotniska znajdującego się na
terytorium państwa członkowskiego i kończącego się na lotnisku znajdującym się w państwie trzecim
z przesiadką na lotnisku w innym państwie trzecim, pasażer, który przyleciał do miejsca docelowego
z opóźnieniem wynoszącym trzy godziny lub więcej, wynikającym z drugiego lotu obsługiwanego – w ramach
umowy o wspólnej obsłudze połączeń – przez przewoźnika mającego siedzibę w państwie trzecim, może
wytoczyć powództwo o odszkodowanie na podstawie tego rozporządzenia przeciwko wspólnotowemu
przewoźnikowi, który realizował pierwszy lot.
TSUE w wyroku w sprawie C-502/18 wypowiedział się na temat odpowiedzialności odszkodowawczej obsługującego
przewoźnika lotniczego w przypadku realizacji lotu łączonego będącego przedmiotem jednej rezerwacji oraz
wykonywanego w ramach umowy o wspólnej obsłudze połączeń. Wydany wyrok ma kluczowe znaczenie z punktu
widzenia dochodzenia odszkodowania przez pasażerów w przypadku realizacji lotu łączonego. TSUE dokonał
interpretacji art. 5 ust. 1 lit. c oraz art. 7 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy
przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.
Urz. L Nr 46 z 2004 r., s. 1). TSUE słusznie przyjął, że w przypadku lotu łączonego, będącego przedmiotem
jednej rezerwacji i wykonanego w ramach umowy o wspólnej obsłudze połączeń, obsługujący przewoźnik
lotniczy, który wykonał pierwszy lot, jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania nawet w razie opóźnienia
powstałego w trakcie drugiego lotu obsługiwanego przez innego przewoźnika lotniczego. Chodzi w tym
przypadku o ochronę pasażerów nawet, gdy drugi przewoźnik nie jest przewoźnikiem wspólnotowym. Zdaniem
Trybunału lot łączony, którego pierwszy lot był wykonywany z lotniska znajdującego się na terytorium państwa
członkowskiego wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia w sprawie praw pasażerów w transporcie lotniczym,
nawet gdy drugi lot składający się na ten lot łączony został zrealizowany przez przewoźnika niewspólnotowego z i do
państwa spoza Unii Europejskiej.
TSUE orzekł ponadto, że obsługujący przewoźnik lotniczy, który powinien był zapłacić odszkodowanie przewidziane
w rozporządzeniu nr 261/2004 z powodu dużego opóźnienia mającego wpływ na lot, którego sam nie wykonywał,
może zwrócić się do obsługującego przewoźnika lotniczego, na którym spoczywa odpowiedzialność za to opóźnienie,
w celu uzyskania rekompensaty tego obciążenia finansowego.



Wyrok TS UE z 11.7.2019 r., C-502/18







Wyrok TS UE z 11.7.2019 r., C-502/18, potwierdza, że obsługujący przewoźnik lotniczy, który wykonał pierwszy lot, jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania nawet w przypadku opóźnienia drugiego lotu obsługującego przez innego przewoźnika lotniczego. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla pasażerów w dochodzeniu odszkodowania w przypadku realizacji lotu łączonego.