Prawo do odszkodowania dla pasażera łączonego lotu

Pasażer, który w ramach lotu łączonego, przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym ponad trzy godziny, może wnieść powództwo o odszkodowanie na podstawie rozporządzenia Nr 261/2004 przeciwko wspólnotowemu przewoźnikowi. Sprawa dotyczyła pasażerów, którzy zdecydowali się złożyć pozew przeciwko České aerolinie w związku z opóźnieniem w drugim locie lotu łączonego z Pragi do Bangkoku. Pytanie prejudycjalne dotyczyło interpretacji przepisów rozporządzenia dotyczących praw pasażerów w przypadku opóźnień w lotach łączonych. Trybunał Stwierdził, że przewoźnik obsługujący pierwszy lot w ramach lotu łączonego ponosi odpowiedzialność za odszkodowanie nawet w przypadku opóźnienia drugiego lotu obsługiwanego przez innego przewoźnika.

Tematyka: prawo do odszkodowania, lot łączony, opóźnienie lotu, rozporządzenie Nr 261/2004, Trybunał Sprawiedliwości, České aerolinie, C-502/18

Pasażer, który w ramach lotu łączonego, przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym
ponad trzy godziny, może wnieść powództwo o odszkodowanie, na podstawie rozporządzenia Nr 261/2004,
przeciwko wspólnotowemu przewoźnikowi.
Stan faktyczny
Każdy z pasażerów, których dotyczy postępowanie główne (dalej jako: CS i in.), dokonał rezerwacji w České aerolinie
a.s. na lot z Pragi do Bangkoku przez Abu Zabi. Pierwszy lot z tego lotu łączonego, obsługiwany przez spółkę České
aerolinie i łączący Pragę z Abu Zabi, dotarł do miejsca docelowego punktualnie. Natomiast drugi lot obsługiwany,
w ramach umowy o wspólnej obsłudze połączenia, przez Etihad Airways – który nie jest „przewoźnikiem
wspólnotowym” w rozumieniu art. 2 lit. c) rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady
z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy
przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91
(Dz. Urz. L Nr 46 z 2004 r., s. 1) – łączący Abu Zabi z Bangkokiem przyleciał z 488-minutowym opóźnieniem. Wobec
odmowy przez České aerolinie wypłacenia odszkodowania przewidzianego w art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Nr
261/2004 CS i in., wmiesili do czeskiego sądu powództwo przeciwko temu przewoźnikowi.
Pytanie prejudycjalne
Czy art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 rozporządzenia Nr 261/2004 w zw. z art. 3 ust. 5 tego rozporządzenia należy
interpretować w ten sposób, że w ramach lotu łączonego, składającego się z dwóch lotów i będącego przedmiotem
jednej rezerwacji, rozpoczynającego się z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego
i kończącego się na lotnisku znajdującym się w państwie trzecim z przesiadką na lotnisku w innym państwie trzecim,
pasażer, który przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym trzy godziny lub więcej, wynikającym
z drugiego lotu obsługiwanego – w ramach umowy o wspólnej obsłudze połączeń – przez przewoźnika mającego
siedzibę w państwie trzecim, może wytoczyć powództwo o odszkodowanie na podstawie tego rozporządzenia
przeciwko wspólnotowemu przewoźnikowi, który realizował pierwszy lot?
Stanowisko TS
Z orzecznictwa TS wynika, że lot z jednym lub kilkoma połączeniami będący przedmiotem jednej rezerwacji stanowi
jedną całość do celów prawa pasażerów do odszkodowania przewidzianego w rozporządzeniu Nr 261/2004
(wyrok Wegener, C-537/17, pkt 18, 19). Oznacza to, że możliwość zastosowania rozporządzenia Nr 261/2004 należy
oceniać w świetle pierwszego miejsca odlotu i miejsca docelowego dla tego lotu (wyrok Wegener, C-537/17, pkt 25).
Na podstawie art. 3 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Nr 261/2004, to rozporządzenie ma zastosowanie między innymi do
pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego, do którego ma
zastosowanie Traktat. Zatem TS stwierdził, że lot łączony taki jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, z Pragi do
Bangkoku przez Abu Zabi, który był wykonywany z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego,
wchodzi zatem w zakres stosowania rozporządzenia Nr 261/2004.
Z orzecznictwa TS wynika, że należy uznać, iż pasażerom opóźnionych lotów przysługuje prawo do odszkodowania
przewidziane w art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Nr 261/2004 w związku z art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia,
w przypadku gdy w chwili dotarcia do ich miejsca docelowego ponoszą oni stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy
godziny (wyroki: Sturgeon i in., C-402/07 i C-432/07, pkt 61; Nelson i in., C-581/10 i C-629/10, pkt 38).
W odniesieniu do osoby zobowiązanej do zapłaty odszkodowania należnego w przypadku zakończenia lotu
łączonego z dużym opóźnieniem, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, z art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 5 ust. 3
rozporządzenia Nr 261/2004 wynika, że może dotyczyć jedynie o obsługującego przewoźnika lotniczego
w rozumieniu art. 2 lit. b) tego rozporządzenia. Zgodnie z tym przepisem pojęcie „obsługujący przewoźnik lotniczy”
oznacza „przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą
z pasażerem lub działającego w imieniu innej osoby, prawnej lub fizycznej, mającej umowę z tym pasażerem”. W tej
definicji ustanowiono dwie kumulatywne przesłanki uznania przewoźnika lotniczego za „obsługującego
przewoźnika lotniczego”, a mianowicie, wykonanie danego lotu oraz istnienie umowy zawartej z pasażerem
(wyrok Wirth i in., C-532/17, pkt 18). W niniejszej sprawie jest bezsporne, że České aerolinie rzeczywiście wykonała
lot w ramach umowy przewozu zawartej z pasażerami, których dotyczy postępowanie główne. Zatem TS uznał ją za
„obsługującego przewoźnika lotniczego” i w związku z tym za zobowiązaną do zapłaty, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 3
rozporządzenia Nr 261/2004, odszkodowania przewidzianego w art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia.
Zdaniem TS tego stwierdzenia nie może podważać przywołany przez České aerolinie fakt, że opóźnienie, jakiego

doznali CS i in. nie wynikało z pierwszego lotu wykonywanego przez tego przewoźnika, lecz z drugiego lotu
składającego się na ten lot łączony, wykonywanego przez innego przewoźnika lotniczego.
Trybunał przypomniał, że loty z jednym lub kilkoma połączeniami, będącymi przedmiotem jednej rezerwacji, należy
postrzegać jako jedną całość, co oznacza, że w ramach takich lotów obsługujący przewoźnik lotniczy, który wykonał
pierwszy lot, nie może zasłaniać się nieprawidłowym wykonaniem późniejszego lotu obsługiwanego przez innego
przewoźnika lotniczego. Przepis art. 3 ust. 5 zdanie drugie rozporządzenia Nr 261/2004 stanowi, że gdy obsługujący
przewoźnik lotniczy, niezwiązany umową z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z tego rozporządzenia,
uważa się, że działa w imieniu osoby związanej umową z danym pasażerem. I tak w rozpatrywanej sprawie, w której
w ramach lotu łączonego składającego się z dwóch lotów będących przedmiotem jednej rezerwacji drugi lot jest
wykonywany na podstawie umowy o wspólnej obsłudze połączenia przez obsługującego przewoźnika lotniczego
innego niż obsługujący przewoźnik lotniczy, który zawarł umowę przewozu z odnośnymi pasażerami i zrealizował
pierwszy lot, ten ostatni przewoźnik pozostaje umownie związany z pasażerami, nawet w odniesieniu do wykonania
drugiego lotu. Trybunał powołał się również na cel, jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony pasażerów,
który został wyrażony w motywie 1 rozporządzenia Nr 261/2004. W ocenie TS potwierdza on także wniosek, że
w przypadku lotu łączonego, będącego przedmiotem jednej rezerwacji i wykonanego w ramach umowy o wspólnej
obsłudze połączeń, obsługujący przewoźnik lotniczy, który wykonał pierwszy lot, jest zobowiązany do zapłaty
odszkodowania nawet w razie opóźnienia powstałego w trakcie drugiego lotu obsługiwanego przez innego
przewoźnika lotniczego. Rozwiązanie takie pozwala bowiem zagwarantować, że przewożonym pasażerom zostanie
wypłacone odszkodowanie przez przewoźnika lotniczego, który zawarł z nimi umowę przewozu, bez konieczności
uwzględnienia uzgodnień poczynionych przez tego przewoźnika w odniesieniu do wykonania drugiego lotu
składającego się na lot łączony.
Z orzecznictwa TS wynika, że zgodnie z art. 13 rozporządzenia Nr 261/2004 zobowiązania nałożone tym
rozporządzeniem na obsługującego przewoźnika lotniczego pozostają bez uszczerbku dla prawa tego przewoźnika
do dochodzenia odszkodowania, zgodnie z obowiązującym prawem krajowym, od jakiegokolwiek podmiotu, w tym
osoby trzeciej, który spowodował, że przewoźnik uchybił spoczywającym na nim zobowiązaniom (wyrok Krijgsman,
C-302/16, pkt 29). W szczególności w odniesieniu do lotu łączonego będącego przedmiotem jednej rezerwacji oraz
wykonywanego w ramach umowy o wspólnej obsłudze połączeń, do obsługującego przewoźnika lotniczego, który
powinien był zapłacić odszkodowanie przewidziane w rozporządzeniu Nr 261/2004 z powodu dużego opóźnienia
mającego wpływ na lot, którego sam nie wykonywał, należy zwrócenie się do obsługującego przewoźnika lotniczego,
na którym spoczywa odpowiedzialność za to opóźnienie, w celu uzyskania rekompensaty tego obciążenia
finansowego.
Reasumując TS orzekł, że art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 5 rozporządzenia Nr 261/2004
należy interpretować w ten sposób, że w ramach lotu łączonego, składającego się z dwóch lotów i będącego
przedmiotem jednej rezerwacji, rozpoczynającego się z lotniska znajdującego się na terytorium państwa
członkowskiego i kończącego się na lotnisku znajdującym się w państwie trzecim z przesiadką na lotnisku
w innym państwie trzecim, pasażer, który przyleciał do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym trzy
godziny lub więcej, wynikającym z drugiego lotu obsługiwanego – w ramach umowy o wspólnej obsłudze
połączeń – przez przewoźnika mającego siedzibę w państwie trzecim, może wytoczyć powództwo
o odszkodowanie na podstawie tego rozporządzenia przeciwko wspólnotowemu przewoźnikowi, który
realizował pierwszy lot.
W przedstawionym wyroku Trybunał utrzymał dotychczasowe stanowisko, że dla celów prawa pasażera do
odszkodowania uregulowanego w rozporządzeniu Nr 261/2004 lot z jednym lub kilkoma połączeniami będący
przedmiotem jednej rezerwacji stanowi jedną całość. Z uzasadnienia tego wyroku wynika, że wspólnotowy
przewoźnik lotniczy, który zawarł umowę przewozu, ponosi odpowiedzialność również w odniesieniu do lotu
w ramach lotu łączonego, który wykonuje przewoźnik także z państwa trzeciego.
Wyrok TS z 11.7.2019 r., České aerolinie, C-502/18

Trybunał Stwierdził, że w przypadku lotu łączonego składającego się z dwóch lotów i będącego przedmiotem jednej rezerwacji, pasażer ma prawo do odszkodowania na podstawie rozporządzenia Nr 261/2004 przeciwko wspólnotowemu przewoźnikowi, który obsługiwał pierwszy lot. Wyrok TS z 11.7.2019 r., České aerolinie, C-502/18 potwierdza, że obsługujący przewoźnik lotniczy odpowiedzialny jest za odszkodowanie również za drugi lot w ramach lotu łączonego.