Nowe normy bezpieczeństwa chroniące przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego dotkną m.in. branżę medyczną.
Ustawa z 13.6.2019 r. wprowadza nowe normy bezpieczeństwa dotyczące ochrony radiologicznej przed promieniowaniem jonizującym, szczególnie w branży medycznej. Regulacje obejmują m.in. wykorzystanie materiałów promieniotwórczych, formy reglamentacji działalności oraz stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych.
Tematyka: ustawa, normy bezpieczeństwa, promieniowanie jonizujące, branża medyczna, materiały promieniotwórcze, dyrektywa BSS, dyrektywa NSD, ochrona radiologiczna, Państwowa Straż Pożarna, bezpieczeństwo jądrowe
Ustawa z 13.6.2019 r. wprowadza nowe normy bezpieczeństwa dotyczące ochrony radiologicznej przed promieniowaniem jonizującym, szczególnie w branży medycznej. Regulacje obejmują m.in. wykorzystanie materiałów promieniotwórczych, formy reglamentacji działalności oraz stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych.
Ustawa z 13.6.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1593) wprowadza szereg regulacji związanych z ochroną radiologiczną przed promieniowaniem jonizującym. Nowe przepisy dotkną m.in. firmy z branży medycznej. • Omawiana ustawa określa wymagania dotyczące działalności związanej z wykorzystaniem naturalnie występujących materiałów promieniotwórczych (Naturally Occuring Radioactive Materials, NORM). • Ustawa wprowadza nowe formy reglamentacji działalności prowadzonej z narażeniem na promieniowanie jonizujące. • Nowela określa także wymagania dotyczące stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych (w tym m.in. w zakresie procedur radiologicznych, przeprowadzania eksperymentów medycznych i badań klinicznych). • Nowelizacja nakłada ponadto na jednostki Państwowej Straży Pożarnej obowiązek działania w sytuacji zdarzenia radiacyjnego. Implementacja przepisów unijnych w zakresie zagrożenia radiologicznego Nowelizacja ustawy z 29.11.2000 r. Prawo atomowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 792, dalej jako PrAtom) ma na celu implementację do polskiego porządku prawnego przepisów dwóch unijnych dyrektyw: • dyrektywy Rady 2013/59/Euratom z 5.12.2013 r. ustanawiającej podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego oraz uchylającej dyrektywy 89/618/Euratom, 90/641/Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom i 2003/122/Euratom (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 13, str. 1, dalej jako dyrektywa BSS”), • dyrektywy Rady 2014/87/Euratom z 8.7.2014 r. zmieniającej dyrektywę 2009/71/Euratom ustanawiającą wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 219, str. 42, dalej jako dyrektywa NSD). Zmiany związane z dyrektywą BSS Nowelizacja wprowadza do polskiego porządku prawnego szereg dotychczas nieznanych rozwiązań. Zakres zmian w PrAtom wprowadzonych omawianą nowelizacją jest także bardzo szeroki, o dość technicznym charakterze. Najważniejsze zmiany można podzielić na następujące kategorie: zmiany związane z koniecznością zapewnienia skuteczniejszej kontroli prawnej działań mogących prowadzić do narażenia na promieniowanie jonizujące; określenie tzw. „poziomów odniesienia dla narażenia zewnętrznego ludzi na promieniowanie gamma emitowane przez materiały budowlane wewnątrz pomieszczeń oraz dawek skutecznych”; wymagania dotyczące ograniczników dawek promieniowania jonizującego; wymagania dotyczące „ochrony przed promieniowaniem jonizującym pracowników wykonujących prace na terenach kontrolowanych lub nadzorowanych”; określenie obowiązków i uprawnień podmiotów, które sprawują wewnętrzny nadzór nad działalnościami związanymi z narażeniem na promieniowanie; wymóg „informowania o możliwości zetknięcia się ze źródłem niekontrolowanym oraz działań podejmowanych w takiej sytuacji”. Ponadto nowelizacja określa wymagania odnoszące się do systemu szkoleń ustawicznych z zakresu ochrony radiologicznej. Nowela PrAtom nakłada w tym zakresie obowiązkowe szkolenia dla członków ekip awaryjnych. Nowela PrAtom przewiduje również zaostrzenie wymagań dotyczących stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych. Chodzi tutaj zwłaszcza o wykorzystanie promieniowania w procedurach radiologicznych, eksperymentach medycznych i badaniach klinicznych. W związku z powyższymi zmianami omawiana ustawa nakłada na osoby i podmioty sprawujące nadzór nad działaniami związanymi z emisją promieniowania jonizującego obowiązek pomiaru stężenia radonu wewnątrz pomieszczeń w budynkach, jak również nakłada stosowne wymagania dotyczące działalności związanej z wykorzystaniem naturalnie występujących materiałów promieniotwórczych (tzw. Naturally Occuring Radioactive Materials, NORM), Ponadto, w wyniku nowelizacji, dostępna będzie trzecia forma reglamentacji działalności prowadzonej z narażeniem na promieniowanie jonizujące tj. Powiadomienia. Dotychczas formami reglamentacji tego typu działalności były zezwolenia i zgłoszenia. Podkreślić należy, że dyrektywa BSS za promieniowanie jonizujące uznaje energię przekazywaną w formie cząstek lub fal elektromagnetycznych o długości 100 nanometrów lub mniejszej (częstotliwość 3 × 1015 Hz lub większa), będącą w stanie pośrednio lub bezpośrednio wytworzyć jony. Zmiany związane z dyrektywą NSD Zmiany, które wprowadza nowela PrAtom w związku z implementacją dyrektywy NSD, jak podkreśla ustawodawca, sprowadzają się w dużej mierze do określenia szczegółowego zakresu odpowiedzialności za działania wykonawców i podwykonawców, których działania mogą mieć „wpływ na bezpieczeństwo obiektu jądrowego, wymogów aby obiekty jądrowe były projektowane, lokalizowane, budowane, uruchamiane, eksploatowane i likwidowane w sposób w jak największym stopniu zapobiegający awariom, rozwiązania dotyczące systemów zarządzania przyznające najwyższy priorytet bezpieczeństwu jądrowemu, a także wprowadza rozwiązania służące systematycznemu i regularnemu poddawania bezpieczeństwa obiektu jądrowego ponownej ocenie”. Aby zrealizować powyższy cel nowela wprowadza do PrAtom zmiany w zakresie systemu planowania i postępowania awaryjnego na wypadek zdarzenia radiacyjnego, jak również wprowadza planowanie strategiczne w zakresie bezpieczeństwa jądrowego kraju. Ponadto nowelizacja zakłada zwiększenie efektywności nadzoru nad nad wykonywaniem działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące. W wyniku omawianej nowelizacji PrAtom Rada Ministrów została upoważniona do przyjęcia strategii bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej państwa. Nowe uprawnienia Państwowej Straży Pożarnej Omawiana nowelizacja dotyczy także ustawy z 24.8.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1372, dalej jako OchrPPożU). Zmiany obejmują art. 14, w którym dodano ust. 1b, jak również rozszerzono ust. 2, dodając pkt 6a. W wyniku tych zmian Państwowa Straż Pożarna zyskała umocowanie ustawowe do reagowania w sytuacjach zdarzenia radiacyjnego. Dotychczas dowiem nie było żadnej służby delegowanej do tego typu działań. Po nowelizacji to Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej będzie władny wskazać zakres „zadań, obowiązków i procedur ratowniczych w przypadku udziału sił i środków Państwowej Straży Pożarnej podczas działań na miejscu zdarzenia radiacyjnego”. Straż Pożarna będzie mogła odtąd brać udział w likwidacji zagrożenia oraz w działaniach ratowniczych w sytuacji zagrożenia radiacyjnego. Obowiązywanie nowych przepisów Omawiana ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Wyjątkiem jest art. 2, który wprowadza zmiany do OchrPPożU, które wejdą w życie 1.1.2020 r.
Nowelizacja ustawy Prawo atomowe ma na celu implementację przepisów unijnych dotyczących bezpieczeństwa radiologicznego. Zmiany obejmują m.in. kontrolę działań narażających na promieniowanie, ochronę pracowników, szkolenia z ochrony radiologicznej oraz nowe formy reglamentacji.