Wertykalne porozumienie cenowe

W przypadku wertykalnego porozumienia ograniczającego konkurencję cenową, wystarczający dla ukarania organizatora procederu jest jednoznacznie antykonkurencyjny cel porozumienia, nie ma konieczności określenia właściwego rynku i pozycji poszczególnych uczestników zmowy cenowej – stwierdził Sąd Najwyższy. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, zawarcie porozumienia ograniczającego konkurencję na krajowym rynku detalicznej sprzedaży sprzętu i akcesoriów rowerowych, polegającego na ustalaniu minimalnych detalicznych cen odsprzedaży produktów marki C. stosowanych przez dystrybutorów.

Tematyka: wertykalne porozumienie cenowe, konkurencja cenowa, antykonkurencyjny cel, Sąd Najwyższy, Prezes UOKiK

W przypadku wertykalnego porozumienia ograniczającego konkurencję cenową wystarczający dla ukarania
organizatora procederu jest jednoznacznie antykonkurencyjny cel porozumienia, nie ma konieczności
określenia właściwego rynku i pozycji poszczególnych uczestników zmowy cenowej – stwierdził Sąd
Najwyższy.
Stan faktyczny
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako: Prezes UOKiK) uznał za praktykę ograniczającą
konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (t.j..: Dz.U. z 2019 r. poz. 369; dalej jako: OchrKonkurU), zawarcie przez „S.” sp. z o.o. – importera
sprzętu marki C. z przedsiębiorcami prowadzącymi sprzedaż detaliczną tych produktów, porozumienia
ograniczającego konkurencję na krajowym rynku detalicznej sprzedaży sprzętu i akcesoriów rowerowych,
polegającego na ustalaniu minimalnych detalicznych cen odsprzedaży produktów marki C. stosowanych przez
dystrybutorów i nałożył na „S.” sp. z o.o. karę pieniężną w wysokości ponad 45 tys. zł. Prezes UOKiK stwierdził, że
„S.” sp. z o.o. jest stroną porozumienia wertykalnego, czyli zawartego między podmiotami działającymi na różnych
szczeblach obrotu. Początkowo importer zawierał klauzule zobowiązujące do przestrzegania wysokości detalicznych
cen odsprzedaży w umowach z dystrybutorami, później odbywało się to mailowo lub telefonicznie.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 OchrKonkurU zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie,
ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, w szczególności porozumienia
polegające na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu i sprzedaży towarów. Prezes
UOKiK stwierdził, że z treści tej regulacji wynika, iż przesłanki antykonkurencyjnego „celu”
i antykonkurencyjnego „skutku” mają charakter alternatywny. W rezultacie, jeśli zostanie wykazane, że celem
porozumienia jest ograniczenie konkurencji, to nie ma znaczenia, czy cel ten został osiągnięty. W pierwszej
kolejności trzeba zatem rozważyć przedmiot porozumienia, a dopiero w jego braku niezbędne jest przeanalizowanie
skutków porozumienia. Prezes UOKiK uznał, że celem porozumienia było zastąpienie normalnej konkurencji
polegającej na obniżaniu cen, systemem w którym obowiązywał określony poziom cen odsprzedaży detalicznej,
dający możliwość wszystkim uczestnikom porozumienia sprzedaży towarów z wyższą marżą, czyli ustabilizowanie
cen detalicznej sprzedaży produktów rowerowych marki C. skutkujące zaburzeniem konkurencji wewnątrzmarkowej.
Zdaniem Prezesa UOKiK takie porozumienie prowadzi do ograniczenia konkurencji cenowej między dystrybutorami,
uniemożliwiając im oferowanie cen poniżej pewnego, ustalonego poziomu.
Stanowiska sądów
Na skutek odwołania Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu
wyroku stwierdzono, że brak określenia stron niedozwolonej zmowy cenowej, stanowi naruszenie art. 4
OchrKonkurU. Prezes UOKiK w uzasadnieniu decyzji wskazuje, że doszło do zawarcia porozumienia pomiędzy
powodem, a współpracującymi z nim sprzedawcami detalicznymi, ale w żadnym miejscu nie wskazał z firmy lub
imienia i nazwiska tych przedsiębiorców – uczestników porozumienia. Sąd uznał, że w decyzji w zasadzie nie
udowodniono jak szeroki krąg przedsiębiorców uczestniczył w porozumieniu.
Sąd II instancji oddalił apelację podkreślając, że o rozstrzygnięciu przesądziły inne względy niż wskazane przez
Sąd I instancji. Jak stwierdzono, żadne porozumienie nie może być automatycznie uznane za ograniczające
konkurencję ze względu na cel, konieczne jest wzięcie pod uwagę kontekstu gospodarczego danego porozumienia,
czyli określenie właściwego rynku i pozycji poszczególnych uczestników porozumienia, wykazanie zakłócenia
konkurencji. Prezes UOKiK powinien zbadać faktyczny wpływ ekonomiczny danej praktyki, a nie tylko jej formalną
niezgodność z prawem.
Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu II instancji i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu stwierdzono, że dla uznania, że doszło do zawarcia porozumienia nie ma potrzeby wskazywania
imiennie lub z nazwy przedsiębiorców, którzy uczestniczyli w porozumieniu ograniczającym konkurencję, gdy stroną
postępowania jest wyłącznie organizator porozumienia wertykalnego (zob. wyrok SN z 15.2.2019 r., I NSK 11/18).
Zdaniem Sądu Najwyższego, z treści art. 6 OchrKonkurU wynika, że nielegalne jest takie porozumienie,
którego już samym celem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na
rynku właściwym. Porozumienia cenowe stanowią jedne z najpoważniejszych ograniczeń konkurencji,
dlatego uznaje się je za ograniczające konkurencję ze względu na sam cel, bez konieczności badania, czy
porozumienie to wywarło wpływ na rynek (zob. wyrok SN z 15.5.2014 r., III SK 44/13). W przypadku
porozumień wertykalnych producent i dystrybutorzy nie są konkurentami w rozumieniu art. 4 pkt 10

OchrKonkurU, bowiem działają na różnych szczeblach obrotu, ale antykonkurencyjny charakter tych
porozumienia wynika stąd, że ograniczają wolność przedsiębiorców zajmujących się dystrybucją (hurtową
lub detaliczną) w zakresie kształtowania własnej polityki cenowej (zob. wyrok SN z 15.2.2019 r., I NSK 10/18).
Wyrok SN z 5.12.2019 r., I NSK 1/19

Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu II instancji i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania. Zdaniem Sądu Najwyższego, z treści art. 6 OchrKonkurU wynika, że nielegalne jest takie porozumienie, którego już samym celem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Porozumienia cenowe stanowią jedne z najpoważniejszych ograniczeń konkurencji.