Nowelizacja „Małego ZUS-u”
Rozszerzenie zakresu rozwiązań tzw. „Małego ZUS-u” wprowadzonego ustawą z 20.7.2018 r. to jeden z przejawów podpisanej przez prezydenta RP 27.12.2019 r. ustawy z 12.12.2019 r. Nowelizacja reguluje kwestie ustalania podstawy wymiaru składek, sposobu jej płatności oraz precyzuje ciążący na ubezpieczonym obowiązek zgłoszenia danych do ZUS w odniesieniu do przedsiębiorców generujących mniejszy obrót gospodarczy. Jej regulacje wchodzą w życie 1.2.2020 r.
Tematyka: Nowelizacja, Mały ZUS, składki społeczne, przedsiębiorcy, obniżone składki, dochód, działalność gospodarcza, rozliczenia ZUS
Rozszerzenie zakresu rozwiązań tzw. „Małego ZUS-u” wprowadzonego ustawą z 20.7.2018 r. to jeden z przejawów podpisanej przez prezydenta RP 27.12.2019 r. ustawy z 12.12.2019 r. Nowelizacja reguluje kwestie ustalania podstawy wymiaru składek, sposobu jej płatności oraz precyzuje ciążący na ubezpieczonym obowiązek zgłoszenia danych do ZUS w odniesieniu do przedsiębiorców generujących mniejszy obrót gospodarczy. Jej regulacje wchodzą w życie 1.2.2020 r.
Rozszerzenie zakresu rozwiązań tzw. „Małego ZUS-u” wprowadzonego ustawą z 20.7.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz.U. z 2018 r. poz. 1577) to jeden z przejawów podpisanej przez prezydenta RP 27.12.2019 r. ustawy z 12.12.2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. 2019 poz. 2550). • Nowelizacja reguluje kwestie ustalania podstawy wymiaru składek, sposobu jej płatności oraz precyzuje ciążący na ubezpieczonym obowiązek zgłoszenia danych do ZUS w odniesieniu do przedsiębiorców generujących mniejszy obrót gospodarczy. • Jej regulacje wchodzą w życie 1.2.2020 r. Ratio legis Odprowadzane przez przedsiębiorców składki na ubezpieczenia społeczne, obejmujące zarówno ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, to dla osób niekorzystających z ulg, miesięczny wydatek rzędu 904,60 zł. Łącznie z uiszczanymi innymi składkami na ubezpieczenie zdrowotne, miesięczny koszt potęguje się już do w wysokości 1246, 92 zł, częstokroć przewyższając możliwości finansowe mniejszych podmiotów obrotu. Zgodnie z ustawą z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.; dalej jako: SysUbSpołU) podstawa wymiaru składek, co do zasady, dla niekwalifikujących się do „Małego ZUS” ma charakter stały, niepowiązany z wysokością przychodów. Ustawodawca zauważając tendencję do finalnego zakańczania działalności gospodarczej wraz z upływem dostępności preferencyjnych stawek dla nowych przedsiębiorców, postanowił uściślić regulacje pomniejszonych składek społecznych względem małych graczy celem pobudzenia ich aktywności. Mniejsze składki dla małych podmiotów – porównanie stanów prawnych 2019-2020 Novum „Małego ZUS” polegające na uzależnieniu wysokości wymiaru stawki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od rocznie osiąganego przychodu, doczekało się aktualizacji i poszerzenia swobód na gruncie nowelizacji mając zagwarantować przeżywalność przedsiębiorców i wzmożyć ich rozwój. Od 1.1.2019 r. ci z nich, którzy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym uzyskali przychód nieprzekraczający trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia, mogli liczyć na najniższe składki, nieprzekraczające 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego na dany rok kalendarzowy (w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego) i nie niższe niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku. W obecnym kształcie, sprecyzowano, że podstawę prawną do odprowadzania obniżonego ZUS stanowić będzie już nie przychód, a dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej, w rozumieniu ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.; dalej jako: PDOFizU). Z przywileju mniejszych składek będą mogli skorzystać ubezpieczeni, których przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej mieści w uściślonym pułapie, nie wyższym niż 120 tys. zł w danym roku kalendarzowym – zastąpienie słowa „trzydziestokrotność” stałą wartością wyrażoną kwotowo ma zachować spójność względem nowego brzemienia nowelizacji. Sładki stanowiące koszt uzyskania przychodów Poprzez dodanie ust. 4a do art. 18c SysUbSpołU ustawodawca sprecyzował, że w przypadku, gdy składki na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonego korzystającego z „Małego ZUS” oraz osób z nim współpracujących zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, to roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym, powiększa się o kwoty tych składek zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Zawarcie tej reguły zostało podyktowane istnieniem przeciwstawnej zasady na gruncie PDOFizU, zgodnie z którą na potrzeby wyliczania dochodu wysokość opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne może zostać odjęta od przychodu jako koszt. Tym samym, w przypadku powielenia przez ustawodawcę takiego zapisu w SysUbSpołU, kumulatywnie, opłacone składki na ubezpieczenia społeczne w jednym roku kalendarzowym spowodowałyby obniżenie wartości dochodu, jak również umożliwiałyby zapłacenie odpowiednio niższych składek w roku następnym, co z punktu widzenia finansowego wparcia ZUS, wydaje się nieracjonalne (uzasadnienie do rządowego projektu nowelizacji – druk Nr 41). Zasady kalkulacji składki Zgodnie ze zmienionym brzmieniem art. 18c ust. 3 i 4 SysUbSpołU, ubezpieczony dokonując wyliczenia właściwej składki, musi uprzednio wykalkulować swój przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym. Oblicza się go według wzoru: roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym należy pomnożyć przez 30, a następnie wartość tę podzielić przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa. W kolejnym kroku ustalenia podstawy wymiaru składek, wynik należy pomnożyć przez współczynnik 0,5. Stanowi on istotę zmienianego przepisu i jest rezultatem jednoczesnej rezygnacji z corocznego ogłaszania przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych współczynnika „korygującego”, bazującego na prognozowanym przeciętnym wynagrodzeniu oraz minimalnym wynagrodzeniu za pracę (art. 18a ust. 5 i 6 SysUbSpołU został uchylony). Chcący skorzystać z „Małego ZUS” są zatem zobligowani do uwzględniania nowej wartości przy obliczaniu podstawy wymiaru składek uzależnionej od generowanego dochodu. Rozpoczęcie, zakończenie lub zawieszenia działalności - limit przychodu W przypadku rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia prowadzenia działalności w ciągu poprzedniego roku kalendarzowego, roczny limit przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej tj. 120 tys. zł, zmniejsza się proporcjonalnie. Aby uzyskać właściwą wartość dla okresu faktycznie prowadzonej działalności, kwotę tę należy podzielić przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i następnie pomnożyć przez taką ich liczbę, kiedy działalność miała miejsce. Sposób opłacenia składki Wskutek obowiązującego dotychczas w ustawie pojęcia „międzybankowego system elektronicznego”, który oddziaływał zawężająco na rozumienie terminu i sposobu realizacji obowiązków przez płatnika składek, ustawodawca zastąpił ten termin „systemem płatności” poszerzając możliwości opłacenia składek, z uwzględnieniem płatności dokonywanych kartą, płatności natychmiastowych, mobilnych, płatności mobilnych BLIK czy BlueCash. Wskutek zmian, uchylony został art. 4 ust. 13 SysUbSpołU, dodany zaś art. 4 ust. 13 SysUbSpołU, a art. 47 ust. 5 i 8 SysUbSpołU zmieniony. Zmiana obowiązku informacyjnego Wobec zmienionego art. 18c lit.e SysUbSpołU, rozszerzono obowiązek informacyjny ubezpieczonego – oprócz dotychczasowej powinności przedłożenia informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz o podstawie wymiaru składek, jest on zobligowany również do przekazania danych dotyczących dochodu oraz o formach opodatkowania. Dane te, tak, jak w stosunku do roku ubiegłego, będą wymagalną częścią składową imiennego raportu miesięcznego, bądź deklaracji rozliczeniowej.
Novum „Małego ZUS” polegające na uzależnieniu wysokości wymiaru stawki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od rocznie osiąganego przychodu, doczekało się aktualizacji i poszerzenia swobód. Ustalono, że podstawę prawną do odprowadzania obniżonego ZUS stanowić będzie dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Nowe zasady kalkulacji składek oraz zmiana obowiązku informacyjnego wprowadzają istotne zmiany dla przedsiębiorców korzystających z tego rozwiązania.