Elektrownie wiatrowe a pomoc publiczna
Naczelny Sąd Administracyjny analizując opodatkowanie elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości w 2017 r. podkreślił konieczność wykazania, że zastosowanie polityki fiskalnej państwa nie stanowi niedozwolonej pomocy publicznej. W kontekście naruszenia art. 107 TFUE NSA uznał, że wzrost opodatkowania elektrowni wiatrowych ma charakter kosztotwórczy, nie stanowiąc pomocy państwa.
Tematyka: elektrownie wiatrowe, pomoc publiczna, podatek od nieruchomości, Naczelny Sąd Administracyjny, art. 107 TFUE
Naczelny Sąd Administracyjny analizując opodatkowanie elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości w 2017 r. podkreślił konieczność wykazania, że zastosowanie polityki fiskalnej państwa nie stanowi niedozwolonej pomocy publicznej. W kontekście naruszenia art. 107 TFUE NSA uznał, że wzrost opodatkowania elektrowni wiatrowych ma charakter kosztotwórczy, nie stanowiąc pomocy państwa.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że niezależnie od kwestii wystąpienia selektywnej korzyści lub w ogóle uznania, że doszło do interwencji państwa lub przy użyciu zasobów państwowych, przyjęcie, iż zastosowanie określonego instrumentu polityki fiskalnej państwa stanowi pomoc w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE wymaga także wykazania, że interwencja musi zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem oraz musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi. W kontekście wzrostu opodatkowania elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości w 2017 r. należy zauważyć, że wymieniona danina ma charakter podatku majątkowego, a więc tylko kosztotwórczego. Stan faktyczny Podstawą wydania wyroku było skierowanie skargi kasacyjnej od wyroku WSA w Szczecinie z 26.7.2017 r. (I SA/Sz 385/17) w sprawie ze skargi A. sp. z o.o. z siedzibą w S. na interpretację indywidualną Wójta Gminy Dygowo w przedmiocie zastosowania przepisów prawa podatkowego. Spółka zamierza złożyć deklaracje w podatku od nieruchomości za rok 2017, w której zachowa dotychczasową podstawę opodatkowania. Wystąpiła z pytaniem, czy zmiany wprowadzone w art. 9 ustawy z 20.5.2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 961) do ustawy z 7.7.1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. 2016 r. poz. 290) z powodują zmiany w podstawie opodatkowania podatkiem od nieruchomości elektrowni wiatrowych. Spółka uważa, że zmiany nie skutkują zmianą w wysokości opodatkowania elektrowni wiatrowych w stosunku do stanu prawnego obowiązującego przed ich wejściem w życie. Wójt uznał jednak, że od stycznia 2017 r. zmienią się zasady opodatkowania elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości w zakresie określenia podstawy opodatkowania tym podatkiem, a podstawę opodatkowania stanowić będzie wartość całej elektrowni wiatrowej. Z uzasadnienia NSA NSA wskazał na obowiązkowe cele ogólne i środki w zakresie stosowania energii ze źródeł odnawialnych zezwolono w nich państwom członkowskim wyłącznie na stosowanie „systemów wsparcia" (art. 2 lit. k dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z 23.4.2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, dalej zwana: „Dyrektywa OZE”). W jej świetle to również pomoc inwestycyjną, zwolnienia z podatków lub ulgi podatkowe, zwrot podatków, systemy wsparcia polegające na nałożeniu obowiązku wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych, w tym również systemy posługujące się zielonymi certyfikatami, oraz systemy bezpośredniego wsparcia cen, w tym gwarantowane ceny zakupu oraz premie opcyjne. NSA powołał wyrok TSUE z 20.9.2017 r. w sprawie E. C-215/16, w którym stwierdzono, że nie jest zakazane nałożenie opłaty obciążającej turbiny wiatrowe przeznaczone do produkcji energii elektrycznej, gdyż państwa członkowskie jedynie mogą stosować zwolnienia lub ulgi podatkowe w celu promowania wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. NSA nie poparł zarzutu naruszenia art. 107 TFUE przyjmując, że sprowadza się on do uznania przyznania pomocy publicznej producentom energii elektrycznej z innych źródeł aniżeli energia wiatrowa, poprzez określony sposób skonstruowania podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości w 2017 r. w zakresie definicji budowli w postaci elektrowni wiatrowej. przyjął, iż w rzeczywistości podniesiono naruszenie art. 107 ust. 1 TFUE w zakresie możliwości wystąpienia niedozwolonej pomocy publicznej dla wytwórców energii elektrycznej z innych źródeł niż energia wiatrowa w następstwie wprowadzenia zmian zasad opodatkowania elektrowni wiatrowych w 2017 r. NSA podzielił pogląd wyrażony w wyroku NSA z 5.2.2019 r. (II FSK 1893/17), że rozważania na temat ewentualnej ingerencji sądu krajowego w celu zapobieżenia dyskryminacji spowodowanej udzieleniem niedozwolonej pomocy publicznej przez państwo członkowskie UE, względnie wystąpienia do TSUE z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym konkretnego przypadku ewentualnego udzielenia niedozwolonej pomocy publicznej przez nieopodatkowanie podatkiem od nieruchomości elementów technicznych elektrowni innych, niż wiatrowe, wymaga uprzedniego rozważenia, czy w badanym przypadku w ogóle wystąpiły przesłanki wystąpienia pomocy publicznej. Ponadto NSA powołał się na wyroku TSUE z 21.12.2016 r., w sprawie KE przeciwko W. C-20/15 P i C-21/15, w którym uznanie określonego środka krajowego za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE uzależniono od łącznego spełnienia czterech warunków. Po pierwsze- pomoc musi pochodzić od państwa lub przy użyciu zasobów państwowych; po drugie, interwencja musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi; po trzecie - przyznawać beneficjentowi selektywną korzyść; po czwarte, musi zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem. Istotnego znaczenia nabiera ocena spełnienia warunku selektywnej korzyści, co wymaga ustalenia, czy w ramach danego systemu prawnego kwalifikowany środek krajowy może sprzyjać niektórym przedsiębiorcom lub produkcji niektórych towarów w porównaniu z innymi, znajdującymi się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej w świetle celu przyświecającego temu systemowi i tym samym poddaniu ich odmiennemu traktowaniu, które może zostać zasadniczo uznane za dyskryminacyjne. NSA uznał, że takiej pomocy nie stanowi korzyść podatkowa wynikająca z ogólnego przepisu mającego zastosowanie, bez zróżnicowania, do wszystkich podmiotów gospodarczych. W przypadku ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości w przypadku budowli elektrowni wiatrowej w 2017 r. trudno mówić o typowym zwolnieniu czy uldze podatkowej, ale niewątpliwie na skutek przyjętej regulacji przedsiębiorcy realizujący inwestycje w elektrownie wiatrowe mieli podwyższoną podstawę opodatkowania, co spowodowało w rezultacie wyższe opodatkowanie podatkiem od nieruchomości. NSA wskazał, że przy ustalenia czy analizowane opodatkowanie miało charakter „selektywny” i pośrednio stanowiło korzyść dla innych producentów należy zidentyfikować powszechny system podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości, a nie jedynie podatku od poszczególnych budowli, obowiązującego w danym państwie członkowskim. Następnie trzeba sprawdzić, czy można przyjąć, aby określony środek poprzez swoją "asymetrię" w ustalania podstawy opodatkowania stanowił od niego odstępstwo. NSA w pierwszej kolejności zajęło się ustaleniem segment rynku obejmującego producentów lub dostawców określonego dobra, bądź usługi. W ocenie strony wnoszącej skargę jest to jednolity rynek producentów energii elektrycznej. Jednak NSA powołał się na wyrok TSUE z 2.4.1998 r., O. C-213/96, w którym wskazano, że brak jest podstaw do różnicowania stawek podatku akcyzowego od energii elektrycznej w zależności od kraju producenta energii elektrycznej, jak również w zależności od tego, w jaki sposób energia elektryczna jest produkowana oraz jakie surowce są wykorzystywane w procesie produkcji. powyższe stanowisko odnosiło się do jednolitego produktu, jakim jest energia elektryczna wprowadzona do obrotu. NSA wskazał wyrok w sprawie II FSK 1893/17, w którym podkreślono, że pomoc państwa utożsamiać należy z udzieleniem beneficjentowi określonej korzyści przy użyciu zasobów państwa, która może przybrać postać m.in. preferencyjnych stawek podatkowych, stanowiących odstępstwo od systemu powszechnie obowiązującego. NSA stwierdził, że selektywnej pomocy odniesiona jest do zastosowania jej wobec przedsiębiorstw znajdujących się w porównywalnej sytuacji faktycznej lub prawnej. W wyniku wprowadzenia regulacji wynikających z ustawy z 20.5.2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych przedsiębiorcy nie otrzymali żadnej dotacji lub subwencji, ani nie mogli się ubiegać o jakąkolwiek korzyść podatkową w postaci ulgi, zwolnienia lub zaniechania poboru. W tej sytuacji nie można uznać, że wystąpiła pomoc przy użyciu zasobów państwa. O porównywalności istotnych cech prowadzenia działalności gospodarczej można w ocenie NSA mówić wyłącznie w odniesieniu do przedsiębiorców zajmujących się energetyką wiatrową, a nie do wszystkich przedsiębiorców branży energetycznej. NSA stwierdził, że niezależnie od kwestii wystąpienia selektywnej korzyści lub w ogóle uznania, że doszło do interwencji państwa lub przy użyciu zasobów państwowych, przyjęcie, iż zastosowanie określonego instrumentu polityki fiskalnej państwa stanowi pomoc w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE wymaga także wykazania, że interwencja musi zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem oraz musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi. W kontekście wzrostu opodatkowania elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości w 2017 r. należy zauważyć, że wymieniona danina ma charakter podatku majątkowego, a więc tylko kosztotwórczego. Ponadto jak wskazano w wyroku TSUE z 15.11.2011 r., w sprawie C-106/09 P i C-107/09 P, nie stanowią pomocy państwa. Korzyści wynikające z mającego ogólny charakter środka mającego zastosowanie bez rozróżnienia do wszystkich podmiotów. NSA podkreślił, że w przypadku selektywności ustalenie, że przepis krajowy może sprzyjać niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów w porównaniu z innymi, które w świetle celu tego systemu znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej. Ponadto w przypadku branży przemysłu energetycznego nie można mówić o podobieństwie wykorzystywanego do produkcji energii majątku obciążonego podatkiem od nieruchomości, gdyż inne nieruchomości są wykorzystywane przez producentów korzystających z różnych surowców lub źródeł odnawialnych w każdym procesie wytwarzania energii. Omawiane orzeczenie NSA z 16.7.2019 r. (II FSK 3290/17) odnosi się do stosowania odpowiednich przepisów z zakresu pomocy publicznej dla elektrowni wiatrowych. Unijne przepisy nie obligują państw członkowskich do wspierania ekologicznych technologii, a niedozwolona pomoc publiczna powinna być oceniana w ramach poszczególnych sektorów, a nie całego rynku energii. Stanowisko NSA jednak pomija orzeczenia sądów unijnych dotyczące pomocy publicznej w których przyjmuje się, że wsparcie udzielane dla określonych grup wytwórców energii elektrycznej ma charakter selektywny. Dodatkowo należy wskazać, że wytwórcy energii konkurują ze sobą, a NSA wyróżnił j poszczególne branże w ramach całego rynku. Wyrok NSA z 16.7.2019 r., II FSK 3290/17
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku II FSK 3290/17 podkreślił, że podwyższenie opodatkowania elektrowni wiatrowych w 2017 r. nie stanowiło niedozwolonej pomocy publicznej. Decyzja ta oparta była na braku selektywności oraz braku wpływu na konkurencję czy wymianę handlową między państwami członkowskimi.