Fundusz Solidarnościowy w okresie pandemii

Na gruncie regulacji ustawy z 16.4.2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, osoby niepełnosprawne znajdują się pod ochroną prawną. Zmiany wprowadzone w ustawie z 20.12.2019 r. o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (ZmSFWONU19) przekształciły ją w ustawę o Funduszu Solidarnościowym, rozszerzając zakres wsparcia również na emerytów i rencistów. Fundusz Solidarnościowy finansuje świadczenia pieniężne oraz koszty obsługi z nowych źródeł finansowania, jak również wspiera działania zapewniające dostępność osobom ze szczególnymi potrzebami.

Tematyka: Fundusz Solidarnościowy, COVID-19, niepełnosprawni, emeryci, renciści, wsparcie finansowe, instrumenty prawne, dostępność, świadczenia pieniężne, renta socjalna, zasiłek pogrzebowy

Na gruncie regulacji ustawy z 16.4.2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku
z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 695, dalej jako: InstrWsparSARSCoV2U),
podpisanej przez Prezydenta RP w piątek – 17.4.2020 r., osoby niepełnosprawne znajdują się pod pewną
ochroną prawną. Pomimo powyższego szczególne uprawnienia zostały wprowadzone już jakiś czas temu
ustawą z 20.12.2019 r. o zmianie ustawy o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 2473, dalej jako: ZmSFWONU19), co sprawia, że osoby
niepełnosprawne i ich opiekunowie (jak i emeryci i renciści) posiadają pewne niezbywalne prawa, nawet
w czasach epidemii choroby zakaźnej COVID-19.
• W związku z przejściową, trudną sytuacją życiową, w tym pogorszeniem się sytuacji ekonomiczno-
gospodarczej osób niepełnosprawnych czy ich opiekunów, do której doszło z powodu zdarzeń związanych
z epidemią koronawirusa na terenie RP - osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie mogą liczyć na wsparcie
ze strony państwa, przewidziane w ustawie.
• ZmSFWONU19 wprowadziła m.in. zmiany w ustawie z 23.10.2018 r. o Solidarnościowym Funduszu
Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 321) – w szczególności zmieniając dotychczasową
nazwę ustawy na ustawę o Funduszu Solidarnościowym.
• Co do zasady ZmSFWONU19 weszła w życie 22.12.2019 r., choć w zakresie niektórych przepisów 1.1.2020 r,
czy też wejdzie 1.1.2021 r., co do dotacji celowej dla Funduszu Solidarnościowego jak i dotacji celowej
z budżetu państwa na dofinansowanie świadczenia uzupełniającego, kosztów obsługi wypłaty tego
świadczenia, kosztów obsługi wniosku o świadczenie uzupełniające oraz kosztów świadczeń zdrowotnych
związanych z wydawaniem orzeczeń dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
Uprawnienia dla niepełnosprawnych przewidziane w InstrWsparSARSCoV2U - na gruncie COVID-19
W InstrWsparSARSCoV2U określono, że w zakresie skorzystania z uprawnień w przypadku zamknięcia szkoły,
ośrodka „rewalidacyjno-wychowawczego”, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki
pobytu dziennego o podobnym charakterze z powodu COVID-19, do których uczęszcza dorosła osoba
niepełnosprawna, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi (zwolnionemu od
pełnienia służby), z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dorosłą osobą niepełnosprawną,
przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni.
Z kolei w przypadku: zatrudniania osób bezrobotnych; korzystania przez osobę niepełnosprawną z instrumentów
prawnych przewidziany dla bezrobotnych; otrzymywania ze środków Funduszu jednorazowo środków na podjęcie
działalności gospodarczej, rolniczej albo na podjęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej; zwrotu środków dla
pracodawcy w związku z zatrudnianiem osoby niepełnosprawnej; szkolenia osób niepełnosprawnych, które odbywa
się w formach pozaszkolnych w celu nauki zawodu, przekwalifikowania lub podwyższenia kwalifikacji (które odbywa
się w placówkach szkolących czy w specjalistycznych ośrodkach szkoleniowo-rehabilitacyjnych) – zatem na gruncie
instrumentów pomocy prawnej przewidzianych w ustawie z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 426 ze zm.), w zakresie niezbędnym do niwelowania
i ograniczenia negatywnych skutków COVID-19, starosta na wniosek strony lub za jej zgodą, w drodze aneksu do
zawartej umowy, może zmienić jej warunki, w tym w szczególności wydłużyć termin na jej realizację lub przesunąć
termin na realizację zobowiązań z niej wynikających.
InstrWsparSARSCoV2U stosuje się również do zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności
osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym
stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności, w przypadku
zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, lub
niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu rozprzestrzeniania się COVID-19.
Już nie: Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych a Fundusz Solidarnościowy
Fundusz Solidarnościowy jest państwowym funduszem celowym, którego dysponentem jest minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Głównym celem Funduszu jest udzielanie wsparcia
społecznego, zawodowego, zdrowotnego i finansowego osobom niepełnosprawnym. ZmSFWONU19
przewiduje rozszerzenie zakresu podmiotowego bowiem daje możliwość udzielenia wsparcia finansowego
kolejnym grupom społecznym – tj. emerytom i rencistom. Ze względu na to, że Fundusz nie dotyczy już tylko osób

niepełnosprawnych, Solidarnościowemu Funduszowi Wsparcia Osób Niepełnosprawnych nadano nową,
bardziej adekwatną nazwę do zakresu podmiotowego ale i przedmiotowego, tj. Fundusz Solidarnościowy.
Z środków Funduszu Solidarnościowego finansowane będzie jednorazowe roczne świadczenie pieniężne dla
emerytów i rencistów wraz z kosztami obsługi tego świadczenia. Ponadto, zdecydowano o zmianie źródła
finansowania renty socjalnej i zasiłku pogrzebowego. Obecnie, renta socjalna i zasiłek pogrzebowy, który
przysługuje w razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną wraz z kosztami ich obsługi, finansowane były
z środków budżetu państwa, aktualnie są wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasę Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego, jednak z środków Funduszu.
W związku z powyższym dysponent Funduszu Solidarnościowego, za zgodą ministra właściwego do spraw finansów
publicznych, może zaciągać nieoprocentowane pożyczki, w tym z budżetu państwa, na wypłatę:
1) świadczenia uzupełniającego, kosztów obsługi wypłaty świadczenia uzupełniającego, kosztów obsługi wniosku
o świadczenie uzupełniające oraz kosztów świadczeń zdrowotnych związanych z wydawaniem orzeczeń dla osób
niezdolnych do samodzielnej egzystencji,
2) jednorazowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów oraz kosztów obsługi wypłaty tego
świadczenia,
3) renty socjalnej, zasiłku pogrzebowego oraz kosztów ich obsługi.
W konsekwencji, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego przekazuje na wyodrębnione rachunki
bankowe Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i Narodowego Funduszu
Zdrowia środki Funduszu Solidarnościowego na finansowanie wydatków.
W latach 2019-2028 maksymalny limit wydatków będących skutkiem finansowym InstrWsparSARSCoV2U wynosi
łącznie 32 244 tys. zł, z tego w: 2020 r. – 1750 tys. zł; 2021 r. – 1750 tys. zł; 2022 r. – 1750 tys. zł; 2023 r. – 1750 tys.
zł; 2024 r. – 1750 tys. zł; 2025 r. – 1750 tys. zł; 2026 r. – 1750 tys. zł; 2027 r. – 1750 tys. zł; 2028 r. – 1750 tys. zł.
Co ważne, Fundusz Solidarnościowy może wspierać działania w zakresie zapewnienia dostępności osobom
ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z 19.7.2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze
szczególnymi potrzebami (Dz.U. z 2019 r. poz. 1696 ze zm.). Chodzi o dostępność architektoniczną, cyfrową
oraz informacyjno-komunikacyjną. Przez osobę ze szczególnymi potrzebami rozumie się osobę, która ze
względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi
podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć
w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.
Minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami obejmują
m.in.: w zakresie dostępności architektonicznej: zapewnienie wolnych od barier poziomych i pionowych przestrzeni
komunikacyjnych budynków; instalację urządzeń lub zastosowanie środków technicznych i rozwiązań
architektonicznych w budynku, które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń; zapewnienie wstępu do
budynku osobie korzystającej z psa asystującego. W zakresie dostępności informacyjno-komunikacyjnej: obsługę
z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się w języku migowym i innych środkach komunikowania
się lub przez wykorzystanie zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe i aplikacje;
instalację urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli
indukcyjnych, systemów FM lub urządzeń opartych o inne technologie, których celem jest wspomaganie słyszenia.
Niniejsze instrumenty dzięki Funduszowi Solidarnościowemu mogą być skuteczniej realizowane.

Fundusz Solidarnościowy stanowi państwowe wsparcie dla osób niepełnosprawnych, emerytów i rencistów. Przewidziane świadczenia pieniężne oraz zmiany w finansowaniu renty socjalnej i zasiłku pogrzebowego mają na celu łagodzenie skutków epidemii COVID-19. Fundusz może również wspierać działania zapewniające dostępność osobom ze szczególnymi potrzebami. Limit wydatków na lata 2019-2028 wynosi 32 244 tys. zł.