Niewypłacalność a COVID-19

Tematyka: upadłość, COVID-19, stan epidemii, niewypłacalność, pandemia, KoronawirusU, przerwanie terminu, wniosek o ogłoszenie upadłości, zmiany prawne, domniemanie niewypłacalności

Jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości dłużnika powstała w okresie obowiązywania stanu zagrożenia
epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a stan niewypłacalności powstał
z powodu COVID-19, bieg terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie rozpoczyna się,
a rozpoczęty ulega przerwaniu. Po tym okresie termin ten biegnie na nowo.
8.3.2020 r. weszła w życie ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020, poz.
374; dalej jako KoronawirusU). Koncentrowała się ona na regulacjach z zakresu zapobiegania oraz zwalczania
zakażenia i rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej wirusem SARS-CoV-2. Podejmowane przez
władze publiczne działania prewencyjne, minimalizujące rozprzestrzenianie się COVID-19, obejmują m.in.
kwarantannę osób mających kontakt z zakażonymi, zamykanie placówek czy też odwoływanie wydarzeń i imprez
masowych.
W obliczu pandemii wywołanej koronawirusem ustawodawca podjął stosowne działania prawne i systemowe
minimalizujące zagrożenie dla zdrowia publicznego oraz wprowadzające szczególne rozwiązania mających na celu
przeciwdziałanie negatywnym skutkom gospodarczym i społecznym tej sytuacji, czego efektem była nowelizacja
KoronawirusU (Dz.U. z 2020 r., poz. 567 oraz Dz.U. z 2020 r., poz. 568).
Przedłużający się okres pandemii spowodował jednak wątpliwości związane z terminowym złożeniem wniosku
o upadłość. W myśl regulacji art. 21 PrUpad, dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od
dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli
dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna
ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek, o którym mowa powyżej, spoczywa na każdym, kto na podstawie
ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie
lub łącznie z innymi osobami. W przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego obowiązek ten spoczywa na
zarządcy sukcesyjnym. W orzecznictwie wskazuje się, że „czas właściwy" do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie
upadłości, to czas właściwy ze względu na ochronę wierzycieli (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Gliwicach z 21.1.2020 r., I SA/Gl 1232/19). Zgodnie z art. 10 PrUpad, upadłość ogłasza się w stosunku do
dłużnika, który stał się niewypłacalny. Jak stanowi art. 11 ust. 1 i 2 tej ustawy, dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie
wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, zaś dłużnika będącego osobą prawną uważa się za niewypłacalnego
także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te
zobowiązania wykonuje. W judykaturze przyjmuje się, że każdy, kto nie płaci określonego ustawą (lub umową)
drugiego z kolei zobowiązania, staje się od tej chwili niewypłacalny. Przy czym, jak zauważono m.in. w wyroku NSA
z 20.12.2017 r., sygn. akt II FSK 3339/15, wymienione przesłanki upadłości mają charakter samoistny, na co
wskazuje użyty przez ustawodawcę zwrot „także wtedy", w związku z czym - z uwagi na ich alternatywny
i równorzędny charakter - zaistnienie chociażby jednej z nich pozwala na ogłoszenie upadłości, a tym samym obliguje
dłużnika do zgłoszenia stosownego wniosku w terminie 30 dni od wystąpienia przynajmniej jednej z tych przesłanek.
Jak już wspomniano, przepis art. 11 ust. 1 PrUpad wskazuje, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do
wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W sytuacji zamknięcia w okresie pandemii wielu
przedsiębiorstw, rodzi się wątpliwość co do konieczności złożenia wniosku o upadłość. Przedsiębiorca faktycznie nie
prowadzący działalności gospodarczej niejednokrotnie nie ma możliwości bieżącego zaspokajania swoich
wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jednakże nieregulowanie swoich zobowiązań może mieć charakter czasowy,
wyłącznie przez okres trwania faktycznego przestoju przedsiębiorstwa. Natomiast w postępowaniu o ogłoszenie
upadłości badaniu sądu podlega wyłącznie to, czy podmiot objęty wnioskiem o ogłoszenie upadłości spełnia
przesłanki do jej ogłoszenia czy też nie. Pozostałe okoliczności, w tym przyczyny, które doprowadziły do złożenia
wniosku o ogłoszenie upadłości, nie mają znaczenia dla podejmowanej przez sąd decyzji.
Problemy powyższe zostały dostrzeżone przez ustawodawcę. Ustawa z 16.4.2020 r. o szczególnych instrumentach
wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. 2020 r. poz. 695) zawiera stosowne
zmiany w tej materii. Na mocy przywołanej regulacji dokonano zmian w KoronawirusU i dodano przepis art. 15zzra
stanowiący, że jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości dłużnika powstała w okresie obowiązywania stanu
zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a stan niewypłacalności powstał
z powodu COVID-19, bieg terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 21 PrUpad nie
rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Po tym okresie termin ten biegnie na nowo. Jeżeli stan
niewypłacalności powstał w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii

ogłoszonego z powodu COVID-19 domniemywa się, że zaistniał z powodu COVID-19. Jeżeli termin na zgłoszenie
wniosku o ogłoszenie upadłości ustalany jest z uwzględnieniem powyższych regulacji i wniosek o ogłoszenie
upadłości zostanie złożony przez dłużnika w tym terminie, a brak jest wcześniejszego wniosku o ogłoszenie
upadłości, określone przepisami PrUpad terminy, dla których obliczania znaczenie ma dzień zgłoszenia wniosku
o ogłoszenie upadłości wydłuża się o liczbę dni pomiędzy dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości,
a ostatnim dniem, w którym wniosek ten winien być złożony stosownie do art. 21 ust. 1 PrUpad, lub odpowiednio art.
21 ust. 2a, PrUpad, bez uwzględniania postanowień art. 15zzra ust. 1 KoronawirusU.
Tym samym, jeśli przyczyna niewypłacalności jest związana z epidemią koronawirusa, 30-dniowy termin na złożenie
wniosku o ogłoszenie upadłości biegnie dopiero od chwili zniesienia stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.
Natomiast jeżeli niewypłacalność wynika z innych przyczyn niż COVID-19, wniosek trzeba złożyć zgodnie z terminem
wskazanym w art 21 PrUpad.Ustawodawca w KoronawirusU postanowił wprowadzić domniemanie ‒ zakłada się, że
jeśli niewypłacalność powstała w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii,
domniemywa się, że zaistniała z jej powodu. Natomiast jest to domniemanie, które można obalić, co będzie miało
związek z ewentualną możliwością przypisania odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe, czy też
nieuregulowane zobowiązania spółki.

Ustawa z 16.4.2020 r. wprowadziła zmiany dotyczące terminów związanych z ogłoszeniem upadłości w kontekście pandemii COVID-19. Dzięki nim bieg terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości może ulec przerwaniu, a termin ten może zostać wydłużony o określoną liczbę dni. Warto zauważyć, że domniemywa się, iż niewypłacalność powstała z powodu COVID-19, co może wpłynąć na proces ogłoszenia upadłości.