Niższe stawki za wodę nie obejmują działkowców

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie orzekł, że działkowcy nie powinni płacić niższych stawek za wodę, ponieważ ich działalność nie jest związana z celami rolniczymi. Decyzja ta została podjęta po rozpatrzeniu reklamacji Polskiego Związku Działkowców stowarzyszenia ogrodowego. Sprawa dotyczyła opłaty za pobór wód podziemnych do ogródków działkowych.

Tematyka: działkowcy, Wojewódzki Sąd Administracyjny, opłaty za wodę, ogródki działkowe, funkcje rodzinnych ogrodów działkowych

Działkowcy to nie rolnicy ani leśnicy, więc nie ma podstaw, by płacili za wodę według niższych stawek -
orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z 23.1.2020 r., II SA/Ol 1002/19.
Opis stanu faktycznego
Decyzją z „(...)” r. Dyrektor Zarządu Zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej jako: Organ),
po rozpatrzeniu reklamacji Polskiego Związku Działkowców stowarzyszenie ogrodowe Rodzinnego Ogrodu
Działkowego „(...)” (dalej jako: Skarżący) od informacji kwartalnej z 10.10.2019 r., określił opłatę zmienną w tej samej
wysokości 8941 zł za pobór wód podziemnych za okres III kwartału 2019 r.
W uzasadnieniu Organ wyjaśnił, że nie uznał reklamacji, gdyż pobór wód podziemnych w celu jej wykorzystania dla
ogródków działkowych nie stanowi poboru wód do celów rolniczych. Zgodnie z art. 3 ustawy z 12.12.2013 r.
o rodzinnych ogrodach działkowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2176 ze zm., dalej jako: RodzOgrDzU), rodzinne ogrody
działkowe są urządzeniami użyteczności publicznej, których podstawowymi celami są: zaspokajanie
wypoczynkowych i rekreacyjnych potrzeb społeczeństwa, pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej,
integracja wielopokoleniowej rodziny, wychowywanie dzieci w zdrowych warunkach oraz zachowanie zdrowia
i aktywności emerytów i rencistów, czy też ochrona środowiska i przyrody, poprzez zapewnienie im powszechnego
dostępu do działek dających możliwość prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby. Wskazał, że pobór
wód podziemnych do celów rolniczych lub leśnych na potrzeby nawadniania gruntów i upraw ma miejsce
w przypadku, gdy stronę stanowi podmiot prowadzący działalność rolniczą bądź właściciel lasu. Działalność
ogrodów działkowych na gruntach rolnych nie świadczy o rolniczym wykorzystaniu tych gruntów. Podniósł, że opłaty
zmienne za poszczególne kwartały naliczane są na podstawie oświadczeń podmiotu zobowiązanego do ponoszenia
opłat za usługi wodne. Naliczenie opłaty zmiennej za III kwartał 2019 r. nastąpiło zgodnie ze złożonym
oświadczeniem Skarżącego. Wysokość opłaty ustalono na podstawie art. 272 ust. 1 ustawy z 20.7.2017 r. - Prawo
wodne (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2268, dalej jako: PrWod18) oraz § 5 ust. 1 pkt 36 lit. a i § 5 ust. 2 pkt 1
rozporządzenia Rady Ministrów z 22.12.2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne (Dz.U.
z 2017 r. poz. 2502, dalej jako: OpłUWR). Opłata za pobór wód podziemnych została określona jako iloczyn:
jednostkowej stawki opłaty zmiennej do innych celów niż wymienione w lit. 1-35, określonych w Polskiej Klasyfikacji
Działalności: 94.99.Z - Działalność pozostałych organizacji członkowskich, gdzie indziej nie skalsyfikowana (0,115 zł
za 1 m3), współczynnika różnicującego (2) i ilości pobranych wód podziemnych (38.875 m3).
Skarżący zaskarżył powyższą decyzję w całości do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, który
oddalił skargę.
Z uzasadnienia Sądu
Zatem funkcje rodzinnych ogrodów działkowych zostały ograniczone do zaspokajania potrzeb działkowca i jego
rodziny w zakresie prowadzenia upraw ogrodniczych, wypoczynku i rekreacji, o czym stanowi również art. 2 pkt 2
RodzOgrDzU. Przy czym prowadzenia upraw ogrodniczych na terenie rodzinnych ogrodów działkowych nie
można utożsamiać z prowadzeniem działalności w celach rolniczych. Cel rolniczy, co nie budzi jakichkolwiek
wątpliwości, jest to bowiem cel związany z rolnictwem, czyli z uprawą ziemi i roślin oraz hodowlą zwierząt.
Tymczasem w myśl art. 12 RodzOgrDzU na terenach rodzinnych ogrodów działkowych zakazane jest prowadzenie
działalności gospodarczej lub innej działalności zarobkowej, a więc również działalności rolniczej. Dopuszczalne są
jedynie drobne uprawy ogrodnicze mające na celu zaspokojenie własnych potrzeb osób korzystających z rodzinnych
ogrodów działkowych, przede wszystkim poprzez ochronę przyrody i środowiska oraz kształtowanie terenów
zielonych i zapewnienie możliwości przebywania na tych terenach.
Błędne jest również powoływanie się przez stronę skarżącą na przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
bowiem sam fakt prowadzenia działalności na gruntach rolnych nie świadczy o rolniczym wykorzystaniu tych
gruntów. Objęcie bowiem terenów rodzinnych ogrodów działkowych taką samą ochroną, jak grunty rolne
i leśne, o czym wprost stanowi art. 5 RodzOgrDzU, nie oznacza, że grunty te stają się gruntami rolnymi lub
leśnymi, lecz ma na celu ograniczanie przeznaczania gruntów ROD na cele nierolnicze lub nieleśne, zapobieganiu
procesom degradacji i dewastacji gruntów ROD na takim samym poziomie jak grunty rolne lub leśne, rekultywacji
i zagospodarowaniu gruntów ROD na cele rolnicze, zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych
zbiorników wodnych oraz ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.

Należy dostrzec, że definicja gruntów rolnych statuowana w art. 2 ust. 1 OchrGrU nie jest normatywnie jednolita,
jako, że efektywnie w sposób rolniczy mogą być użytkowane tylko grunty rolne określone w ewidencji gruntów jako
użytki rolne (pkt 1) oraz zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa (pkt 8), pozostałe zaś grunty, tj. pod stawami rybnymi
i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa (pkt 2), pod wchodzącymi w skład
gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji
rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu (pkt 3), pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do
produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych
i podatku dochodowym od osób prawnych (pkt 4), parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami
śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi (pkt 5), pod
urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę,
kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi (pkt 7), torfowisk i oczek
wodnych (pkt 9) i pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych (pkt 10), z założenia, nie mogą służyć rolniczemu ich
wykorzystaniu, co oczywiście nie odbiera im normatywnego charakteru gruntów rolnych. Rekapitulując, odmienna
wykładnia obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa byłaby sprzeczna z celem jaki założył ustawodawca,
tworząc możliwość zakładania rodzinnych ogrodów działkowych.
Należy przy tym podkreślić, że pkt 39 ust. 1 § 5 OpłUWR wyraźnie mówi o poborze wód podziemnych do celów
rolniczych lub leśnych na potrzeby nawadniania gruntów i upraw. Nie jest zatem wystarczające stwierdzenie poboru
wód do celów rolniczych, lecz musi być również spełniony drugi warunek – potrzeba nawadniania gruntów i upraw.
W przypadku rodzinnych ogrodów działkowych powyższe warunki nie są spełnione, bowiem, jak zostało
wykazane powyżej, nie mamy tutaj do czynienia z celami rolniczymi.
Ponadto należy zauważyć, że z oświadczenia złożonego przez stronę skarżącą jako podmiotu obowiązanego do
ponoszenia opłat za usługi wodne, w celu ustalenia wysokości opłaty zmiennej za pobór wód podziemnych,
wypełnionego samodzielnie przez stronę skarżącą i podpisanego przez osobę upoważnioną do jej reprezentacji
wynika, że pobór wód podziemnych prowadzony jest do innych celów niż wymienione w pkt 1-35, określonych
w Polskiej Klasyfikacji Działalności, w ilości 38.875 m³. Tym samym, strona, składając powyższe oświadczenie i nie
zaznaczając w nim pkt 39 określającego jako cel poboru cele rolnicze lub leśne na potrzeby nawadniania gruntów
i upraw, sama wskazała, że pobór wód podziemnych w jej przypadku podlega opłacie stosownie do § 5 ust. 1 pkt 36
OpłUWR.
W świetle powyższych rozważań, należy zatem stwierdzić, że Organ zasadnie nałożył na stronę skarżącą opłatę za
pobór wód podziemnych, określając wysokość tej opłaty w oparciu o § 5 ust. 1 pkt 36 lit. a) OpłUWR.
Do dnia wejścia w życie PrWod, pobór wód (zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych) na potrzeby
nawadniania rodzinnych ogrodów działkowych korzystał z całkowitego zwolnienia z opłat. Rozwiązanie to było
jednym ze środków, którymi ustawodawca się posługiwał, mając na uwadze korzyści społeczne wynikające
z funkcjonowania ROD. Likwidacja wobec ROD dotychczasowego, całkowitego zwolnienia, była podyktowana
zmianą ogólną, tj. rezygnacją, co do zasady, ze stosowania całkowitego zwolnienia z opłat za korzystanie z wód,
w związku z implementacją prawa europejskiego. Sąd, przychylając się do stanowiska Wód Polskich, przywołał
unijną dyrektywę, wskazującą zasadę zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 23.1.2020 r., II SA/Ol 1002/19,

Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę działkowców, potwierdzając, że funkcje rodzinnych ogrodów działkowych nie obejmują celów rolniczych. Decyzja ta wynikała z interpretacji ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych i opłat za usługi wodne. Sąd uznał, że nie ma podstaw do zwolnienia działkowców z opłat za pobór wód podziemnych.