Niewykonanie lub wadliwe wykonanie transakcji płatniczej

Spory wynikające z niewykonania lub wadliwego wykonania transakcji płatniczej między użytkownikami a dostawcami usług płatniczych powinny być rozstrzygane w ramach pozasądowych procedur odszkodowawczych. Artykuły 80-82 dyrektywy 2007/64 oraz art. 83 dyrektywy 2007/64 regulują procedury skarg i sankcji oraz pozasądowe procedury odszkodowawcze. Trybunał podkreślił autonomię proceduralną państw członkowskich i konieczność uwzględnienia orzeczenia sądu arbitrażowego w odpowiednich sytuacjach.

Tematyka: niewykonanie transakcji płatniczej, wadliwe wykonanie transakcji, spory płatnicze, procedury odszkodowawcze, dyrektywa 2007/64, organy regulacyjne, sąd arbitrażowy

Spory wynikające z niewykonania lub wadliwego wykonania transakcji płatniczej powstałe między
użytkownikami a dostawcami usług płatniczych powinny być rozstrzygane w ramach pozasądowych
procedur odszkodowawczych.
Stan faktyczny
W dniu 16.11.2011 r. spółka FD przekazała łotewskiemu bankowi PB, którego jest klientem, zlecenie płatnicze na
dokonanie transferu kwoty 394 138,12 USD na rachunek osoby trzeciej otwarty w litewskim banku BS. Tego samego
dnia o godz. 15:08 litewski bank centralny doręczył BS swą decyzję nakładającą na niego moratorium i zakazującą
mu świadczenia jakichkolwiek usług finansowych. Również tego dnia o godz. 15:24, PB przekazał zlecenie płatnicze
BS za pomocą systemu SWIFT, obciążył rachunek FD kwotą 394 138,12 USD i przekazał środki na swój rachunek
banku korespondenta w BS. BS otrzymał środki przekazane przez PB o godz. 16:20, zaksięgował on tę kwotę na
rachunku banku korespondenta PB, ale z uwagi na nałożone przez litewski bank centralny moratorium, zablokował
środki na tym ostatnim rachunku i nie zaksięgował ich na rachunku osoby trzeciej ani nie zwrócił środków PB. PB
dochodził od BS wierzytelności w kwocie 394 138,12 USD.
Następnie FD wniósł do łotewskiej komisji ds. rynków skargę na PB. W decyzji z 2013 r. ta komisja stwierdziła, że PB
ponosił odpowiedzialność za wykonanie zlecenia płatniczego przekazanego przez FD i nałożyła na PB grzywnę
w wysokości ok. 140 000 EUR.
W listopadzie 2013 r. FD wniósł sprawę do sądu arbitrażowego w celu odzyskania kwoty udostępnionej PB na
potrzeby wykonania zlecenia płatniczego. Sąd arbitrażowy oddalił żądanie FD. Następnie PB wniósł do łotewskiego
sądu skargę o stwierdzenie nieważności decyzji oraz o zasądzenie odszkodowania za poniesioną szkodę.
Pytania prejudycjalne
- Czy art. 2 ust. 2 dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13.11.2007 r. w sprawie usług
płatniczych w ramach rynku wewnętrznego (Dz.Urz. L Nr 302 z 2009 r., s. 97) należy interpretować w ten sposób, że
nie stoi on na przeszkodzie obowiązywaniu uregulowań krajowych, zgodnie z którymi organ, o którym mowa w art. 82
dyrektywy 2007/64, jest uprawniony do badania skarg i nakładania sankcji w przypadku usług płatniczych
świadczonych w oficjalnej walucie państwa trzeciego?
- Czy art. 20 i 21 lub art. 80–82 dyrektywy 2007/64 należy interpretować w ten sposób, że stoją one przeszkodzie
obowiązywaniu uregulowań krajowych, zgodnie z którymi organy, o których mowa w tych przepisach, mogą
w ramach ich odpowiednich uprawnień rozstrzygać spory między płatnikiem a dostawcą usług płatniczych,
wynikające z niewykonania lub wadliwego wykonania transakcji płatniczej, poprzez ustalenie odpowiedzialnego za to
podmiotu, zgodnie z art. 75 dyrektywy 2007/64?
- Czy właściwe organy, wykonując odpowiednio nadzór ostrożnościowy na mocy art. 20 i 21 dyrektywy 2007/64, oraz
badając skargi i nakładając sankcje na podstawie art. 80–82 dyrektywy 2007/64, są zobowiązane uwzględnić
orzeczenie sądu arbitrażowego wydane w ramach sporu między dostawcą a użytkownikiem usług płatniczych?
Stanowisko TS
Właściwe organy
Trybunał podkreślił, że zgodnie z art. 86 dyrektywy 2007/64 w zakresie, w jakim dyrektywa ta zawiera
zharmonizowane przepisy, państwa członkowskie nie utrzymują ani nie przyjmują przepisów innych niż te
ustanowione w tej dyrektywie.
Trybunał orzekł, że art. 2 ust. 2 dyrektywy 2007/64 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na
przeszkodzie obowiązywaniu uregulowań krajowych, zgodnie z którymi organ, o którym mowa w art. 82
dyrektywy 2007/64, jest uprawniony do badania skarg i nakładania sankcji w przypadku usług płatniczych
świadczonych w oficjalnej walucie państwa trzeciego.
Zakres nadzoru
Przepisy art. 80–82 dyrektywy 2007/64 nie są stosowane, na mocy art. 2 ust. 2 dyrektywy 2007/64, do usług
płatniczych świadczonych w oficjalnej walucie państwa trzeciego. Jednakże w niniejszej sprawie przypadku
w zakresie, w jakim ustawodawca krajowy postanowił, że przepisy te są stosowane do takich usług płatniczych,

Trybunał jest właściwy, aby dokonać wykładni tychże przepisów w trybie prejudycjalnym (wyrok Cicala, C-482/10, pkt
17).
Motyw 50 dyrektywy 2007/64 stanowi, że procedury przewidziane w art. 80–82 dyrektywy 2007/64 mają umożliwiać
rozstrzyganie skarg na dostawców usług płatniczych nieprzestrzegających obowiązujących ich przepisów, do których
należą przepisy zawarte w tytule III i IV dyrektywy 2007/64, a także mają zapewniać, aby w stosownych przypadkach
nakładane były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje. Ponadto, równocześnie z nałożonym na mocy art.
80–82 dyrektywy 2007/64 na państwa członkowskie obowiązkiem ustanowienia procedur dotyczących skarg
i sankcji w celach, o których mowa w tych przepisach, art. 83 dyrektywy 2007/64 nakłada również na te państwa
obowiązek ustanowienia pozasądowych procedur odszkodowawczych w celu rozstrzygania sporów między
użytkownikami a dostawcami usług płatniczych w związku z prawami i obowiązkami wynikającymi z dyrektywy
2007/64, z wykorzystaniem, w stosownych przypadkach, istniejących organów. Jak stanowi zatem motyw 51
dyrektywy 2007/64, ten łatwo dostępny i racjonalny pod względem kosztów pozasądowy sposób rozstrzygania
sporów pozostaje bez uszczerbku dla prawa konsumentów do wniesienia skargi. Zdaniem TS pozasądowe procedury
odszkodowawcze w celu rozstrzygania sporów między dostawcami a użytkownikami usług płatniczych, przewidziane
w art. 83 dyrektywy 2007/64, dążą do realizacji odmiennego celu niż cel procedur wnoszenia skarg, przewidzianych
w art. 80 dyrektywy 2007/64. Te ostatnie nie mają na celu rozstrzygania sporów między dostawcami a użytkownikami
odnośnych usług płatniczych ani ustalania odpowiedzialności cywilnej za szkodę poniesioną w takim kontekście.
Taka okoliczność nie wyklucza jednak, że właściwy organ w rozumieniu art. 82 dyrektywy 2007/64 może stosować
przepisy krajowe, które transponują art. 75 dyrektywy 2007/64, w celu badania zasadności skargi wniesionej na
podstawie art. 80 dyrektywy 2007/64 i nakładania sankcji za naruszanie tych przepisów w oparciu o art. 81 dyrektywy
2007/64.
Trybunał wskazał, że na mocy art. 51 dyrektywy 2007/64 w przypadku, gdy użytkownik usług płatniczych nie jest
konsumentem, strony mogą uzgodnić, że m.in. art. 75 dyrektywy 2007/64 nie będzie w całości lub w części
stosowany.
W niniejszej sprawie FD, będący przedsiębiorstwem, a nie konsumentem, w rozumieniu art. 4 pkt 11 dyrektywy
2007/64, uzgodnił z PB, na podstawie umowy prowadzenia rachunku bieżącego, że do łączących je stosunków
w charakterze użytkownika i dostawcy usług płatniczych wyłączone zostaje stosowanie przepisów prawa krajowego
transponujących art. 75 dyrektywy 2007/64. Rzecznik generalny stwierdził w pkt 103 opinii, że do sądu odsyłającego
należy dokonanie oceny zgodności tej umowy prowadzenia rachunku bieżącego z przepisami krajowymi
transponującymi dyrektywę 2007/64, interpretowanymi w szczególności w świetle jej motywu 20.
Trybunał orzekł, że art. 80–82 dyrektywy 2007/64 należy interpretować w ten sposób, że nie upoważniają one
właściwego organu w rozumieniu tych przepisów do rozstrzygania, na podstawie kryteriów ustanowionych
w art. 75 dyrektywy 2007/64, sp orów wynikających z niewykonania lub wadliwego wykonania transakcji
płatniczej powstałych między użytkownikami a dostawcami usług płatniczych, w sytuacji gdy organ ten
wykonuje swoje uprawnienie w celu badania skarg użytkowników usług płatniczych oraz nakładania sankcji
na dostawców usług płatniczych w przypadku naruszenia obowiązujących przepisów. Spory te powinny być
rozstrzygane w ramach pozasądowych procedur odszkodowawczych, o których mowa w art. 83 dyrektywy
2007/64, bez uszczerbku dla prawa do wszczęcia postępowania przed sądem zgodnie z krajowym prawem
proceduralnym. Jeżeli ustawodawca krajowy zdecydował się na połączenie uprawnień wynikających, po
pierwsze, z art. 80–82 dyrektywy 2007/64, a po drugie, z art. 83 dyrektywy 2007/64, w kompetencjach jednego
organu, to ten organ musi wykonywać każdą z tych kategorii uprawnień w sposób niezależny, wyłącznie
w ramach procedur, które są z nimi odpowiednio związane.
Uwzględnienie orzeczenia sądu arbitrażowego
Trybunał wskazał, że dyrektywa 2007/64 nie zawiera żadnego przepisu dotyczącego mocy dowodowej orzeczenia
sądu arbitrażowego w ramach procedur dotyczących skarg i sankcji, uregulowanych w art. 80–82 dyrektywy 2007/64.
Z orzecznictwa TS wynika, że w przypadku braku obowiązujących w tej dziedzinie unijnych uregulowań to do państw
członkowskich należy określenie zasad postępowań administracyjnych i sądowych, do których należy moc
dowodowa dokumentu, mających na celu zapewnienie ochrony praw, jakie podmioty wywodzą z prawa UE,
z poszanowaniem zasad równoważności i skuteczności (wyrok Craeynest i in., C-723/17, pkt 54) i bez naruszania
skuteczności unijnego prawa (wyrok Diallo, C-246/17, pkt 46).
Trybunał orzekł, że zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej państw członkowskich ustawodawca krajowy
może upoważnić właściwy organ w ramach procedur dotyczących skarg i sankcji, o których mowa w art. 80–
82 dyrektywy 2007/64, do uwzględnienia orzeczenia sądu arbitrażowego rozstrzygającego spór między
użytkownikiem a dostawcą usług płatniczych, których dotyczą te procedury. Jednakże pod warunkiem że
moc dowodowa, jaka została przypisana temu orzeczeniu w ramach tych procedur, nie będzie wpływać na
ich szczególny przedmiot i cele, prawo do obrony zainteresowanych podmiotów lub niezależne wykonywanie
uprawnień i kompetencji powierzonych temu organowi, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.

Z niniejszego wyroku wynika, że organ właściwy do badania skarg i nakładania sankcji na podstawie art. 80–82
dyrektywy 2007/64 nie jest upoważniony do rozstrzygania sporów między dostawcami a użytkownikami usług
płatniczych. Natomiast w przypadku gdy procedury dotyczące skarg i sankcji (art. 80–82 dyrektywy 2007/64) oraz
pozasądowe procedury odszkodowawcze (art. 83 dyrektywy 2007/64), są odrębne i autonomiczne, to uprawnienia
przyznane krajowemu organowi w ramach procedur dotyczących skarg i sankcji nie mogą być wykonywane
w ramach pozasądowych procedur odszkodowawczych oraz odwrotnie.
Wyrok TS z 2.4.2020 r., PrivatBank, C-480/18

Trybunał Europejski orzekł, że organ właściwy do badania skarg i nakładania sankcji nie jest uprawniony do rozstrzygania sporów między dostawcami a użytkownikami usług płatniczych. Uprawnienia przyznane krajowemu organowi w ramach procedur dotyczących skarg i sankcji nie mogą być wykonywane w ramach pozasądowych procedur odszkodowawczych oraz odwrotnie.