Wymierzenie kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry

Ograniczenia dostępności hazardu są uzasadnione dobrem ogółu. Działalność hazardowa podlega nadzorowi państwa, a naruszenie przepisów ustawy o grach hazardowych grozi karą pieniężną. Artykuł 89 ust. 1 pkt 2 GryHazardU stanowi podstawę prawną do wymierzenia kary za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry. Wyrok NSA z 5.2.2020 r. przedstawia szczegółowy kontekst prawny i faktograficzny sprawy.

Tematyka: karę pieniężną, gry hazardowe, ustawodawstwo, NSA, wyrok, GryHazardU, automat, kasyno, kontrola, działalność gospodarcza, regulacje, wolności człowieka, Karta Praw Podstawowych, Unia Europejska

Ograniczenia dostępności hazardu jest uzasadnione dobrem ogółu. Działalność hazardowa podlega
nadzorowi i kontroli ze strony państwa, a prowadzenie jej z naruszeniem przepisów ustawy o grach
hazardowych podlega karze pieniężnej - wyrok NSA z 5.2.2020 r. (II GSK 2730/17,
).

Artykuł 89 ust. 1 pkt 2 ustawy z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 847 ze zm.; dalej
jako: GryHazardU) nie jest przepisem technicznym w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z 22.6.1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie
norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.Urz. UE L
z 1988 r. Nr 204, s. 37, dalej jako: dyrektywa 98/34/UE) oraz stanowi samodzielną podstawę prawną do
wymierzenia kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, niezależnie od jego
ewentualnych związków z uznanym za „techniczny” art. 14 ust. 1 GryHazardU.
Stan faktyczny
Podstawą wydania wyroku było skierowanie skargi kasacyjnej przez J. sp. z o.o. z siedzibą w B. (dalej jako:
Skarżąca) od wyroku WSA w Gliwicach z 6.4.2017 r. (III SA/Gl 132/17,
) w sprawie ze skargi J. sp. z o.o.
z siedzibą w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w K. z grudnia 2016 r. w przedmiocie kary pieniężnej z tytułu
urządzania gier na automacie poza kasynem gry. 24.11.2015 r. funkcjonariusze celni przeprowadzili kontrolę
przestrzegania przepisów GryHazardU w lokalu, w którym działalność gospodarczą prowadziła Skarżąca. W lokalu
stwierdzono 8 urządzeń do gier, w tym włączony i gotowy do gry automat o nazwie HOT SPOT. W kontrolowanym
lokalu zlokalizowany był automat do gier o charakterze komercyjnym i losowym, co potwierdził przeprowadzony przez
funkcjonariuszy celnych eksperyment. W chwili przeprowadzenia kontroli w lokalu Skarżącej sporne urządzenie było
włączone i gotowe do gry. W związku z ustaleniami kontroli Naczelnik Urzędu Celnego w B. w drodze decyzji
z wymierzył skarżącej karę pieniężną w wysokości 12 000 zł za urządzanie gier na automacie poza kasynem gry. Ze
zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sprawie wynika, że spełnione zostały przesłanki z art. 2 ust. 3
GryHazardU. Skarżąca bowiem urządzała gry na automacie, w którym gra zawiera element losowości, do czego nie
była uprawniona.
WSA nie uwzględnił zarzutów skargi. Skarżąca wskazywała, że art. 89 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 GryHazardU nie
mogły być zastosowane w sprawie z uwagi na brak notyfikacji Komisji Europejskiej projektu GryHazardU w trybie
przepisów dyrektywy 98/34/UE. WSA odnosząc się do zarzutów braku notyfikacji Komisji Europejskiej projektu
GryHazardU09 w trybie przepisów dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22.6.1998 r.
ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących
usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.Urz. UE L z 1988 r. Nr 204, s. 37; dalej jako: dyrektywa 98/34/UE), wskazał,
że art. 89 ust. 1 pkt 2 GryHazardU nie jest przepisem technicznym w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy
98/34/UE i może stanowić podstawę wymierzenia kary pieniężnej za naruszenie przepisów GryHazardU (zob.
uchwała NSA z 16.5.2016 r., II GPS 1/16,
). Ponadto WSA stwierdził, że wbrew podniesionym zarzutom
organy nie naruszyły przy interpretacji prawa krajowego Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. UE C
z 2007 r. Nr 303, s. 1; dalej jako: KPP), a w szczególności prawa własności, wolności prowadzenia działalności
gospodarczej, wolności wyboru zawodu i prawa podejmowania pracy.
WSA wskazał, że organy wykazały, że w kontrolowanym lokalu zlokalizowany był automat do gier o charakterze
komercyjnym i losowym, co potwierdził przeprowadzony przez funkcjonariuszy celnych eksperyment. Należy bowiem
stwierdzić, że w chwili kontroli w lokalu sporne urządzenie było włączone i gotowe do gry.
Stanowisko NSA
NSA wskazał, że niezasadny jest zarzut naruszenia art. 15-17 KPP poprzez uznanie, że przepisy art. 6 i art. 14 ust. 1
GryHazardU są przepisami, które nie godzą w wolność wyboru zawodu i podejmowania pracy, wolność prowadzenia
działalności gospodarczej oraz prawo własności, a ponadto poprzez uznanie, że spełniają test proporcjonalności
stosowany dla ograniczeń tych praw. Ponadto NSA podkreślił, że stan faktyczny nie pozwala na analizę pod kątem
naruszenia art. 15 KPP, gdyż przepis ten dotyczy prawa wyboru zawodu i wykonywania pracy. Zatem beneficjentami
przyznanych przez nią praw są jedynie osoby fizyczne, które wybierają zawód i go wykonują. Do kręgu takich
podmiotów z zasady nie może należeć osoba prawna, czyli w rozpoznawanej sprawie Skarżąca, która zawodu nie
posiada. NSA odniósł się też do dwóch pozostałych wolności z art. 16 KPP – wolności prowadzenia działalności

gospodarczej oraz z art. 17 KPP – regulującego prawo do własności, stwierdził, że Karta Praw Podstawowych Unii
Europejskiej stanowi zbiór praw mających na celu zagwarantowanie poszanowania godności ludzkiej, wolności,
równości i solidarności i wykładnia jej przepisów powinna uwzględniać ten cel. NSA słusznie stwierdził, że prawa
i wolności gwarantowane Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej nie mają charakteru absolutnego i należy
przyznać prymat prawom gwarantującym wolności nadrzędne, tj.: godność, prawo do życia, prawo do
poszanowania swej integralności fizycznej i psychicznej, ochrona zdrowia czy prawo do wolności
i bezpieczeństwa osobistego, nad prawami ekonomicznymi. Ponadto NSA podkreślił, że sama Karty Praw
Podstawowych przewiduje możliwość nakładania ograniczeń w odniesieniu do wolności prowadzenia działalności
gospodarczej i prawa własności, stwierdzając, że istnieje „wolność prowadzenia działalności gospodarczej”, ale
„zgodnie z prawem wspólnotowym oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi”, a także, że „korzystanie
z własności może podlegać regulacji ustawowej, jeśli jest to konieczne ze względu na interes ogólny”, a taka sytuacja
ma miejsce w niniejszej sprawie.
Odnosząc się do sektora hazardowego NSA zauważył, że niesie on ryzyko uzależnienia osób grających od hazardu,
a jego monitorowanie i ograniczanie dostępności gier hazardowych, a co za tym idzie minimalizacja jego wpływu na
społeczeństwo jest celem uznanym przez TSUE. Tak więc ustawodawstwo krajowe, które nie zakazuje
całkowicie organizowania gier hazardowych, a jedynie zawiera regulacje mające na celu zmniejszenie
dostępności do hazardu i zwiększenie kontroli nad branżą hazardową, nie może być uznane na naruszające
prawa i wolności człowieka przewidziane w Karcie Praw Podstawowych UE (zob. np. wyroki NSA z: 29.5.2018
r., II GSK 3167/17,
; 7.12.2018 r., II GSK 5080/16,
). Poza tym warto przypomnieć, że działalność
hazardowa zawsze podlegała ścisłemu nadzorowi i kontroli ze strony państwa i była obostrzona przepisami prawa.
Biorąc pod uwagę powyższe NSA w pełni podzielił pogląd WSA w Gliwicach stwierdzając, że art. 89 ust. 1 pkt 2
GryHazardU nie jest przepisem technicznym w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/UE oraz stanowi
samodzielną podstawę prawną do wymierzenia kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza
kasynem gry, niezależnie od jego ewentualnych związków z uznanym za „techniczny” art. 14 ust. 1
GryHazardU. Z tych względów zarzut ten należy uznać za nieusprawiedliwiony (zob. np. wyrok NSA z 12.12.2019 r.,
II GSK 2434/17,
).

Komentarz
W omawianym wyroku z 5.2.2020 r. (II GSK 2730/17,
) NSA odniósł się do wymierzenia kary pieniężnej
z tytułu urządzania gier na automacie poza kasynem gry. NSA słusznie powołał uchwałę NSA z 16.5.2016 r. (II GPS
1/16,
), która ma moc wiążącą na podstawie art. 269 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm), w której to stwierdzono, że art. 89 ust. 1 pkt 2
GryHazardU stanowi samodzielną podstawę prawną do wymierzenia kary pieniężnej za urządzanie gier na
automatach poza kasynem gry, niezależnie od jego ewentualnych związków z uznanym za „techniczny” art. 14 ust. 1
GryHazardU. T ym samym art. 89 ust.1 pkt 2 GryHazardU nie jest przepisem technicznym i stanowi
samodzielną podstawę prawną do wymierzenia kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza
kasynem gry.

Ponadto NSA stwierdził, że ustawodawstwo krajowe zawierające regulacje mające na celu zmniejszenie dostępności
do hazardu i zwiększenie kontroli nad branżą hazardową, nie może być uznane na naruszające prawa i wolności
człowieka przewidziane w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej. NSA słusznie przypomniał, że Karta Praw
Podstawowych przewiduje możliwość nakładania ograniczeń w odniesieniu do wolności prowadzenia działalności
gospodarczej i prawa własności. Bowiem wolność prowadzenia działalności gospodarczej oznacza jej zgodność
z prawem wspólnotowym oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi, a korzystanie z własności może podlegać
regulacji ustawowej, jeśli jest to konieczne ze względu na interes ogólny. Tym samym monitorowanie sektora
działalności hazardowej wraz z ograniczaniem dostępności gier hazardowych jest celem uznanym przez
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. NSA stwierdził, że ustawodawstwo krajowe, które nie zakazuje
całkowicie organizowania gier hazardowych, a jedynie zawiera regulacje mające na celu zmniejszenie dostępności
do hazardu i zwiększenie kontroli nad branżą hazardową, nie może być uznane na naruszające prawa i wolności
człowieka przewidziane w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Wyrok NSA z 5.2.2020 r., II GSK 2730/17,

NSA w pełni poparł stanowisko WSA, potwierdzając, że art. 89 ust. 1 pkt 2 GryHazardU nie jest przepisem technicznym i stanowi samodzielną podstawę prawną do wymierzenia kary za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry. Wyrok ten podkreśla kwestie związane z ograniczeniem dostępności hazardu oraz koniecznością kontroli nad branżą hazardową.