Podatek od nieruchomości a COVID

Artykuł omawia zagadnienie możliwości przedłużenia terminu płatności rat podatku od nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w kontekście pandemii COVID-19. Analizuje przepisy prawa oraz ich zastosowanie w praktyce, zwracając uwagę na aspekty prawne i ekonomiczne decyzji podejmowanych przez organy gminne. Ponadto, artykuł porusza kwestie związane z zasadami prawa miejscowego i ich zgodnością z przepisami ogólnokrajowymi.

Tematyka: podatek od nieruchomości, COVID-19, przedłużenie terminu płatności, działalność gospodarcza, KoronawirusU, prawo miejscowe, zasada swobodnego przepływu pracowników, wsparcie przedsiębiorców

Artykuł 15q ust. 1 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem,
przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji
kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.; dalej jako KoronawirusU) nie daje podstaw do
wprowadzania przez organ stanowiący gminy w uchwale ustanawiającej przedłużenie terminu płatności rat
podatku od nieruchomości warunku skorzystania z ww. uprawnienia, tj. wymogu złożenia wniosku
o przedłużenie terminu płatności rat podatku od nieruchomości, w określonym terminie, według wzoru
opracowanego przez organ wykonawczy gminy - Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu
z 5.5.2020 r., 70/2020,
nr 2345175.
Opis stanu faktycznego
Uchwała Rady Miejskiej w Środzie Śląskiej nr XXIV/259/20 z 2.4.2020 r. w sprawie przedłużenia terminu płatności rat
podatku od nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez średnich przedsiębiorców
wpłynęła do Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu w 10.4.2020 roku.
W uchwale powyższej Rada Miejska w Środzie Śląskiej powołując się m.in. na art. 15q (obecnie art. 15q ust. 1)
KoronawirusU wprowadziła następujące regulacje:
„§ 1. Na wniosek średniego przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z 6.3.2018 r. — Prawo
przedsiębiorców (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.), których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku
z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, przedłuża się do 30.9.2020 r.,
terminy płatności rat podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej, należnych za okres od 1.4.2020 r. do 30.6.2020 r.
§ 2. Wniosek, o którym mowa w § 1 niniejszej uchwały składa się najpóźniej do 15.6.2020 r.
§ 3. Przedłużenie terminu, o którym mowa w § 1 niniejszej uchwały przysługuje w przypadku wykonywania
działalności gospodarczej przed dniem 1.2.2020 r. — w odniesieniu do przedsiębiorców prowadzących działalność
gospodarczą na terenie miasta i gminy Środa Śląska oraz zatrudniających/samozatrudniających osoby fizyczne
z terenu miasta i gminy Środa Śląska.
§ 4. Upoważnia się Burmistrza Środy Śląskiej do opracowania wzoru wniosku, o którym mowa w § 1 niniejszej
uchwały.
§ 5. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Środy Śląskiej.
§ 6. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia”.
Z uzasadnienia
Badana uchwała stanowi akt prawa miejscowego. Akty prawa miejscowego mają charakter prawotwórczy i są
wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego. Uprawnienie do ich stanowienia musi wynikać z przepisu
szczególnego. Tego rodzaju akty nie mają samoistnego charakteru, bowiem ich istnienie zależy od odpowiedniego
umocowania określonego w ustawie. Są one pochodne w stosunku do ustaw, mają uzupełniający i po części
wykonawczy charakter. Ustawodawca, formułując określoną delegację do wydania aktu wykonawczego, przekazuje
upoważnienie do uregulowania wyłącznie kwestii nieobjętych dotąd żadną normą o charakterze powszechnie
obowiązującym. Celem aktów prawa miejscowego jest nie tylko wykonanie ustawy, ale również jej uzupełnienie
i rozwinięcie w obszarach zawartych w upoważnieniu. O ich legalności decyduje zarówno formalna zgodność
z ustawą, jak i nieprzekroczenie zakresu upoważnienia ustawowego do ich ustanowienia. Zakres upoważnienia
wyznacza granice działalności prawotwórczej właściwego organu i wpływa na treść tworzonego prawa. Każde
wykroczenie poza zakres udzielonego upoważnienia stanowi naruszenie normy upoważniającej i zarazem
konstytucyjnych warunków legalności aktu wykonawczego.
Podstaw w powołanym art. 15q KoronawirusU nie znajduje również ograniczenie grupy podmiotów uprawnionych do
skorzystania z przedłużenia terminu płatności rat podatku poprzez wskazanie (w § 3 uchwały), że uprawnienie to
dotyczy przedsiębiorców zatrudniających/samozatrudniających osoby fizyczne z terenu miasta i gminy Środa Śląska.
Z art. 15q KoronawirusU wynika, że rada gminy może przedłużyć ww. termin wskazanym grupom przedsiębiorców.
Przyjmując wykładnię celowościową tego przepisu uznać jednak należy, że grupy powyższe nie mogą być
definiowane poprzez wskazanie kryteriów niemających wpływu na pogorszenie płynności finansowej w związku

z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Do takich kryteriów w ocenie
Kolegium należy kryterium zatrudniania/samozatrudniania mieszkańców gminy.
Wprowadzenie powyższego warunku stanowi także naruszenie zasady swobodnego przepływu pracowników,
o której mowa w art. 45 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zwanego dalej TFUE. Zgodnie ze
stanowiskiem Komisji Europejskiej, zamieszczanie w programach pomocowych postanowień ograniczających
udzielanie pomocy w związku z zatrudnieniem osób zameldowanych jedynie na danym obszarze, stanowi naruszenie
zasady swobodnego przepływu pracowników, o której mowa w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Ta
jedna z podstawowych zasad Unii Europejskiej, najogólniej ujmując, oznacza nieskrępowane prawo obywateli Unii
Europejskiej do swobodnego przemieszczania się w ramach całego terytorium Unii Europejskiej, w celu podjęcia
pracy oraz jej poszukiwania. Zgodnie z art. 45 ust. 2 TFUE, swoboda przepływu pracowników oznacza usunięcie
z prawodawstw państw członkowskich wszelkich form dyskryminacji w zakresie zatrudnienia, wynagradzania i innych
warunków pracy pracowników pochodzących z innych państw członkowskich, bez względu na obywatelstwo.
Obowiązek respektowania zasady swobodnego przepływu pracowników występuje nie tylko na etapie stosowania
prawa, ale również jego tworzenia, a zatem polega przede wszystkim na powstrzymywaniu się od przyjmowania
aktów prawnych sprzecznych z jej postanowieniami.
W nawiązaniu do powyższego zaznaczyć należy, że przewidziane w art. 15q KoronawirusU rozwiązanie stanowi
instrument wsparcia przedsiębiorców. Stosownie do art. 15zzzh KoronawirusU wsparcie, o którym mowa w art. 15q
KoronawirusU, zgodne z warunkami zawartymi w Komunikacie Komisji — Tymczasowe ramy środków pomocy
państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91 I/01) (Dz.Urz. UE C 91I
z 20.03.2020 r., str. 1) stanowi pomoc publiczną mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce.
W badanej uchwale nie zawarto tymczasem regulacji wskazujących na powyższe oraz dotyczących udzielania tej
pomocy. Akty prawa miejscowego stanowią źródła prawa obowiązującego na obszarze działania organów je
tworzących. Zawierają unormowania adresowane do podmiotów zewnętrznych, powinny być zatem tworzone
z zachowaniem zasad przejrzystości, jasności i jednoznaczności przepisów w nich zawartych. Adresat danego
przepisu na jego podstawie powinien wiedzieć, w jaki sposób ma się zachować.

Komentarz
Z art. 15q ust. 1 KoronawirusU wynika, że rada gminy może przedłużyć, w drodze uchwały, wskazanym grupom
przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych
konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych
w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej niż do 30.9.2020 roku. Powołana regulacja nie daje zatem podstaw do
wprowadzania przez organ stanowiący gminy w uchwale ustanawiającej przedłużenie ww. terminu warunku
skorzystania z ww. uprawnienia, tj. wymogu złożenia wniosku o przedłużenie terminu płatności rat podatku od
nieruchomości, w określonym terminie, według wzoru opracowanego przez organ wykonawczy gminy. Zawarte
w wymienionej uchwale regulacje w sposób istotny naruszają art. 15q ust. 1 KoronawirusU, ich zakres wykracza
bowiem poza granice wyznaczonego tym przepisem ustawowego upoważnienia do podjęcia przedmiotowej uchwały.

Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 5.5.2020 r., 70/2020,
nr 2345175

Podsumowując, regulacje dotyczące podatku od nieruchomości w kontekście COVID-19 wymagają uwagi ze strony organów stanowiących, aby uniknąć naruszeń prawa i zapewnić skuteczne wsparcie przedsiębiorców. Konieczne jest zachowanie zgodności z przepisami ustawowymi oraz zasadami swobodnego przepływu pracowników określonymi w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.