Dług celny a zobowiązanie podatkowe
Ustalenie wysokości długu celnego oraz określenie zobowiązania podatkowego to dwie odrębne sprawy, co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Skarżący dokonał zgłoszenia celnego, ale decyzje organów celnego miały kluczowe znaczenie dla ustalenia podatku od towarów i usług.
Tematyka: dług celny, zobowiązanie podatkowe, Naczelny Sąd Administracyjny, decyzja, podatek od towarów i usług, import towarów, postępowanie celne
Ustalenie wysokości długu celnego oraz określenie zobowiązania podatkowego to dwie odrębne sprawy, co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Skarżący dokonał zgłoszenia celnego, ale decyzje organów celnego miały kluczowe znaczenie dla ustalenia podatku od towarów i usług.
Ustalenie wysokości długu celnego oraz określenie zobowiązania podatkowego to dwie odrębne sprawy - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17.1.2020 r. (I FSK 1385/17, ). Opis stanu faktycznego Skarżący dokonał zgłoszenia celnego w zakresie dopuszczenia do obrotu towaru z Chin, w zakupie którego pośredniczył podmiot z Cypru. Towar objęty zgłoszeniami celnymi został zwolniony do deklarowanej procedury, bez rewizji celnej i bez weryfikacji zgłoszenia celnego. Naczelnik Urzędu Celnego w K. przeprowadził w siedzibie firmy Skarżącego kontrolę w zakresie prawidłowości obrotu towarowego z krajami trzecimi w zakresie wartości celnej importowanych towarów, w związku z poleceniem Prokuratury Okręgowej w K. Poczynione w toku tej kontroli ustalenia stanowiły podstawę do wszczęcia z urzędu postępowania celnego zmierzającego do weryfikacji zgłoszenia celnego, a następnie do wydania w dniu 13.1.2016 r. decyzji, w których wskutek zmiany wartości celnej towaru organ I instancji określił kwoty długu celnego, podlegające retrospektywnemu zaksięgowaniu oraz powiadomił o retrospektywnym zaksięgowaniu tych kwot. Od powyższych decyzji Skarżący nie złożył odwołania. Równolegle do postępowań celnych wszczęte zostały postępowania podatkowe, które zakończyły się wydaniem decyzji z 31.8.2016 r. określających podatek od towarów i usług. Skarżący odwołał się od tych decyzji. Decyzjami z 8.11.2016 r. Dyrektor utrzymał w mocy decyzje organu I instancji. Naczelny Sąd Administracyjny na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej R. w J. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 16.3.2017 r. (III SA/Kr 61/17, ), w sprawie ze skargi R. w J. na decyzje Dyrektora Izby Celnej w Krakowie z 8.11.2016 r. Nr (...), nr (...), nr (...) w przedmiocie określenia kwoty podatku od towarów i usług z tytułu importu oddalił skargę kasacyjną. Z uzasadnienia Sądu Pierwszy z zarzutów, szeroko opisywany w skardze kasacyjnej, dotyczył przedawnienia terminu na powiadomienie dłużnika o kwocie należności celnych, co w efekcie doprowadziło do przedawnienia należności celnych oraz zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług. Uzasadniając powyższe, skarżąca podnosiła, że nieprawidłowo przyjęto, że dług celny powstał na skutek czynu skutkującego, w chwili jego popełnienia, wszczęciem postępowania karnego. Odpowiadając na ten zarzut, Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że kwestia przedawnienia należności celnych wykracza poza granice rozpoznawanej sprawy. Należy przypomnieć, że Sąd I rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Zarzuty dotyczące przedawnienia długu celnego nie mogą być stawiane w skardze kasacyjnej dotyczącej prawidłowości określenia zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług. Co prawda, zgodnie z ww. art. 221 ust. 4 Wspólnotowego Kodeksu Celnego organy celne były zobowiązane do stwierdzenia, czy istnieje związek pomiędzy powstaniem długu celnego a popełnieniem czynu podlegającego postępowaniu karnemu, jednakże ustalenia takie mogły być czynione wyłącznie na użytek postępowania zmierzającego do ustalenia należności celnych a nie podatkowych. W związku z powyższym zarzut skargi kasacyjnej dotyczący przedawnienia należności celnych nie mógł być uwzględniony. (…) Niewątpliwie w niniejszej sprawie zdarzeniem powodującym powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług było powstanie długu celnego, w związku ze zmianą wartości celnej towarów objętych procedurą importu towarów (art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.; dalej jako VATU11). Powstanie tego długu stwierdzone zostało w decyzjach Naczelnika Urzędu Celnego w K. z 13.1.2016 r., w których w konsekwencji zmiany wartości celnej towaru organ określił kwotę długu celnego, podlegającą retrospektywnemu zaksięgowaniu oraz powiadomił o retrospektywnym zaksięgowaniu tych kwot. Od powyższych decyzji Skarżący nie złożył odwołania. W takiej sytuacji nie ma podstaw do kwestionowania okoliczności dotyczących powstania długu celnego, czy jego wysokości. W orzecznictwie podnosi się bowiem, że w przypadku, gdy dług celny został określony ostateczną decyzją organu celnego i decyzja ta nie zostanie wyeliminowana z obrotu prawnego, wynikające z niej ustalenia dotyczące wartości niezbędnych do ustalenia podstawy opodatkowania, takie jak: wartość celna towaru, klasyfikacja taryfowa czy cło, nie mogą być weryfikowane w postępowaniu podatkowym dla potrzeb prawidłowego określenia należnych podatków z tytułu importu towarów. Ustalenie wysokości długu celnego oraz określenie zobowiązania podatkowego to dwie odrębne sprawy. Są one wprawdzie ze sobą powiązane i do 19.8.2016 r. mogły być objęte jedną decyzją (art. 33 ust. 2 VATU11), niemniej każda z nich ma inny przedmiot, oparta jest na innej podstawie prawnej. Decyzja w sprawie należności celnych ma dla organów podatkowych charakter przesądzający zarówno w zakresie strony podmiotowej (adresatów obowiązku podatkowego), jak i przedmiotowej opodatkowania VAT z tytułu importu (wartości celnej, cła). Do czasu, gdy decyzja organu celnego nie zostanie wyeliminowana z obrotu prawnego, wynikające z niej okoliczności, istotne dla wymiaru zobowiązania podatkowego w VAT, nie mogą być kwestionowane przed organami podatkowymi. Z powyższego wywieść więc należy, że prawny byt decyzji podatkowej uzasadniony jest o tyle, o ile w obrocie prawnym funkcjonuje decyzja w sprawie należności celnych, której ustalenia mają wpływ na wymiar podatku od towarów i usług. Jest to konsekwencją zdeterminowania rozstrzygnięcia podatkowego pierwotnie wydanym rozstrzygnięciem w przedmiocie długu celnego. Dlatego należy przyznać rację Sądowi I instancji, który ocenił, że skoro okoliczność powstania stanu faktycznego determinującego powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług wynika z decyzji organu, która jest ostateczna, to nie mogą mieć znaczenia zarzuty naruszenia przepisów postępowania sformułowane w skardze (jak również obecnie w skardze kasacyjnej) w sytuacji, gdy postępowanie dowodowe co do zasady w sprawie niniejszej ogranicza się do ustaleń czy doszło do powstania długu celnego, a okoliczność ta wynika z powołanych decyzji administracyjnych. Z tego względu zarzuty, takie jak sformułowane w rozpatrywanej skardze kasacyjnej, a więc odnoszące się do rozstrzygnięć w sprawach celnych, nie dotyczą w istocie niniejszej sprawy o charakterze podatkowym. W efekcie, za niezasadne Naczelny Sąd Administracyjny uznał zarzuty skargi kasacyjnej bardzo obszernie przedstawione w pkt 1 i 2 petitum, zarówno w sferze naruszenia prawa materialnego jak i procesowego. Wskazać przy tym należy, że zarzuty opisane w pkt 1 lit. a – e w istocie nie odnoszą się do treści rozstrzygnięcia objętego zaskarżonym wyrokiem (dotyczącym podatku VAT), lecz do rozstrzygnięcia w zakresie długu celnego. Wyjątkiem są art. 29 ust. 13, art. 41 ust. 1 oraz art. 146a VATU11. Sformułowanie uzasadnienia w zakresie zarzutu naruszenia tych przepisów wskazywało na zarzut wadliwości ich zastosowania. Zarzuty podważające zastosowanie przepisów prawa materialnego pozostają z kolei w związku z ustaleniami faktycznymi, które w sprawie w zasadniczym dla rozstrzygnięcia zakresie, dokonane zostały w postępowaniu w przedmiocie określenia wysokości długu celnego. Reasumując, w kontekście powyższego Naczelny Sąd Administracyjny za niezasadne ocenił także zarzuty naruszenia prawa procesowego, albowiem sformułowanie i uzasadnienie tych zarzutów wskazuje, że odnoszą się one do kwestii, które ustalane były w postępowaniu dotyczącym długu celnego, głównie stanowiły polemikę z ustaleniami faktycznymi organów celnych. Komentarz W swoim orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że ustalenie wysokości długu celnego oraz określenie zobowiązania podatkowego to dwie odrębne sprawy. Są one wprawdzie ze sobą powiązane, niemniej każda z nich ma inny przedmiot, oparta jest na innej podstawie prawnej. Decyzja w sprawie należności celnych ma dla organów podatkowych charakter przesądzający zarówno w zakresie strony podmiotowej, jak i przedmiotowej. Sąd podkreślił, że prawny byt decyzji podatkowej uzasadniony jest o tyle, o ile w obrocie prawnym funkcjonuje decyzja w sprawie należności celnych, której ustalenia mają wpływ na wymiar podatku od towarów i usług, co jest konsekwencją zdeterminowania rozstrzygnięcia podatkowego pierwotnie wydanym rozstrzygnięciem w przedmiocie długu celnego. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.1.2020 r., I FSK 1385/17,
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że decyzje w sprawie należności celnych mają wpływ na wymiar podatku od towarów i usług. Konsekwencją zdeterminowania rozstrzygnięcia podatkowego pierwotnie wydanym rozstrzygnięciem w przedmiocie długu celnego.