Ograniczenia w lokalizacji elektrowni wiatrowych

Polski sąd ma podjąć decyzję w sprawie minimalnej odległości między elektrownią wiatrową a budynkiem mieszkalnym. Spółka E starała się o zgodę na farmę wiatrową, ale została odmówiona. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że wymóg odległości nie jest przepisem technicznym objętym notyfikacją. Warto zauważyć, że wzrost mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowych zmalał po wprowadzeniu ustawy. Wyrok TS stanowi istotne znaczenie dla sektora energetyki wiatrowej w Polsce.

Tematyka: elektrownia wiatrowa, minimalna odległość, przepisy techniczne, Trybunał Sprawiedliwości, sektor energetyki

Polski sąd ma podjąć decyzję w sprawie minimalnej odległości między elektrownią wiatrową a budynkiem mieszkalnym. Spółka E starała się o zgodę na farmę wiatrową, ale została odmówiona. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że wymóg odległości nie jest przepisem technicznym objętym notyfikacją. Warto zauważyć, że wzrost mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowych zmalał po wprowadzeniu ustawy. Wyrok TS stanowi istotne znaczenie dla sektora energetyki wiatrowej w Polsce.

Polski sądu ma rozstrzygnąć, czy przepis ustalający minimalną odległość między elektrownią wiatrową
a budynkiem mieszkalnym (art. 4 EWU) należy uznać za niezbędny i proporcjonalny.
Stan faktyczny
Prowadzona przez spółkę E działalność polegała przede wszystkim na wytwarzaniu oraz dystrybucji energii
elektrycznej i cieplnej, a także świadczeniu związanych z tym usług. W 2015 r. E skierował do Burmistrza w Opatowie
wniosek o udzielenie zgody na realizację farmy wiatrowej. Decyzja była odmowna z powodu niezachowania
określonych w ustawie z 20.5.2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 981
ze zm., dalej jako: InwElektrWiatrU) odległości projektowanych elektrowni wiatrowych od istniejącej zabudowy
mieszkalnej. Zawarty w art. 4 InwElektrWiatrU wymóg określa bowiem minimalną odległość między elektrownią
wiatrową a budynkiem mieszkalnym, która musi odpowiadać co najmniej dziesięciokrotności wysokości planowanej
elektrowni wiatrowej. Wysokość planowanych elektrowni wiatrowych miała wynosić 146 m i miały się one znajdować
w odległości od 431 do 706 metrów od budynków mieszkalnych, podczas gdy zgodnie z przepisami krajowymi takie
elektrownie wiatrowe mogłyby być wznoszone co najmniej w odległości 1460 metrów od najbliższego budynku
mieszkalnego.
Pytania prejudycjalne
- Czy art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/1535 z 9.9.2015 r. ustanawiającej
procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa
informacyjnego (Dz.Urz. UE L z 2015 r., Nr 241, s. 1) należy interpretować w ten sposób, że wymóg zachowania
minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych stanowi przepis techniczny,
który jest objęty obowiązkiem notyfikacji w rozumieniu art. 5 tej dyrektywy?
- Czy art. 15 ust. 2 lit. a) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/123/WE z 12.12.2006 r. dotyczącej usług
na rynku wewnętrznym (Dz. Urz. UE L z 2006 r., Nr 376, s. 36) należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie
krajowe ustanawiające wymóg zachowania minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków
mieszkalnych należy do przepisów uzależniających podejmowanie lub prowadzenie działalności usługowej od
ograniczenia terytorialnego, zwłaszcza w postaci limitów ustalonych w związku z minimalną odległością geograficzną
pomiędzy usługodawcami, które to przepisy państwo członkowskie powinno notyfikować Komisji zgodnie z art. 15
ust. 7 tej dyrektywy?
- Czy art. 3 ust. 1 ak. 1 i art. 13 ust. 1 ak. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z 23.4.2009 r.
w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. UE L z 2009 r., Nr 140, s. 16) należy
interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu ustanawiającemu wymóg zachowania minimalnej
odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych?
Stanowisko TS
Przepis techniczny, który jest objęty obowiązkiem notyfikacji
W art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 wskazane zostały cztery kategorie przepisów technicznych,
a mianowicie, po pierwsze, „specyfikacje techniczne”, po drugie, „inne wymagania”, po trzecie, „zasady dotyczące
usług” i, po czwarte, „przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne państw członkowskich zakazujące produkcji,
przywozu, wprowadzania do obrotu lub stosowania produktu”. W ramach przeprowadzonej analizy TS uznał, że
wymóg określony w art. 4 InwElektrWiatrU nie jest objęty tymi trzema pierwszymi kategoriami przepisów. W ramach
czwartej kategorii określonej jako „przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne państw członkowskich […]
zakazujące produkcji, przywozu, wprowadzania do obrotu lub stosowania produktu” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f)
dyrektywy 2015/1535 należy zdaniem TS założyć, że InwElektrWiatrU ma zakres, który wyraźnie wykracza poza
zacieśnienie możliwości używania spornego produktu do pewnych możliwych zastosowań, i nie sprowadza się do
zwykłego ograniczenia używania tego produktu (wyrok TS Lindberg, pkt 76). Kategoria ta dotyczy bowiem
w szczególności przepisów krajowych, które pozostawiają miejsce jedynie na marginalne zastosowanie produktu
w stosunku do tego, którego można by rozsądnie oczekiwać (wyrok TS Fortuna i in., pkt 32).
Ustanowiony w art. 4 InwElektrWiatrU wymóg zachowania minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych
od budynków mieszkalnych niewątpliwie obejmuje zakaz umiejscawiania elektrowni wiatrowej w minimalnej
odległości od budynków mieszkalnych, nieprzekraczającej dziesięciokrotności łącznej wysokości planowanej
instalacji. Jednakże TS stwierdził, że ten przepis nie zakazuje podmiotom gospodarczym dalszego instalowania
elektrowni wiatrowych oraz co jest z tym związane, używania i sprzedaży turbin wiatrowych. Komisja podniosła, że



w latach 2012-2016, czyli w okresie bezpośrednio poprzedzającym przyjęcie InwElektrWiatrU, nowa zainstalowana
moc elektrowni wiatrowych wahała się w przedziale 760–1000 MW rocznie, podczas gdy w latach 2017 i 2018, już po
przyjęciu tej ustawy, ta nowa zainstalowana moc wynosiła już tylko, odpowiednio, 12 i 6,7 MW rocznie.
Uwzględniając powyższe TS wskazał, że do sądu odsyłającego należy sprawdzenie, czy ustanowienie wymogu
zachowania minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych nie powoduje
ustanowienia faktycznego zakazu sprzedaży turbin wiatrowych, pozwalając jedynie na ich marginalne użytkowanie.
Trybunał orzekł, że art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, iż wymóg
zachowania minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych nie
stanowi przepisu technicznego, który jest objęty obowiązkiem notyfikacji w rozumieniu art. 5 tej dyrektywy,
o ile jego ustanowienie nie powoduje jedynie marginalnego użytkowania turbin wiatrowych, czego
sprawdzenie należy do sądu odsyłającego.
Stosowanie dyrektywy 2006/123
Trybunał wskazał, że chociaż w art. 4 ust. 1 InwElektrWiatrU ustanowione zostało terytorialne ograniczenie
lokalizowania elektrowni wiatrowych, to niemniej jednak przepis ten dotyczy działalności polegającej na wytwarzaniu
określonego towaru, tj. elektryczności. Z orzecznictwa TS wynika zaś, że działalności polegającej na wytwarzaniu
towaru nie można uznać jako takiej za usługę (wyrok TS z 11.7.1985 r., Cinéthèque i in., 60/84 i 61/84, pkt 10).
W tych okolicznościach TS uznał, że uregulowanie krajowe takie jak art. 4 InwElektrWiatrU, ustanawiające wymóg
zachowania minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych, nie jest objęte
zakresem zastosowania dyrektywy 2006/123.
Trybunał orzekł, że art. 15 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2006/123 należy interpretować w ten sposób, że
uregulowanie ustanawiające wymóg zachowania minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych
od budynków mieszkalnych nie należy do przepisów, które uzależniają podejmowanie lub prowadzenie
działalności usługowej od ograniczenia terytorialnego, zwłaszcza w postaci limitów ustalonych w związku
z minimalną odległością geograficzną pomiędzy usługodawcami, które państwo członkowskie powinno
notyfikować Komisji zgodnie z art. 15 ust. 7 dyrektywy 2006/123.
Uregulowanie ustanawiające wymóg zachowania minimalnej odległości usytuowania elektrowni wiatrowych
od budynków mieszkalnych
Z treści art. 13 ust. 1 ak. 1 dyrektywy 2009/28 wynika, że odnosi się on do ewentualnych krajowych przepisów
dotyczących procedur autoryzacji, certyfikacji i licencjonowania, które mają zastosowanie w przypadku instalacji
wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych. Trybunał uznał, że art. 13 ust. 1 ak. 1 dyrektywy 2009/28 ma
zastosowanie wobec art. 4 InwElektrWiatrU, które wprowadza wymóg zachowania minimalnej odległości
usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych. W tych okolicznościach TS stwierdził, że do sądu
odsyłającego należy zweryfikowanie tego, czy art. 4 InwElektrWiatrU należy uznać za niezbędny i proporcjonalny.
Zatem musi sprawdzić, czy przyjęte przez Polskę środki nie wykraczają poza to, co jest odpowiednie i konieczne dla
realizacji uzasadnionych celów, którym ma służyć. Przy czym TS zaznaczył, że jeżeli istnieje możliwość wyboru
spośród większej liczby odpowiednich środków, należy stosować najmniej restrykcyjny, a wynikające z tego
niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów (wyrok TS z 21.7.2011 r., Azienda Agro-
Zootecnica Franchini i Eolica di Altamura, C-2/10, pkt 73). W tym celu polski sąd powinien w szczególności
uwzględnić – w kontekście przysługującego państwom członkowskim zakresu uznania – okoliczność, że to
uregulowanie ogranicza się tylko do elektrowni wiatrowych, z wyłączeniem innych form produkcji energii elektrycznej
ze źródeł odnawialnych, takich jak urządzenia fotowoltaiczne czy biomasa. Ponadto, powinien wziąć pod uwagę
okoliczność, że to uregulowanie zostało przyjęte na poziomie krajowym i że pozbawia ono władze lokalne
jakiegokolwiek zakresu uznania co do możliwości zastosowania odstępstwa od wymogu zachowania minimalnej
odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych.
Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 1 ak. 1 i art. 13 ust. 1 ak. 1 dyrektywy 2009/28 należy interpretować w ten
sposób, iż nie sprzeciwiają się one uregulowaniu, które wprowadza wymóg zachowania minimalnej
odległości usytuowania elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych, jeśli to uregulowanie jest
niezbędne i proporcjonalne w świetle wiążącego dane państwo członkowskie obowiązkowego krajowego
celu ogólnego, czego sprawdzenie należy do sądu odsyłającego.

Komentarz
Przedstawiony wyrok Trybunału ma istotne znaczenie dla sektora energetyki wiatrowej w Polsce. Wynika z niego, że
kluczowa będzie interpretacja polskiego sądu, który powinna wyjaśnić wskazane przez TS sporne zagadnienia,
w tym, czy art. 4 InwElektrWiatrU jest odpowiedni i konieczny dla realizacji uzasadnionych celów, którym ma służyć.

Wyrok TS z 28.5.2020 r., ECO-WIND Construction, C-727/17






Wyrok Trybunału Sprawiedliwości dotyczący minimalnej odległości między elektrownią wiatrową a budynkiem mieszkalnym ma istotne znaczenie dla sektora energetyki wiatrowej w Polsce. Polski sąd winien zbadać, czy wymogi ustawy są adekwatne i konieczne dla osiągnięcia celów ustawowych.