Odpowiedzialność przewoźników lotniczych za zarejestrowany bagaż
1131 SDR jest górną granicą odszkodowania za utratę bagażu i nie jest kwotą ryczałtową. W sprawie SL kontra Vueling Airlines SA TS podkreślił, że granica odszkodowania stanowi górną granicę, która nie przysługuje z mocy prawa jako ryczałtowa kwota. Trybunał orzekł, że sąd krajowy powinien ustalić kwotę odszkodowania dla pasażera, któremu bagaż uległ zniszczeniu, utracie, uszkodzeniu lub opóźnieniu, zgodnie z prawnymi przepisami kraju.
Tematyka: odpowiedzialność przewoźników lotniczych, bagaż rejestrowany, 1131 SDR, art. 22 ust. 2 KM, granica odszkodowania
1131 SDR jest górną granicą odszkodowania za utratę bagażu i nie jest kwotą ryczałtową. W sprawie SL kontra Vueling Airlines SA TS podkreślił, że granica odszkodowania stanowi górną granicę, która nie przysługuje z mocy prawa jako ryczałtowa kwota. Trybunał orzekł, że sąd krajowy powinien ustalić kwotę odszkodowania dla pasażera, któremu bagaż uległ zniszczeniu, utracie, uszkodzeniu lub opóźnieniu, zgodnie z prawnymi przepisami kraju.
1131 SDR jest górną granicą odszkodowania za utratę bagażu i nie jest kwotą ryczałtową. Stan faktyczny We wrześniu 2017 r. SL odbyła podróż z Ibizy na Fuerteventurę, z przesiadką w Barcelonie, lotem obsługiwanym przez Vueling Airlines SA (dalej jako: VA). Zarejestrowała ona swój bagaż u VA. Po przybyciu na Fuerteventurę, SL stwierdziła, że jej bagaż nie dotarł do miejsca przeznaczenia. W związku z tym złożyła ona reklamacje u VA. W grudniu 2017 r. SL wniosła do sądu w Barcelonie, powództwo przeciwko VA o zapłatę odszkodowania odpowiadającego górnej granicy 1131 SDR przewidzianej w art. 22 ust. 2 Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zawartej w Montrealu w dniu 28.5.1999 r., podpisanej przez Wspólnotę Europejską w dniu 9.12.1999 r. i zatwierdzonej w jej imieniu decyzją Rady 2001/539/WE z 5.4.2001 r. (Dz.Urz. UE L z 2001 r. Nr 194, s. 38; dalej jako: KM) z tytułu naprawienia szkody majątkowej i zadośćuczynienia za krzywdę, jakich doznała w wyniku utrata bagażu. Pytania prejudycjalne - Czy art. 17 ust. 2 w zw. z art. 22 ust. 2 KM należy interpretować w ten sposób, że kwota przewidziana w tym ostatnim postanowieniu tytułem ograniczenia odpowiedzialności przewoźnika lotniczego w przypadku zniszczenia, utraty, uszkodzenia lub opóźnienia zarejestrowanego bagażu, który nie był nieobjęty specjalną deklaracją interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia, stanowi górną granicę odszkodowania, czy też przeciwnie, kwotę ryczałtową należną pasażerowi z mocy prawa? - Czy art. 17 ust. 2 w zw. z art. 22 ust. 2 KM należy interpretować w ten sposób, że określają one szczegółowe zasady ustalania kwoty odszkodowania należnego od przewoźnika lotniczego pasażerowi, którego zarejestrowany bagaż nieobjęty specjalną deklaracją interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia uległ zniszczeniu, utracie, uszkodzeniu lub opóźnieniu? Stanowisko TS Wysokość odszkodowania Zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia Nr 2027/97, odpowiedzialność przewoźników lotniczych Unii wobec pasażerów i ich bagażu regulują wszystkie postanowienia Konwencji montrealskiej dotyczące tej odpowiedzialności (wyrok TS z 19.12.2019 r., Niki Luftfahrt, C-532/18, EU:C:2019:1127, pkt 29). Na podstawie art. 17 ust. 2 KM montrealskiej przewoźnik lotniczy ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikłą w razie zniszczenia, utraty lub uszkodzenia przyjętego bagażu „jedynie pod warunkiem że wydarzenie, które spowodowało zniszczenie, utratę lub uszkodzenie bagażu nastąpiło na pokładzie statku powietrznego lub podczas jakiegokolwiek okresu, w którym przyjęty bagaż był pod opieką przewoźnika” (wyrok z 6.5.2010 r., Walz, C-63/09, EU:C:2010:251, pkt 32). Postanowienie to ogranicza się w konsekwencji do określenia warunków, na jakich pasażerom lotniczym przysługuje prawo do odszkodowania w przypadku zniszczenia, utraty lub uszkodzenia przyjętego bagażu. W odniesieniu do art. 22 ust. 2 KM Trybunał orzekł, że w odniesieniu do przewozu bagażu, odpowiedzialność przewoźnika lotniczego w przypadku zniszczenia, utraty, uszkodzenia lub opóźnienia „jest ograniczona”, począwszy od 30.12.2009 r. do 28.12.2019 r., do kwoty 1131 SDR na pasażera. Ponadto TS uznał, że granica przewidziana w tym postanowieniu stanowi górną granicę odszkodowania, która nie przysługuje z mocy samego prawa jako ryczałtowa kwota każdemu pasażerowi, nawet w przypadku utraty jego bagażu (wyrok TS z 22.11.2012 r., Espada Sánchez i in., C-410/11, EU:C:2012:747, pkt 34). Zdaniem TS granica odszkodowania ustalona w art. 22 ust. 2 KM, powinna być stosowana do całości wyrządzonej szkody, niezależnie od tego, czy ma ona charakter szkody majątkowej, czy krzywdy. Trybunał uściślił, że możliwość złożenia przez pasażera specjalnej deklaracji interesu w chwili wydania zarejestrowanego bagażu przewoźnikowi na podstawie drugiej części tego postanowienia potwierdza, że granica odpowiedzialności przewoźnika lotniczego za szkodę wynikającą z utraty bagażu stanowi, wobec braku jakiejkolwiek specjalnej deklaracji interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia, granicę bezwzględną, która obejmuje zarówno krzywdę, jak i szkodę materialną. (wyrok z 6.5.2010 r., Walz, C-63/09, EU:C:2010:251, pkt 37, 38). Trybunał orzekł, że art. 17 ust. 2 w zw. z art. 22 ust. 2 KM należy interpretować w ten sposób, że kwota przewidziana w tym ostatnim postanowieniu jako ograniczenie odpowiedzialności przewoźnika lotniczego w przypadku zniszczenia, utraty, uszkodzenia lub opóźnienia zarejestrowanego bagażu nieobjętego specjalną deklaracją interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia, stanowi górną granicę odszkodowania, która nie przysługuje danemu pasażerowi z mocy prawa jako kwota ryczałtowa i że w konsekwencji do sądu krajowego należy, w tej granicy i w świetle okoliczności sprawy, ustalenie kwoty należnej temu pasażerowi. Szczegółowe zasady ustalania kwoty odszkodowania Z orzecznictwa TS wynika, że do celów przyznania odszkodowania przewidzianego w art. 22 ust. 2 KM do zainteresowanych pasażerów należy wykazanie w sposób prawem przewidziany, pod kontrolą sądu krajowego, zawartości zagubionego bagażu (wyrok Espada Sánchez i in., pkt 35). Jednak rzecznik generalny wskazał w pkt 32 opinii, że ani KM, ani rozporządzenie Nr 2027/97, które wprowadza w życie odpowiednie postanowienia KM dotyczące przewozu pasażerów i ich bagażu drogą powietrzną, nie zawierają szczególnych przepisów dotyczących dowodzenia szkód, o których mowa w KM. Zatem należy zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej stosować odpowiednie przepisy prawa krajowego. Trybunał prezentuje jednolite stanowisko, że w przypadku braku unijnych uregulowań w danej dziedzinie, do wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy wskazanie właściwych sądów i ustanowienie szczegółowych przepisów proceduralnych dotyczących sądowych środków odwoławczych służących zapewnieniu ochrony uprawnień, które jednostki wywodzą z prawa Unii (wyrok TS z 13.3.2007 r., Unibet, C-432/05, EU:C:2007:163, pkt 38, 39, 43). Niemniej jednak te szczegółowe przepisy nie mogą być mniej korzystne od tych dotyczących podobnych środków zaskarżenia o charakterze krajowym (zasada równoważności) ani ukształtowane w sposób czyniący wykonywanie uprawnień przyznanych przez prawo Unii nadmiernie utrudnionym lub praktycznie niemożliwym (zasada skuteczności) (wyrok TS z 11.9.2019 r., Călin, C-676/17, EU:C:2019:700, pkt 30). Przestrzeganie tych dwóch zasad należy oceniać z uwzględnieniem miejsca odnośnych postanowień w całej procedurze, jej przebiegu oraz specyfiki tych postanowień przed różnymi sądami krajowymi. Rzecznik generalny stwierdził w pkt 35 i 36 opinii, że w ramach skarg wniesionych na podstawie art. 17 ust. 2 i art. 22 ust. 2 KM montrealskiej do zainteresowanych pasażerów należy wykazanie w sposób wystarczający pod względem prawnym, w szczególności na podstawie dowodów z dokumentów dotyczących wydatków poniesionych w celu zastąpienia zawartości ich bagażu, szkodę lub szkody poniesione w ich bagażu w przypadku zniszczenia, utraty, uszkodzenia lub opóźnienia. Natomiast do właściwych sądów krajowych należy zweryfikowanie, czy obowiązujące przepisy krajowe, zwłaszcza w zakresie dowodów, nie umożliwiają lub nie utrudniają nadmiernie dochodzenia prawa do odszkodowania, które pasażerowie wywodzą z przywołanych postanowień. W szczególności w sytuacji charakteryzującej się brakiem przedstawienia przez poszkodowanego pasażera jakichkolwiek dowodów dotyczących szkody lub szkód spowodowanych w bagażu udowodnionym zniszczeniem, utratą, uszkodzeniem lub opóźnieniem, elementy wymienione przez sąd odsyłający, takie jak ciężar zagubionego bagażu oraz okoliczność, że utrata nastąpiła podczas podróży w obie strony, mogą zostać uwzględnione przez sąd krajowy w celu oszacowania poniesionej szkody lub poniesionych szkód i ustalenia kwoty odszkodowania, jakie należy wypłacić poszkodowanemu pasażerowi. Jednakże elementy te nie mogą być brane pod uwagę osobno, lecz powinny być oceniane całościowo. W odniesieniu w szczególności do ciężaru bagażu zagubionego, w zakresie, w jakim co do zasady jedynie przewoźnik jest w stanie przedstawić taki dowód po zarejestrowaniu takiego bagażu, TS przypomniał, że w celu zapewnienia poszanowania zasady skuteczności, sąd krajowy, jeżeli stwierdzi, że nałożenie na jedną stronę obowiązku przedstawienia dowodu może uczynić niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym przeprowadzenie takiego dowodu, jest obowiązany do zastosowania wszelkich środków proceduralnych przysługujących mu zgodnie z prawem krajowym, wśród których znajduje się zarządzenie koniecznych środków dowodowych, w tym przedłożenie określonych dokumentów przez jedną ze stron lub osobę trzecią (wyrok TS z 7.9.2006 r., Laboratoires Boiron, C-526/04, EU:C:2006:528, pkt 55). Trybunał orzekł, że art. 17 ust. 2 w związku z art. 22 ust. 2 KM należy interpretować w ten sposób, że kwotę odszkodowania należną pasażerowi, którego zarejestrowany bagaż nieobjęty specjalną deklaracją interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia uległ zniszczeniu, utracie, uszkodzeniu lub opóźnieniu, powinien określić sąd krajowy zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami prawa krajowego, w szczególności w zakresie przeprowadzania dowodu. Przepisy te nie mogą być jednak mniej korzystne od tych dotyczących podobnych środków zaskarżenia o charakterze krajowym ani ukształtowane w sposób czyniący wykonywanie praw przyznanych przez konwencję montrealską nadmiernie utrudnionym lub praktycznie niemożliwym. Komentarz Trybunał podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko, że kwotę odszkodowania należnego od przewoźnika lotniczego pasażerowi, którego bagaż zarejestrowany i nieobjęty specjalną deklaracją interesu w dostawie do miejsca przeznaczenia uległ zniszczeniu, utracie, uszkodzeniu lub opóźnieniu, należy, w świetle okoliczności faktycznych danej sprawy, ustalić w granicach określonych w art. 22 ust. 2 KM. Tym samym 1131 SDR na pasażera stanowi górną granicę odszkodowania i nie przysługuje z mocy prawa jako ryczałtowa kwota. Wyrok TS z 9.7.2020 r., Vueling Airlines, C-86/19
Trybunał podtrzymał, że 1131 SDR na pasażera stanowi górną granicę odszkodowania za utratę bagażu. Sąd krajowy powinien ustalić kwotę odszkodowania zgodnie z prawem krajowym, a w przypadku braku unijnych uregulowań należy stosować przepisy prawa krajowego.