Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to system gromadzenia i przetwarzania informacji o osobach fizycznych kontrolujących spółki. Utworzony zgodnie z dyrektywą UE 2015/849 ma na celu zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. CRBR jest rejestrem jawnym, a dane w nim uznaje się za prawdziwe.

Tematyka: Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych, CRBR, beneficjent rzeczywisty, pranie pieniędzy, finansowanie terroryzmu, dyrektywa UE 2015/849, informacje identyfikacyjne, zgłoszenia, odpowiedzialność, terminy, udostępnianie informacji

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to system, w którym są gromadzone i przetwarzane
informacje o beneficjentach rzeczywistych, tj. osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią
kontrolę nad spółką. Utworzenie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych stanowi realizację
przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20.5.2015 r. w sprawie zapobiegania
wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. IV dyrektywa
AML).
Z dniem 13.10.2019 r. został utworzony Centralny Rejestr Beneficjentów na podstawie ustawy z 1.3.2018 r.
o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 971 ze zm., dalej jako:
TerroryzmU). Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy (druk 2233) celem utworzenia Centralnego Rejestru
Beneficjentów Rzeczywistych jest zapewnienie ujawniania oraz dostępu do informacji o beneficjentach rzeczywistych
podmiotów o charakterze korporacyjnym i innych podmiotów prawnych.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (dalej jako: CRBR) jest systemem teleinformatycznym służącym
przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek wymienionych w art. 58 TerroryzmU. CRBR jest
rejestrem jawnym (art. 67 TerroryzmU) oraz domniemywa się, że dane wpisane do CRBR są prawdziwe.
Pojęcie beneficjenta rzeczywistego
W art. 2 ust. 2 pkt 1 TerroryzmU zostało zdefiniowane pojęcie beneficjenta rzeczywistego. Jest to osoba fizyczna lub
osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które
wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub
działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane
stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna.
W przypadku klienta będącego osobą prawną inną niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu
na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii
Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego: 1) osobę fizyczną będącą udziałowcem lub
akcjonariuszem klienta, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby
prawnej, 2) osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta, także
jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu, 3) osobę fizyczną
sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej
niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów
w organie klienta, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do
głosu, 4) osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad klientem poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej
uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 RachunkU, lub 5) osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko
kierownicze w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób
fizycznych określonych w tiret pierwszym, drugim, trzecim i czwartym oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń
prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,
Ponadto w TerroryzmU zostały zdefiniowane jeszcze 2 przypadki instytucji, które zobowiązane są do identyfikacji
beneficjentów rzeczywistych swoich klientów, tj.: a) w przypadku klienta będącego trustem: a) założyciela, b)
powiernika, c) nadzorcę, jeżeli został ustanowiony, d) beneficjenta, e) inną osobę sprawującą kontrolę nad trustem,
b) w przypadku klienta będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie
stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nim przez inną
osobę fizyczną lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym.
Przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych zgromadzonych w CRBR odbywa się bez wiedzy osób,
których informacje te dotyczą (art. 65 TerroryzmU).
Zakres informacji podlegających zgłoszeniu
Każda spółka handlowa (poza notowanymi na giełdzie i spółkami partnerskimi) od 13.10.2019 r. ma 6 miesięcy na
ustalenie i przekazanie informacji o swoich beneficjentach rzeczywistych. Do CRBR należy zgłosić informacje
obejmujące: dane identyfikacyjne spółek z art. 58 TerroryzmU, tj.: nazwę (firmę), formę organizacyjną, siedzibę,
numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, NIP oraz dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu
lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółek z art. 58 TerroryzmU, tj.: imię i nazwisko, obywatelstwo,
państwo zamieszkania, numer PESEL albo datę urodzenia - w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL,
informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu (art. 59
TerroryzmU). Informacje te, są wprowadzane do CRBR niezwłocznie po ich zgłoszeniu lub aktualizacji (art. 63

TerroryzmU), a przechowywane przez okres konieczny do realizacji zadań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy
lub finansowaniu terroryzmu (art. 64 TerroryzmU).
Osoba dokonująca zgłoszenia
Dane do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych zgłasza zgodnie z art. 61 TerroryzmU wyłącznie osoba
uprawniona do reprezentacji spółki, zgodnie z zasadami reprezentacji przewidzianymi w KSH.Dokonuje ona
zgłoszenia pod klauzulą odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Zgłoszenie musi być
opatrzone musi być kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP przez ww. osoby.
Pełnomocnicy spółki nie są uprawnieni do dokonania zgłoszenia informacji do CRBR. Osoba dokonująca zgłoszenia
informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną
zgłoszeniem do CRBR nieprawdziwych danych, a także niezgłoszeniem w ustawowym terminie danych i zmian
danych objętych wpisem do CRBR, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy
poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba dokonująca zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych
i ich aktualizacji nie ponosi odpowiedzialności (art. 68 TerroryzmU). Informacje o beneficjentach rzeczywistych
zgromadzone w CRBR są udostępniane nieodpłatnie i udostępniane za pomocą środków komunikacji elektronicznej
(art. 69 i 70 TerroryzmU).
Termin dokonania zgłoszenia
Zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 195 TerroryzmU spółki z art. 58 TerroryzmU wpisane do KRS przed
13.10.2020 r. miały obowiązek dokonania zgłoszenia informacji w rejestrze w terminie, który miał upłynąć 13.4.2020
r. Jednakże art. 52 ustawy z 31.3.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi
sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568) dokonał zmiany w art. 195 TerroryzmU
poprzez wydłużenie terminu dokonania zgłoszenia do 13.7.2020 r. Natomiast te podmioty, które zostały wpisane do
KRS po 13.10.2019 r., dokonują zgłoszenia informacji nie później niż w terminie 7 dni, a w przypadku zmiany
przekazanych informacji - w terminie 7 dni od ich zmiany (art. 60 ust. 1 TerroryzmU).

Zgłoszenia do CRBR obejmują dane identyfikacyjne spółek oraz beneficjentów rzeczywistych. Osoby uprawnione do reprezentacji spółek ponoszą odpowiedzialność za prawdziwość przekazywanych informacji. Terminy zgłoszeń określone są w ustawie, a informacje są udostępniane nieodpłatnie za pomocą środków elektronicznych.