Nieuczciwe przejmowanie abonentów jest deliktem nieuczciwej konkurencji

Tematyka: Sąd Apelacyjny, nieuczciwa konkurencja, telekomunikacja, abonenci, sms, zniechęcanie, umowa, reklama, marketing bezpośredni, praktyki nieuczciwe, spamming, nakłanianie, interesy klientów

Sąd Apelacyjny podkreślił znaczenie uczciwości zachowań przedsiębiorcy w ramach walki konkurencyjnej
na rynku. W działalności telekomunikacyjnej uczciwe przejmowanie abonentów powinno być wynikiem
atrakcyjności własnej oferty. Jako delikt nieuczciwej konkurencji należy kwalifikować zachowania
zniechęcające do korzystania z usług poprzedniego operatora.
Stan faktyczny
Podstawą wydania wyroku było skierowanie od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie apelacji do Sądu
Apelacyjnego w Warszawie w sprawie o zaniechanie czynów nieuczciwej konkurencji i złożenie oświadczeń,
polegających na: używaniu automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego wobec
klientów Powoda i bez ich zgody; nakłanianiu klientów Powoda do rozwiązania umowy; stosowaniu nieuczciwych
praktyk rynkowych polegających na uciążliwym i niewywołanym działaniem albo zaniechaniem konsumenta,
nakłanianiem ich do nabycia usług; przesyłaniu niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego
odbiorcy będącego osobą fizyczną za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Powód i Pozwany są
przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi działającymi jako operatorzy ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej
oraz dostawcami usług telekomunikacyjnych świadczonych z wykorzystaniem tych sieci. W okresie od 2.4.2014 r. do
4.6.2014 r. Pozwany wysyłał do klientów Powoda wiadomości sms o następującej treści: „Czy zgadzasz się na
kontakt doradcy w celu przedstawienia propozycji przeniesienia numeru do (...) M.? W przypadku zgody
odpisz Tak na ten SMS (opł. wg cennika)”. Abonenci Powoda nie wyrazili uprzednio zgody na przesłanie im tego
typu propozycji oraz informacji handlowych. Ponadto pracownicy Pozwanego kontaktowali się telefonicznie
z osobami, które pozytywnie odpowiedziały na wiadomości sms i nakłaniali rozmówcę aby rozwiązał umowę
z Powodem lub jej nie przedłużał. W trakcie rozmów wskazywano na korzyści związane z przeniesieniem numeru do
sieci Pozwanego, których nie oferowano nowym klientom Pozwanego. Ostatecznie do Pozwanego odeszło 3341
klientów Powoda.
Stanowisko Sądu I instancji
SO oddalił powództwo w części, w której Powód żądał nakazania Pozwanemu złożenia oświadczeń o odpowiedniej
treści i formie. Sąd uznał zachowanie Pozwanego za czyn nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w art. art. 12 ust.
2 ustawy z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1010 ze zm., dalej jako: ZNKU)
poprzez wysyłanie wiadomości tekstowych sms do abonentów sieci Powoda oraz następującym następnie kontakcie
telefonicznym. Wiadomości sms skierowane do abonamentów sieci Powoda, w których mowa jest o „przeniesieniu
numeru” do sieci Pozwanego, co, zgodnie z art. 71a w zw. z art. 71 ust. 1 ustawy z 16.7.2004 r. - Prawo
telekomunikacyjne (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1954; dalej jako: PrTelekom18), jest równoznaczne z rozwiązaniem
umowy z Powodem oraz zawarciem jej z Pozwanym. Sąd uznał, że Pozwany, przy nakłanianiu klientów Powoda do
zmiany operatora, którzy nie byli dobrani przypadkowo, użył automatycznego systemu wywołującego, przy pomocy
którego wysłał 5.177.957 wiadomości sms. Działania te zostały podjęte przez Pozwanego w celu uzyskania przez
niego korzyści lub spowodowania u Powoda szkody.
SO stwierdził także naruszenie art. 3 ust 1 ZNKU w zw. z art. 172 ust. 1 PrTelekom18. Wiadomości wysyłane przez
Pozwanego do klientów Powoda były formą marketingu bezpośredniego w rozumieniu art. 172 ust. 1 PrTelekom18,
co stanowiło instrument do przeprowadzenia akcji smsowej. Informacja marketingowa nie przybrała postaci
komunikatów skierowanych do nieoznaczonego kręgu odbiorców, lecz do poszczególnych, konkretnych, wybranych
klientów Powoda.
SO uznał, że doszło do stosowania praktyk nieuczciwych określonych w art. 9 pkt 3 ustawy z 23.8.2007 r.
o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2070 ze zm.; dalej jako:
NieuczPraktRynkU). Wykorzystano środki porozumiewania się na odległość w celu nakłaniania klientów do
rezygnacji z usług Powoda na rzecz usług świadczonych przez Pozwanego. Zachowanie z art. 9 pkt 3
NieuczPraktRynkU jest zakazane jako tzw. spamming, czyli przesyłanie niezamówionej informacji handlowej.
SO słusznie uznał, że przesyłanie niezamówionej korespondencji jest zakazane niezależnie od jej treści,
a decydujące znaczenie ma sam fakt przesłania bez zgody usługobiorcy-konsumenta korespondencji. Dodatkowo
SO stwierdził naruszenie art. 3 ust. 1 ZNKU w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą
elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 123; dalej jako: ŚwiadUsłElektU19), przez wysyłanie wiadomości sms do
klientów i nakłanianie do zmiany operatora.
Stanowisko Sądu II instancji

SA przyjął jako swoje własne ustalenia faktyczne poczynione przez SO. SA wskazał, że filarami gospodarki rynkowej
jest wolność działalności gospodarczej, a także związana z nią swoboda umów w związku z czym nieodłącznym
elementem gospodarki rynkowej jest walka przedsiębiorców o klienta, a także uzyskiwanie nowych klientów, którzy
wcześniej pozostawali w relacjach gospodarczych z przedsiębiorcą, którego działalność ma charakter konkurencyjny.
Z drugiej jednak strony istotnym jest aby walka przedsiębiorców o klientów pozostawała uczciwa. Uczciwe
przejmowanie klientów powinno być wynikiem atrakcyjności własnej oferty, natomiast niedopuszczalne jest
zniechęcenie klientów do poprzedniego kontrahenta. Działania marketingowe i reklamowe, w tym zachęty do
nawiązania współpracy z danym podmiotem, nie wyczerpują znamion czynu nieuczciwej konkurencji, gdy są zgodne
z dobrym obyczajem i z prawem, a także z zasadami uczciwej konkurencji i swobody działalności gospodarczej.
Oferowanie własnych towarów i usług - także kontrahentom innych przedsiębiorców - jest zwykłym elementem
konkurencji w gospodarce rynkowej. W takim ujęciu również proponowanie zawarcia umowy osobie, która już
zawarła umowę na dostawę tych samych towarów lub usług z innym przedsiębiorcą, a przez to nakłanianie tej osoby
do rozwiązania umowy z dotychczasowym kontrahentem, nie jest naganne. Jednak jeśli nakłanianie do rozwiązania
umowy będzie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i zagrozi lub naruszy interes innego przedsiębiorcy lub
klienta (art. 3 ust. 1 ZNKU) oraz jest dokonywane w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo
szkodzenia przedsiębiorcy (art. 12 ust. 2 ZNKU) może być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji. Istotnym jest
również podkreślenie przez SA, że „nakłanianie" identyfikuje delikt, czyli zachowania celowe, zmierzające do
doprowadzenia do zniechęcenia klienta do podmiotu z którym dotychczas wiązała go umowa, przy czym
sposób w jaki owo nakłanianie się odbywa nie jest oparty jedynie na atrakcyjności własnej oferty.
SA stwierdził, że czyn Pozwanego wypełniał znamiona nakłaniania do rozwiązania umowy z Powodem w celu
przysporzenia sobie korzyści.Pozwany o możliwości przeniesienia do niego numerów klientów Powoda nie
informował w reklamie powszechnie dostępnej, ale poprzez sms przesłany do ponad 5 milionów abonentów Powoda,
co potwierdza, że celem Pozwanego było nakłonienie klientów Powoda do rozwiązania umowy z dotychczasowym
operatorem i nawiązania jej z Pozwanym, a więc chodziło o przysporzenie korzyści Pozwanemu. SA wskazał, że
działanie Pozwanego polegające już tylko na przesyłaniu do klientów Powoda smsów jest sprzeczne z prawem
z kilku względów, a wobec tego, przy udowodnionym zagrożeniu interesów Powoda, stanowi czyn z art. 3 ust. 1
ZNKU. Jednocześnie podzielił ocenę SO, że systemy elektroniczne zostały wykorzystane do wysyłania informacji
w celu marketingu bezpośredniego. Pojęcie to obejmuje wszelkie formy reklamy i promocji, w ramach których
materiały o takiej zawartości kierowane są bezpośrednio do zidentyfikowanego podmiotu lub podmiotów przy użyciu
usług łączności elektronicznej. Sąd Apelacyjny wskazał, że smsy zostały wysłane do klientów Powoda właśnie w celu
marketingu bezpośredniego. Na podstawie analizy treści smsów SA przyjął, że zawierały one nie tylko propozycję
kontaktu, ale przede wszystkim informację o celu tego kontaktu, tzn. przeniesieniu numeru do Pozwanego i w ten
sposób w ocenie SA do promowania Pozwanego dochodziło. SA nie dopatrzył się czynu Pozwanego naruszającego
art. 9 pkt 3 NieuczPraktRynkU. Wskazał, że nie można stwierdzić, że opisane przez Powoda działanie Pozwanego
było uciążliwe, gdyż sprowadzało się ono do wysłania jednej wiadomości typu sms. Powyższe nie przekreśla
kwalifikacji zachowania Pozwanego jako wypełniającego znamiona z art. 3 ust. 1 ZNKU.

Komentarz
Omawiany wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12.12.2019 r. (VII AGa 1567/18,
) odnosi się zachowań
na rynku telekomunikacyjnym. W rozpoznawanej sprawie w ramach kampanii informacyjnej doszło do zachęcania
abonentów konkurenta do zrezygnowania z usług. Wskazane zachowanie zostało zakwalifikowane jako czyn
nieuczciwej konkurencji na podstawie art. 12 ust. 2 ZNKU. Wskazany czyn nieuczciwej konkurencji polega na
nakłanianiu do określonych działań, niewykonywania umowy lub nienależytego wykonania umowy, a także
rozwiązania umowy, a jest skierowany do określonych podmiotów, klientów przedsiębiorcy lub innych osób
związanych z nim umową i jego celem jest przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia
przedsiębiorcy. SA słusznie podkreślił, iż elementem gospodarki rynkowej jest walka przedsiębiorców o klienta,
a także uzyskiwanie nowych klientów, którzy wcześniej pozostawali w relacjach gospodarczych z przedsiębiorcą,
którego działalność ma charakter konkurencyjny. Należy jednak odróżnić nieuczciwe nakłanianie od zgodnego
z prawem prezentowania atrakcyjności własnej oferty. Znamieniem deliktu z art. 12 ust. 2 ZNKU jest „nieuczciwe
nakłanianie”, czyli celowe zachowanie, zmierzające do zniechęcenia klienta do podmiotu z którym dotychczas
wiązała go umowa, które odbywa się w sposób dyskryminujący konkurenta. Nakłanianie jest deliktem nieuczciwej
konkurencji, gdy towarzyszą mu zachęty zmierzające do rozwiązania umowy przez oferowanie specjalnych
bonusów za zmianę usługodawcy wraz z deklaracją pokrycia kosztów związanych z przedwczesnym
rozwiązaniem umowy z dotychczasowych operatorem.

Wyrok SA z 12.12.2019 r., VII AGa 1567/18

Omawiany wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12.12.2019 r. (VII AGa 1567/18) odnosi się zachowań na rynku telekomunikacyjnym. Wskazane zachowanie zostało zakwalifikowane jako czyn nieuczciwej konkurencji na podstawie art. 12 ust. 2 ZNKU. SA słusznie podkreślił, iż elementem gospodarki rynkowej jest walka przedsiębiorców o klienta, a także uzyskiwanie nowych klientów, którzy wcześniej pozostawali w relacjach gospodarczych z przedsiębiorcą, którego działalność ma charakter konkurencyjny. Nakłanianie jest deliktem nieuczciwej konkurencji, gdy towarzyszą mu zachęty zmierzające do rozwiązania umowy przez oferowanie specjalnych bonusów za zmianę usługodawcy wraz z deklaracją pokrycia kosztów związanych z przedwczesnym rozwiązaniem umowy z dotychczasowych operatorem.