Brak odpowiedzialności przewoźnika lotniczego

Przewoźnik lotniczy nie odpowiada za szkodę poniesioną przez pasażera podczas pobytu w hotelu, w którym ten przewoźnik zakwaterował go w następstwie odwołania lotu. Stan faktyczny oraz pytania prejudycjalne dotyczące interpretacji przepisów prawa europejskiego w kontekście zakwaterowania pasażerów. Trybunał stwierdził, że przewoźnicy lotniczy nie muszą ponosić odpowiedzialności za warunki zakwaterowania pasażerów, lecz mają obowiązek zapewnić im opiekę w przypadku odwołanych lotów.

Tematyka: przewoźnik lotniczy, zakwaterowanie, odwołanie lotu, odpowiedzialność, opieka pasażerów, odszkodowanie, Trybunał Europejski, rozporządzenie Nr 261/2004

Przewoźnik lotniczy nie odpowiada za szkodę poniesioną przez pasażera podczas pobytu w hotelu, w którym ten przewoźnik zakwaterował go w następstwie odwołania lotu. Stan faktyczny oraz pytania prejudycjalne dotyczące interpretacji przepisów prawa europejskiego w kontekście zakwaterowania pasażerów. Trybunał stwierdził, że przewoźnicy lotniczy nie muszą ponosić odpowiedzialności za warunki zakwaterowania pasażerów, lecz mają obowiązek zapewnić im opiekę w przypadku odwołanych lotów.

Przewoźnik lotniczy nie odpowiada za szkodę poniesioną przez pasażera podczas pobytu w hotelu, w którym
ten przewoźnik zakwaterował go w następstwie odwołania lotu.
Stan faktyczny
W ramach imprezy turystycznej O miała rezerwację na lot z Majorki do Wiednia, który obsługiwał przewoźnik lotniczy
N. Wskutek odwołania tego lotu rezerwację przesunięto na wieczór następnego dnia, a N zapewnił O bezpłatne
zakwaterowanie w hotelu. W trakcie pobytu w hotelu O, poruszająca się na wózku inwalidzkim, wypadła z wózka
i doznała ciężkich obrażeń. ON wniosła do sądu o zasądzenie od syndyka masy upadłości N zapłaty odszkodowania
z tytułu poniesionej przez nią szkody.
Pytania prejudycjalne
- Czy art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r.
ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład
albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r.,
Nr 46, s. 1) należy interpretować w ten sposób, że ciążące na przewoźniku lotniczym na mocy tego przepisu
zobowiązanie do nieodpłatnego zapewnienia pasażerom, o których mowa w tym przepisie, zakwaterowania w hotelu
oznacza nie tylko, że ten przewoźnik jest zobowiązany znaleźć dla nich pokój hotelowy i ponieść koszty z tego tytułu,
lecz również, że jest on zobowiązany do wzięcia odpowiedzialności za warunki zakwaterowania?
- Czy rozporządzenie Nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy, który na podstawie art.
9 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia zapewnił zakwaterowanie w hotelu pasażerowi, którego lot został odwołany, może
być zobowiązany – na podstawie samego tego rozporządzenia – do naprawienia szkód poniesionych przez tego
pasażera i zawinionych przez pracowników tego hotelu?
Stanowisko TS
Zakres obowiązku zapewnienia opieki ciążący na przewoźniku
Trybunał wskazał, że art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Nr 261/2004 przewiduje, że uprawnieni pasażerowie (w tym
pasażerowie, o których mowa w art. 5 dotyczącym odwołania lotu), otrzymują bezpłatnie zakwaterowanie w hotelu,
w szczególności w przypadkach, gdy zachodzi konieczność pobytu w oczekiwaniu na lot przez jedną albo więcej
nocy. Wyrażenie „otrzymują bezpłatnie […] zakwaterowanie w hotelu” odpowiada woli prawodawcy Unii
uniknięcia sytuacji, w której pasażerowie, zmuszeni w następstwie odwołania lotu do spędzenia nocy w hotelu
w oczekiwaniu na nowy lot, musieliby sami znaleźć pokój w hotelu i ponieść jego koszty. Pasażerowie ci mają zostać
objęci opieką przez przewoźnika lotniczego, który musi podjąć w tym celu konieczne kroki. Jednakże zdaniem TS
z treści przywołanego przepisu nie wynika wyraźnie, aby unijny prawodawca chciał nałożyć na przewoźników
lotniczych, poza zapewnieniem pasażerom opisanej opieki, również zobowiązanie do wzięcia odpowiedzialności –
bezpośrednio lub z pomocą hoteli, którym zleci usługę zakwaterowania – także za warunki zakwaterowania jako
takie.
Trybunał stwierdził, że kontekst, w jaki wpisuje się art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Nr 261/2004, przemawia za
wykładnią, w myśl której przewoźnicy lotniczy nie są zobowiązani do tego, aby samemu faktycznie
zorganizować realizację usługi zakwaterowania. Artykuł 9 ust. 2 tego rozporządzenia stanowi, że w ramach
obowiązku opieki nad uprawnionymi pasażerami przewoźnicy lotniczy są zobowiązani zaproponować im
w szczególności możliwość odbycia dwóch rozmów telefonicznych, wysłania dwóch dalekopisów, dwóch przesyłek
faksowych lub e-mailowych. O ile jednak z przepisu tego wynika, że przewoźnik lotniczy udostępnia faktycznie
i nieodpłatnie na rzecz pasażerów środki umożliwiające opisane działania, to zdaniem TS, nie można z niego
wywieść, jakoby przewoźnik lotniczy był zobowiązany do tego, aby na własną odpowiedzialność zorganizować
realizację procesów telekomunikacyjnych.
Trybunał wskazał, że powyższa wykładnia ma ponadto uzasadnienie w celu rozporządzenia Nr 261/2004, które ma
zagwarantować wysoki poziom ochrony pasażerów, i to, w szczególności, dzięki zapewnieniu osobom, których lot
został odwołany, należytej opieki w czasie oczekiwania na późniejszy lot. Rozporządzenie Nr 261/2004
przewiduje na rzecz tych pasażerów ujednolicone i natychmiastowe środki służących naprawieniu szkody, takie jak,
w danym przypadku, zapewnienie bezpłatnego zakwaterowania w hotelu przewidziane w art. 9 ust. 1 lit. b) tego
rozporządzenia, które to środki są dostosowane do zaspokojenia bezpośrednich potrzeb pasażerów, na miejscu,
niezależnie od przyczyny odwołania ich lotu (wyrok TS z 10.1.2006 r., IATA i ELFAA, C-344/04, EU:C:2006:10, pkt
86). Mając na uwadze ten cel, TS podkreślił, że nie jest dopuszczalna wykładni art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Nr



261/2004, w myśl której przewoźnik lotniczy musiałby sam wziąć odpowiedzialność za warunki zakwaterowania
odnośnych pasażerów, ponieważ czynności niezbędne do wzięcia tej odpowiedzialności wykraczałyby poza ramy
ujednoliconego i natychmiastowego systemu opieki na miejscu, który unijny prawodawca pragnął ustanowić na
rzecz pasażerów.
Trybunał dodał, że art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Nr 261/2004 ogranicza się do ustanowienia ciążącego na
przewoźniku lotniczym zobowiązania do nieodpłatnego zapewnienia poszkodowanym pasażerom zakwaterowania
w hotelu, nie definiując warunków, na których opierałyby się stosunki umowne mogące powstać w następstwie
wywiązania się przez przewoźnika z tego zobowiązania.
Wbrew temu, co twierdzi O, Trybunał wskazał, że taka wykładnia nie pozbawia treści nałożonego na przewoźnika
lotniczego w art. 9 ust. 3 rozporządzenia Nr 261/2004 obowiązku zwracania szczególnej uwagi na potrzeby,
w szczególności, osób o ograniczonej możliwości poruszania się. Chociaż przewoźnik lotniczy nie jest
zobowiązany do wzięcia samemu odpowiedzialności za warunki zakwaterowania w hotelu pasażerów, których lot
został anulowany, niemniej jednak musi on zapewnić im odpowiednią opiekę, zgodnie z motywem 13 rozporządzenia
Nr 261/2004, co implikuje, że musi dokonać starannego wyboru hotelu, po tym jak upewni się, że hotel ten jest
w stanie zaspokoić rozsądne oczekiwania w zakresie jakości i bezpieczeństwa usługi zakwaterowania. Trybunał
stwierdził, że w przypadku osób o ograniczonej możliwości poruszania się, takich jak ON, przewoźnik lotniczy musi
upewnić się, że hotel jest przystosowany do potrzeb takich osób, uprzedzając w odnośnym wypadku taki hotel, że ich
klientem będą osoby o ograniczonej możliwości poruszania się.
Trybunał orzekł, że art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, iż
ciążące na przewoźniku lotniczym na mocy tego przepisu zobowiązanie do nieodpłatnego zapewnienia
pasażerom, o których mowa w tym przepisie, zakwaterowania w hotelu nie oznacza, że przewoźnik ten jest
zobowiązany do wzięcia odpowiedzialności za warunki zakwaterowania jako takie.
Obowiązek naprawienia szkód poniesionych przez pasażera
Trybunał stwierdził, że prawo do odszkodowania przysługujące pasażerom w przypadkach, w których przewoźnik
lotniczy uchybił zobowiązaniu do zapewnienia opieki, o którym mowa w art. 9 rozporządzenia Nr 261/2004, dotyczy
wyłącznie zwrotu kwot, które w świetle okoliczności danego przypadku okazują się niezbędne, odpowiednie
i rozsądne w celu zaradzenia brakowi takiej opieki, która nie została zapewniona temu pasażerowi przez
przewoźnika lotniczego. W związku z tym prawo do zwrotu tych kwot wpisuje się w system ujednoliconych
i natychmiastowych środków służących naprawieniu szkody, ustanowiony przez rozporządzenie Nr 261/2004 na
rzecz pasażerów, jako że te kwoty służą zrekompensowaniu wydatków poniesionych przez tych pasażerów w celu
zapewnienia sobie takich samych ujednoliconych i natychmiastowych świadczeń co te, które przewoźnik lotniczy
powinien był im zaoferować, bez konieczności przeprowadzania w tym celu indywidualnej oceny konkretnej sytuacji
każdego pasażera.
Natomiast naprawienie szkód indywidualnych wynikających z zawinionego działania personelu hotelu wybranego
przez przewoźnika lotniczego w celu zapewnienia zakwaterowania, o którym mowa w art. 9 rozporządzenia Nr
261/2004, wymagałoby przeprowadzenia indywidualnej oceny rozmiaru tych szkód i wykraczałoby poza ramy
ujednoliconych i natychmiastowych środków przewidzianych w rozporządzeniu Nr 261/2004.
Trybunał orzekł, że rozporządzenie Nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy,
który na podstawie art. 9 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia zapewnił zakwaterowanie w hotelu pasażerowi,
którego lot został odwołany, nie może być zobowiązany – na podstawie samego tego rozporządzenia – do
naprawienia szkód poniesionych przez tego pasażera i zawinionych przez pracowników tego hotelu.

Komentarz
W niniejszym wyroku Trybunał analizował zakres obowiązku opieki ciążącego na przewoźniku lotniczym na
podstawie rozporządzenia Nr 261/2004 w związku z odwołaniem lotu. W wyniku zastosowania wykładni systemowej
oraz celowościowej przepisów tego rozporządzenia TS uznał, że o ile na takim przewoźniku ciąży obowiązek
zapewnienia bezpłatnego zakwaterowania w hotelu pasażerów którym odwołano lot, o tyle nie ponosi on
odpowiedzialność za warunki zakwaterowania tych pasażerów. Powyższe stanowisko odnosi się również do osób
o ograniczonej możliwości poruszania się. Jednakże TS zaznaczył, że takim w przypadku przewoźnik lotniczy
powinien dokonać starannego wyboru hotelu, przede wszystkim upewniając się, iż dany hotel jest przystosowany do
potrzeb takich osób.
Wobec powyższego Trybunał podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko, zgodnie z którym rozporządzenie Nr
261/2004 nie przewiduje odszkodowania za szkody indywidualne, których naprawienie wymaga oceny w każdym
konkretnym przypadku rozmiaru wyrządzonych szkód (zob. szerzej wyrok TS z 29.7.2019 r., Rusu, C-354/18,
).

Wyrok TS z 3.9.2020 r., Niki Luftfahrt, C-530/19, 







Trybunał Europejski potwierdził, że przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do naprawienia szkód poniesionych przez pasażera i wynikających z działania personelu hotelu, w którym zostało zapewnione zakwaterowanie. Odszkodowanie przysługuje jedynie w przypadku braku zapewnionej opieki, nie obejmuje natomiast warunków zakwaterowania. Wyrok ten wpisuje się w system ujednoliconych środków naprawienia szkody dla pasażerów.