Projekt nowego systemu ostrożnościowego dla firm inwestycyjnych

Ministerstwo Finansów przygotowuje projekt nowelizacji ustawy dotyczącej obrotu instrumentami finansowymi oraz wprowadzenia nowego systemu ostrożnościowego dla firm inwestycyjnych. Nowe przepisy mają dostosować polskie regulacje do wymogów Unii Europejskiej, szczególnie pakietu IFD/IFR, mającego na celu uwzględnienie zdolności firm i ich klientów do podejmowania ryzyka.

Tematyka: Ministerstwo Finansów, projekt nowelizacji, system ostrożnościowy, firmy inwestycyjne, pakiet IFD/IFR, wymogi kapitałowe, fundusze własne, płynność, ostrożność, Unia Europejska

Ministerstwo Finansów przygotowuje projekt nowelizacji ustawy z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 89 ze zm.; dalej jako ObrInstrFinU) oraz niektórych innych ustaw.
Zmiany związane są z wejściem w życie przepisów Unii Europejskiej dotyczących wymogów kapitałowych
dla firm inwestycyjnych, tzw. pakietu IFD/IFR. Celem pakietu IFD/IFR jest ustanowienie nowego systemu
ostrożnościowego dla firm inwestycyjnych. W Polsce nowe przepisy obejmą domy maklerskie.
• Projekt nowelizacji przewiduje wprowadzenie przepisów, których celem jest doprowadzenie do uwzględnienia
w regulacjach prawnych zdolności firm inwestycyjnych i ich klientów do podejmowania ryzyka oraz różne stopnie tego
ryzyka.
• Projekt przewiduje podział firm inwestycyjnych na trzy grupy, ze względu na ich wielkość i ich wzajemne
powiązania z innymi podmiotami finansowymi i gospodarczymi.
• Projektowana nowela zakłada, że wymogi dotyczące poziomu kapitału założycielskiego firmy inwestycyjnej powinny
być uzależnione od rodzaju działalności (usług), na których świadczenie lub prowadzenie dana firma inwestycyjna
posiada zezwolenie.
Firmy inwestycyjne, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, są objęte wymogami ostrożnościowymi takimi
jak instytucje kredytowe. Takie podejście nie uwzględnia jednak tak naprawdę profilu ryzyka firm inwestycyjnych,
które nie posiadają dużych detalicznych i korporacyjnych portfeli kredytowych i nie przyjmują depozytów, jak to robią
instytucje kredytowe. Stąd potrzeba wprowadzenia w tym zakresie zmian. Jak wynika z uzasadnienia projektu,
omawiane zmiany mają prowadzić do uwzględnienia w przepisach zdolności firm inwestycyjnych i ich klientów do
podejmowania ryzyka oraz różne stopnie tego ryzyka. Zmiany te mają uwzględniać przepisy tzw. Pakietu IFD/IFR,
przyjętego przez Unię Europejską. System nadzoru ostrożnościowego nad firmami inwestycyjnymi powinien, jak
czytamy w uzasadnieniu, umożliwiać osiągnięcie równowagi między zapewnieniem bezpieczeństwa klientów firm
inwestycyjnych a unikaniem nadmiernych kosztów, które mogłyby zagrozić rentowności ich działalności
gospodarczej.
W skład pakietu IFD/IFR wchodzą:
• dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2034 z 27.11.2019 r. w sprawie nadzoru ostrożnościowego
nad firmami inwestycyjnymi oraz zmieniającą dyrektywy 2002/87/WE, 2009/65/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE,
2014/59/UE i 2014/65/UE (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 314, s. 64 ze zm.),
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2033 z 27.11.2019 r. w sprawie wymogów
ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych oraz zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, (UE) nr 575/2013,
(UE) nr 600/2014 i (UE) nr 806/2014 (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 314, s. 1 ze zm.).
Kluczowe założenia nowego systemu ostrożnościowego dla firm inwestycyjnych, zawarte w pakiecie IFD/IFR
Jak czytamy w uzasadnieniu omawianego projektu nowelizacji ObrInstrFinU Ministerstwo Finansów planuje oparcie
nowego systemu ostrożnościowego dla firm inwestycyjnych o przepisy pakietu IFD/IFR. Chodzi o następujące
elementy pakietu IFD/IFR:
• firmy inwestycyjne powinny zostać podzielone na trzy kategorie ze względu na ich wielkość i ich wzajemne
powiązania z innymi podmiotami finansowymi i gospodarczymi;
⚬ pierwszą kategorię powinny tworzyć firmy inwestycyjne o znaczeniu systemowym, największe i najbardziej
wzajemnie powiązane;
⚬ druga kategorię powinny tworzyć podmioty, które nie generują ryzyka systemowego, jednak charakteryzują się
najwyższym prawdopodobieństwem generowania ryzyka dla klientów, rynków lub prawidłowego funkcjonowania
firm inwestycyjnych;
⚬ Trzecią kategorię powinny natomiast stanowić małe i wzajemnie niepowiązane firmy inwestycyjne, dla których
określono najmniej restrykcyjne wymogi.
• wymogi dotyczące poziomu kapitału założycielskiego firmy inwestycyjnej powinny być uzależnione od rodzaju
działalności (usług), na których świadczenie lub prowadzenie dana firma inwestycyjna posiada zezwolenie;

• struktura funduszy własnych firm inwestycyjnych będzie uregulowana przez odpowiednie zastosowanie przepisów
rozporządzenia CRR;
• na firmy inwestycyjne zostanie nałożony obowiązek wykazania spełnienia w każdym momencie stałego
minimalnego wymogu kapitałowego w wysokości równej poziomowi wymaganego kapitału założycielskiego;
• małe i niepowiązane wzajemnie firmy inwestycyjne zostaną zobowiązane do posiadania funduszy własnych.
Fundusze te powinny być równe ich stałemu minimalnemu wymogowi kapitałowemu lub jednej czwartej ich stałych
kosztów pośrednich obliczonych na podstawie ich działalności w poprzednim roku, w zależności od tego, która z tych
wartości jest wyższa;
• firmy należące do drugiej kategorii obowiązywał będzie minimalny wymóg w zakresie funduszy własnych. Będzie
on odpowiadał ich stałemu minimalnemu wymogowi kapitałowemu, jednej czwartej ich stałych kosztów pośrednich za
poprzedni rok lub sumie ich wymogu na podstawie zestawu współczynników ryzyka dostosowanego do specyfiki firm
inwestycyjnych;
• firmy inwestycyjne zobowiązane będą także do spełniania wymogów dotyczących płynności. Oznacza obowiązek
posiadania procedur wewnętrznych w celu monitorowania wymogów dotyczących płynności i zarządzania tymi
wymogami;
• na firmy inwestycyjne nałożony zostanie obowiązek ujawniania odpowiednich informacji, np. o funduszach
własnych i wymogach płynności;
• firmy inwestycyjne podlegać będą specjalnym wymogom, co do kreowania polityki wynagrodzeń, tak aby
ograniczać ryzyka prowadzonej działalności;
Akty prawne podlegające nowelizacji, zgodnie z omawianym projektem
Aby wdrożyć unijne przepisy dotyczące zasad ostrożnościowych dla firm inwestycyjnych, wchodzące w skład pakietu
IFD/IFR, niezbędna będzie, oprócz nowelizacji ObrInstrFinU, nowelizacja następujących aktów prawnych:
• ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm.),
• ustawa z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j.
Dz.U. z 2020 r. poz. 95 ze zm.),
• ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2020 r. po. 89 ze zm.),
• ustawa z 29.7.2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1400 ze zm.),
• ustawa z 21.7.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2059 ze zm.),
• ustawa z 10.6.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz
przymusowej restrukturyzacji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 842 ze zm.),
• ustawa z 5.8.2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym
w systemie finansowym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 483),
• ustawa z dnia 11.9.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 895 ze zm.),
• ustawa z 6.3.2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych
w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1252 ze zm.).

Projekt nowego systemu ostrożnościowego dla firm inwestycyjnych zakłada podział firm na trzy kategorie ze względu na wielkość i powiązania, uzależnienie wymogów kapitałowych od rodzaju działalności, wprowadzenie restrykcji dotyczących funduszy własnych oraz płynności. Aktualnie obowiązujące wymogi ostrożnościowe dla firm inwestycyjnych nie uwzględniają ich rzeczywistego profilu ryzyka, co ma zostać zmienione w ramach nowego systemu.