Zakaz reklamy w niemieckiej telewizji
Uregulowanie krajowe zakazujące umieszczania w programach o zasięgu ogólnokrajowym reklam telewizyjnych, których rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny może naruszać prawo Unii. Sprawa dotyczy umowy reklamowej między austriacką a niemiecką spółką, gdzie niemiecki zakaz reklamy regionalnej na ogólnokrajowym kanale został zakwestionowany. Trybunał Europejski orzekł, że zakaz ten musi być adekwatny, proporcjonalny i nie prowadzić do nierównego traktowania nadawców TV i reklamodawców internetowych.
Tematyka: zakaz reklamy, telewizja, reklama regionalna, Trybunał Europejski, pluralizm mediów, prawo Unii, adekwatność, proporcjonalność, nadawcy telewizyjni, reklamodawcy internetowi
Uregulowanie krajowe zakazujące umieszczania w programach o zasięgu ogólnokrajowym reklam telewizyjnych, których rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny może naruszać prawo Unii. Sprawa dotyczy umowy reklamowej między austriacką a niemiecką spółką, gdzie niemiecki zakaz reklamy regionalnej na ogólnokrajowym kanale został zakwestionowany. Trybunał Europejski orzekł, że zakaz ten musi być adekwatny, proporcjonalny i nie prowadzić do nierównego traktowania nadawców TV i reklamodawców internetowych.
Uregulowanie krajowe zakazujące umieszczania w programach o zasięgu ogólnokrajowym reklam telewizyjnych, których rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny może naruszać prawo Unii. Dotyczy to przypadku w którym po pierwsze, ten zakaz nie jest ani adekwatny ani proporcjonalny do zagwarantowania realizacji celu w postaci ochrony pluralizmu mediów na szczeblu regionalnym i lokalnym. Po drugie, jeżeli prowadzi on do nierównego traktowania między ogólnokrajowymi nadawcami telewizyjnymi a podmiotami oferującymi reklamę w Internecie. Stan faktyczny Austriacka spółka F. (prowadzi sieć sklepów odzieżowych w Austrii i w Bawarii) zawarła z niemiecką spółką S. (przedsiębiorstwem grupy ProSiebenSat.1) umowę dotyczącą rozpowszechniania jedynie w Bawarii reklamy telewizyjnej. Reklama ta miała być umieszczana w programach ogólnokrajowego kanału ProSieben z wykorzystaniem bawarskiej sieci kablowej. Następnie S. odmówiła wykonania tej umowy ponieważ umieszczenie w programach o zasięgu ogólnokrajowym w RFN reklamy telewizyjnej, która rozpowszechniana jest wyłącznie na szczeblu regionalnym, jest zabronione na mocy niemieckiej umowy państwowej w sprawie radia i telewizji oraz telemediów (dalej jako: RStV). F. zwróciła się do sądu z żądaniem nakazania S. wypełnienia jej zobowiązań wynikających z przedmiotowej umowy. Pytanie prejudycjalne Czy art. 4 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych) (Dz.Urz. UE L z 2010 r., Nr 95, s. 1), zasadę równego traktowania, art. 56 Traktatu o funkcjonowaniu UE (Dz.U. z 2004 r. Nr 90 poz. 864; dalej: TFUE), a także art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C z 2016 r. Nr 202, s. 389: dalej: KPP) należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu uregulowania krajowego, które zakazuje nadawcom telewizyjnym umieszczania w ich programach o zasięgu ogólnokrajowym reklamy telewizyjnej, której rozpowszechnianie ma wyłącznie zasięg regionalny? Ograniczenie swobody świadczenia usług Trybunał stwierdził, że środek krajowy, który zakazuje nadawcom telewizyjnym rozpowszechniania w ramach ich programów ogólnokrajowych regionalnej reklamy telewizyjnej na rzecz w szczególności reklamodawców z siedzibą w innych państwach członkowskich, takich jak F., stanowi ograniczenie swobody świadczenia usług, ze szkodą zarówno dla podmiotów świadczących usługi reklamowe, jakimi są tacy nadawcy telewizyjni, jak i odbiorców tych usług, jakimi są reklamodawcy chcący promować swe produkty lub usługi w innym państwie członkowskim, ograniczając jednocześnie taką promocję do szczebla regionalnego (wyrok TSUE z 17.7.2008 r., Corporación Dermoestética, C-500/06, EU:C:2008:421, pkt 33). Zdaniem TSUE w niniejszym przypadku RStV, w zakresie, w jakim uniemożliwia zagranicznym podmiotom gospodarczym, takim jak F., korzystanie z usług polegających na rozpowszechnianiu reklamy telewizyjnej na terytorium RFN, może utrudniać im dostęp do rynku w tym państwie członkowskim. a) Nadrzędny wzgląd interesu ogólnego RStV ma na celu zastrzeżenie dochodów z regionalnej reklamy telewizyjnej na rzecz regionalnych i lokalnych nadawców telewizyjnych, zapewniając im źródło finansowania i w związku z tym ich utrzymanie się na rynku, tak aby mogli oni przyczyniać się do zapewnienia pluralistycznego charakteru oferty programowej telewizji poprzez dostarczanie treści o charakterze regionalnym i lokalnym. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem TSUE zachowanie pluralistycznego charakteru oferty programowej telewizji, będące celem polityki kulturalnej, może stanowić nadrzędny wzgląd interesu ogólnego uzasadniający ograniczenie swobody świadczenia usług (wyrok TSUE z 22.12.2008 r., Kabel Deutschland Vertrieb und Service, C-336/07, EU:C:2008:765, pkt 37, 38). b) Adekwatność Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TSUE ustawodawstwo krajowe jest właściwe do zapewnienia realizacji wytyczonego celu, tylko jeśli odzwierciedla ono rzeczywiste dążenie do jego osiągnięcia w sposób spójny i systematyczny (wyrok TS z 11.7.2019 r., A, C-716/17, ). Sąd odsyłający podniósł, że wątpliwe jest aby RStV spełniał ten wymóg spójności, ponieważ zakaz wynikający z tego przepisu krajowego nie znajduje zastosowania do reklamy nadawanej wyłącznie na szczeblu regionalnym za pośrednictwem różnych platform internetowych. Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego należy sprawdzenie, czy usługi reklamowe świadczone na platformach internetowych stanowią rzeczywistą konkurencję dla regionalnych i lokalnych nadawców telewizyjnych na rynku reklamy regionalnej i zagrożenie dla dochodów, jakie osiągają oni z tej reklamy. Trybunał stwierdził, że brak spójności, jakim może być obarczony RStV może wynikać z faktu – czego sprawdzenie należy do sądu odsyłającego – że zawarty w tym przepisie zakaz znajduje zastosowanie wyłącznie do usług reklamowych świadczonych przez ogólnokrajowych nadawców telewizyjnych, a nie do usług reklamowych, w szczególności linearnych, oferowanych w Internecie. c) Proporcjonalność W RStV przewidziano tzw. klauzulę „upoważniającą”, umożliwiającą krajom związkowym wprowadzenie mniej restrykcyjnego niż całkowity zakaz środka, jakim jest reżim szczególnego zezwolenia. Trybunał stwierdził, że istnienie a priori mniej restrykcyjnego środka może wpływać na proporcjonalność RStV wyłącznie w zakresie, w jakim – czego sprawdzenie należy do sądu odsyłającego – ten środek może zostać rzeczywiście przyjęty i wprowadzony w życie w sposób pozwalający na zapewnienie, że cel tego przepisu, polegający na zachowaniu pluralizmu mediów na szczeblu regionalnym i lokalnym poprzez ochronę finansów oraz możliwości utrzymania się na rynku regionalnych i lokalnych nadawców telewizyjnych, może w praktyce zostać osiągnięty. Zgodność z art. 11 KPP Wolność wypowiedzi i informacji, ustanowiona w art. 11 KPP, jest także chroniona na podstawie art. 10 EKPC, który ma w szczególności zastosowanie do rozpowszechniania przez przedsiębiorcę informacji o charakterze handlowym, m.in. w postaci komunikatów reklamowych. Ze względu na to, że wolność wypowiedzi i informacji ustanowiona w art. 11 KPP i w art. 10 EKPC ma takie samo znaczenie i taki sam zakres w obu tych instrumentach, TSUE twierdził, że sporny środek w zakresie, w jakim ogranicza możliwości rozpowszechniania regionalnej reklamy telewizyjnej przez ogólnokrajowych nadawców telewizyjnych na rzecz odnośnych reklamodawców, stanowi względem tych nadawców naruszenie tej podstawowej wolności (wyrok TSUE z 23.10.2003 r., RTL Television, C-245/01, EU:C:2003:580, pkt 68). Trybunał przypomniał, że wszelkie ograniczenia w korzystaniu z wolności gwarantowanych KPP muszą być przewidziane ustawą i szanować istotę tych wolności. Ponadto, te ograniczenia mogą zostać wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób. W ocenie TS art. 11 KPP należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on zakazowi reklamy regionalnej na ogólnokrajowych kanałach telewizyjnych, takiemu jak zakaz zawarty w RStV. Zgodność z art. 20 KPP Zasada równego traktowania wymaga, aby porównywalne sytuacje nie były traktowane w odmienny sposób, a sytuacje odmienne nie były traktowane jednakowo, chyba że takie traktowanie jest uzasadnione w sposób obiektywny. Różnica traktowania jest uzasadniona, o ile jest ona oparta na kryterium obiektywnym i racjonalnym, tzn. w sytuacji gdy pozostaje ona w związku z dopuszczalnym prawnie celem realizowanym przez sporne przepisy oraz gdy różnica ta jest proporcjonalna do celu realizowanego za pomocą danego traktowania (wyrok TS z 22.5.2014 r., Glatzel, C-356/12, EU:C:2014:350, pkt 43). Trybunał wskazał, że to do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy sporny przepis RStV jest zgodny z zasadą równego traktowania. Stanowisko TSUE • art. 4 ust. 1 dyrektywy 2010/13 oraz art. 11 KPP należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu uregulowania krajowego, które zakazuje nadawcom telewizyjnym umieszczania w ich programach o zasięgu ogólnokrajowym reklam telewizyjnych, których rozpowszechnianie ma zasięg wyłącznie regionalny; • art. 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie obowiązywaniu takiego uregulowania krajowego, pod warunkiem że jest ono odpowiednie do zagwarantowania realizacji założonego w nim celu w postaci ochrony pluralizmu mediów na szczeblu regionalnym i lokalnym oraz nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu – czego sprawdzenie należy do sądu odsyłającego; oraz • art. 20 KPP należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie obowiązywaniu takiego uregulowania krajowego, pod warunkiem że nie prowadzi ono do nierównego traktowania między ogólnokrajowymi nadawcami telewizyjnymi a podmiotami oferującymi reklamę w Internecie w odniesieniu do rozpowszechniania reklamy na szczeblu regionalnym, czego sprawdzenie należy do sądu odsyłającego. Komentarz W niektórych państwach członkowskich Unii w regulacjach wewnętrznych obowiązuje wobec nadawców telewizyjnych zakaz umieszczania w ich programach o zasięgu ogólnokrajowym reklamy telewizyjnej, której rozpowszechnianie ma wyłącznie zasięg regionalny. Zakaz ten ma na celu ochronę interesów gospodarczych telewizji regionalnych i lokalnych, dla których reklama jest znacznym źródłem dochodów. Niemieccy nadawcy telewizyjni poszukując nowych źródeł dochodów kwestionowali zasadność tego zakazu. W niniejszym wyroku Trybunał uznał warunkowo niezgodność tego zakazu z prawem Unii. Jednakże Trybunał zastrzegł, że po pierwsze, ten zakaz nie może naruszać reguł adekwatności oraz proporcjonalności w zakresie realizowanego celu interesu ogólnego, tj. ochrony pluralizmu mediów na szczeblu regionalnym i lokalnym. Po drugie, ów zakaz nie może prowadzić do nierównego traktowania między ogólnokrajowymi nadawcami telewizyjnymi a podmiotami oferującymi usługi reklamowe w Internecie. W uzasadnieniu niniejszego wyroku Trybunał szeroko przedstawił kryteria analizy której powinien dokonać sąd krajowy weryfikując, czy wewnętrzne przepisy danego państwa chroniące zachowanie pluralistycznego charakteru oferty programowej telewizji dokonuje tego w sposób spójny i systematyczny. Wyrok TS z 3.2.2021 r., Fussl Modestraße Mayr, C-555/19,
Trybunał Europejski stwierdził warunkową niezgodność zakazu reklamy regionalnej na ogólnokrajowych kanałach telewizyjnych z prawem Unii. Zakaz taki nie może naruszać zasad adekwatności i proporcjonalności, ani prowadzić do nierównego traktowania nadawców telewizyjnych i firm oferujących usługi reklamowe w Internecie. Trybunał podkreślił konieczność spójności i systematyczności w regulacjach dotyczących pluralizmu mediów.