Informacja o wartości energetycznej po przygotowaniu produktu na etykiecie

Producent żywności może zamieszczać informacje o wartości energetycznej i składnikach odżywczych na opakowaniu jedynie dla "żywności po przygotowaniu", o ile wymaga ona przygotowania i sposób przygotowania jest określony. Artykuł przedstawia analizę orzeczenia TSUE w sprawie musli Dr. Oetker Vitalis Knuspermüsli Schoko+Keks oraz interpretację art. 31 ust. 3 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE dotyczącego podawania informacji o żywności w postaci przygotowanej.

Tematyka: producent żywności, wartość energetyczna, składniki odżywcze, żywność po przygotowaniu, TSUE, rozporządzenie 1169/2011/UE, informacje żywieniowe, ochrona konsumentów

Producent żywności może zamieszczać na opakowaniu informacje o wartości energetycznej oraz ilości
składników odżywczych jedynie w odniesieniu do „żywności po przygotowaniu”, a nie w odniesieniu do
„postaci dostępnej w sprzedaży”. Jednakże Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że to uprawnienie przysługuje
producentowi wyłącznie w przypadku, gdy jest to żywności, która po pierwsze, wymaga przygotowania, aby
mogła być spożyta oraz po drugie, której sposób przygotowania jest z góry określony.
Stan faktyczny
Dr. August Oetker Nahrungsmittel KG produkuje i sprzedaje musli pod nazwą „Dr. Oetker Vitalis Knuspermüsli
Schoko+Keks” (chrupiące musli z czekoladą i herbatnikami). Na przodzie opakowania tego produktu zawarto
informacje o wartości energetycznej i ilości tłuszczów, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów oraz soli, przy
czym te informacje odnoszą się wyłącznie do porcji tego produktu po przygotowaniu. Natomiast nie doprecyzowano
w jaki sposób ten produkt może być przygotowany na różne sposoby, np. poprzez dodanie mleka, owoców lub
miodu; albo też spożyty bez żadnego przygotowania. Niemieckie stowarzyszenie konsumenckie wezwało tego
przedsiębiorcę do dostosowania się – w zakresie reklamy ww. produktu – do przewidzianych w rozporządzeniu
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z 25.10.2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom
informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1924/2006 i (WE) Nr
1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji
1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE
oraz rozporządzenia Komisji (WE) Nr 608/2004 (Dz.Urz. UE L z 2011 r. Nr 304, s. 18; dalej: rozporządzenie
1169/2011/UE) uregulowań dotyczących informacji o wartości odżywczej. Jego zdaniem ten przedsiębiorca naruszył
art. 33 rozporządzenia 1169/2011/UE w związku z art. 30 i 32 rozporządzenia 1169/2011/UE ze względu na to, że na
przodzie opakowania owego produktu wartość energetyczną wskazano nie w przeliczeniu na porcję produktu
w postaci dostępnej w sprzedaży, lecz jedynie w przeliczeniu na porcję produktu po przygotowaniu.
Pytanie prejudycjalne
Czy art. 31 ust. 3 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE należy interpretować w ten sposób, że przepis ten ma
zastosowanie wyłącznie do żywności, która w celu spożycia wymaga przygotowania i której sposób
przygotowania jest z góry określony?
Stanowisko TSUE
Zgodnie z art. 31 ust. 3 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE informacje żywieniowe „w stosownych przypadkach”
można podać w odniesieniu do „żywności po przygotowaniu” zamiast zamieszczać je w odniesieniu do
żywności „w postaci dostępnej w sprzedaży”, pod warunkiem że podawane są wystarczająco dokładne instrukcje
dotyczące sposobu przygotowania, a informacje odnoszą się do żywności przygotowanej do spożycia.
Trybunał uznał, że wykładni tego przepisu, który nie zawiera żadnego wyraźnego odesłania do prawa państw
członkowskich do celów ustalenia jego znaczenia i zakresu, należy dokonywać z uwzględnieniem nie tylko treści tego
przepisu, ale również jego kontekstu oraz celu danego uregulowania (wyrok TSUE z 16.7.2020 r., C-610/18,
).
W ocenie TSUE jedynie w świetle wykładni celowościowej można znaleźć odpowiedzi dotyczące w szczególności
znaczenia, jakie należy nadać zawartemu w art. 31 ust. 3 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE wyrażeniu „w
stosownych przypadkach”. Trybunał stwierdził, że oceny celu art. 31 ust. 3 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE
należy dokonać w świetle zarówno zamierzeń realizowanych przez ten przepis, jak i celów rozpatrywanego
uregulowania. Obejmują one cel polegający na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów
w zakresie informacji na temat żywności, przy uwzględnieniu istniejących między nimi różnic percepcyjnych
(wyrok TSUE z 1.10.2020 r., C-485/18, Groupe Lactalis,
). Rzecznik generalny stwierdził w pkt 52 opinii, że
z motywów 35 i 41 rozporządzenia 1169/2011/UE wynika, że art. 31 rozporządzenia 1169/2011/UE ma na celu
ułatwienie porównywania żywności i informowanie konsumentów. Zgodnie z motywem 35 rozporządzenia
1169/2011/UE celem przepisów dotyczących informacji o wartości odżywczej w przeliczeniu na 100 g lub na 100 ml
jest bowiem „ułatwienie porównywania produktów w opakowaniach różnej wielkości”. Motyw ten precyzuje również,
że oprócz informacji o wartości odżywczej w przeliczeniu na 100 g lub na 100 ml dozwolone są dodatkowo informacje
w przeliczeniu na porcję, „w stosownych przypadkach”, jeżeli dana żywność jest pakowana w pojedyncze porcje lub
jednostkowe ilości żywności. Motyw 41 rozporządzenia 1169/2011/UE przewiduje, że informacje żywieniowe muszą
być proste i łatwo zrozumiałe, aby przemawiały do przeciętnego konsumenta i służyły celowi informacyjnemu,
w którym je wprowadzono. Z motywu tego wynika również, że na zasadzie dobrowolności, najważniejsze elementy

informacji żywieniowych można powtórzyć w głównym polu widzenia, aby pomóc konsumentom łatwo dostrzec
podstawowe informacje żywieniowe przy zakupie żywności.
Informacja powinna być dokładna
Zdaniem TSUE z powyższego wynika, że w przypadku gdy – jak w niniejszej sprawie – daną żywność można
przygotować na różne sposoby, informacje dotyczące wartości energetycznej i ilości składników odżywczych
żywności po jej przygotowaniu, zgodnie z sugestią producenta, nie pozwalają na dokonanie porównania
z odpowiadającą jej żywnością innych producentów. Wszak obliczenie wartości energetycznej i ilości składników
odżywczych produktu, który może być przygotowany na różne sposoby, jest z definicji niepewne, ponieważ w sposób
konieczny ulega ono wahaniom w zależności od sposobu przygotowania. Trybunał uznał, że braku
porównywalności nie może również zrekompensować okoliczność, iż wartości porcji są wskazane w innym
miejscu na opakowaniu wraz z wartościami w przeliczeniu na 100 g produktu w postaci dostępnej w sprzedaży. Jak
orzekł Trybunał w wyroku z 4.6.2015 r., C-195/14, Bundesverband der Verbraucherzentralen und
Verbraucherverbände,
, okoliczność, że wykaz składników został umieszczony na opakowaniu danego
produktu, sama w sobie nie pozwala wykluczyć, iż etykietowanie tego produktu oraz sposób, w jaki zostało ono
wykonane, mogą wprowadzić nabywcę w błąd. Analogicznie pojedyncze informacje znajdujące się na przodzie
opakowania nie pozwalają na dokonanie porównania produktów, a dodatkowe informacje zamieszczone w innym
miejscu na opakowaniu wraz z różnymi ilościami referencyjnymi mogą jedynie jeszcze bardziej zdezorientować
konsumenta co do porównywalności z innymi produktami. Zdaniem TSUE tę wykładnię potwierdza także motyw 37
rozporządzenia 1169/2011/UE, zgodnie z którym należy umożliwić konsumentowi finalnemu łatwe zrozumienie
informacji zamieszczonych na etykiecie w celu zapewnienia mu podstaw do dokonania świadomych wyborów.
W związku z tym TSUE stwierdził, że żywność, która może być przygotowana na różne sposoby, należy wyłączyć
z zakresu stosowania art. 33 ust. 2 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE.
Resumując TSUE orzekł, że art. 31 ust. 3 ak. drugi rozporządzenia 1169/2011/UE należy interpretować w ten
sposób, że przepis ten ma zastosowanie wyłącznie do żywności, która wymaga przygotowania i której
sposób przygotowania jest z góry określony.

Komentarz
W niniejszym wyroku po raz pierwszy dokonał wykładni art. 31 ust. 3 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE
regulującego wyjątek zasady podawania wartości energetycznej i ilości składników odżywczych żywności „w postaci
dostępnej w sprzedaży”. Na podstawie tego przepisu informacje te „w stosownych przypadkach” mogą się odnosić do
żywności po przygotowaniu, pod warunkiem że podawane są wystarczająco dokładne instrukcje dotyczące sposobu
przygotowania, a informacje odnoszą się do żywności przygotowanej do spożycia.
W przedstawionym wyroku Trybunał podkreślił, że kluczowe w tym zakresie jest pojęcie „w stosownych przypadkach”
i dokonał jego wykładni w świetle wykładni celowościowej, uwzględniając przede wszystkim wysoki poziomu ochrony
konsumentów w zakresie informacji co do żywności. Trybunał uznał, że należy to pojęcie interpretować zawężająco.
Tym samym art. 31 ust. 3 ak. 2 rozporządzenia 1169/2011/UE obejmuje po pierwsze, wyłącznie produkty, która nie
mogą być spożywane „w postaci dostępnej w sprzedaży”, np. zupy w proszku. Po drugie, obejmują żywność, której
sposób przygotowania jest „z góry określony”. Przy czym Trybunał nie doprecyzował tego pojęcia, co może
powodować kontrowersje w przyszłości. Można przykładowo rozważyć podanie instrukcji sposobu przygotowania
produktu, którego dotyczy podana wartość na etykiecie, jednak może to powodować konieczność zmiany
oznakowania produktów. Pewną wskazówką dla interpretacji sformułowania „z góry określony” może być brak
odniesienia w uzasadnieniu niniejszego wyroku do propozycji przedstawionej w tym zakresie przez rzecznika
generalnego, który zaproponował radykalniejsze sformułowanie, a mianowicie aby analizowany przepis dotyczył
żywności, w przypadku której „istnieje tylko jeden sposób przygotowania” (pkt 68 opinii).
W konsekwencji z niniejszego stanowiska TSUE wynika, że dobrowolne podawanie wartości odżywczej produktu
żywności, który jest spożywany po przygotowaniu według różnych sposobów, jest niezgodne z wymogami
określonymi w rozporządzeniu 1169/2011/UE, jeżeli informacje dotyczące wartości energetycznej i ilości składników
odżywczych są podawane wyłącznie dla jednego sposobu przygotowania.

Wyrok TSUE z 11.11.2021 r., C-388/20,

TSUE orzekł, że informacje o wartości energetycznej i składnikach odżywczych powinny dotyczyć żywności, która wymaga przygotowania i ma określony sposób przygotowania. Wyrok ten wyjaśnia kluczowe pojęcie "w stosownych przypadkach" oraz podkreśla znaczenie ochrony konsumentów w zakresie informacji żywieniowych.