Skuteczne zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej

Niewykonywanie przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej przez okres krótszy niż 30 dni nie jest kwalifikowane jako zawieszenie jej wykonywania. Publikacja omawia postępowanie przed ZUS oraz skargę do sądu administracyjnego dotyczącą zwolnienia z opłacenia składek. Rzecznik MŚP zawiadamia o wstąpieniu do postępowania, argumentując naruszenia przepisów. Istotą sporu jest ocena skuteczności zawieszenia działalności gospodarczej oraz obowiązku opłacania składek za kwiecień 2020 r.

Tematyka: działalność gospodarcza, zawieszenie, ZUS, składki, skarga, sąd administracyjny, Rzecznik MŚP, COVID-19, rozwiązania związane z pandemią

Niewykonywanie przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej przez okres krótszy niż 30 dni nie jest
kwalifikowane przez ustawodawcę jako zawieszenie jej wykonywania.
Postępowanie przed ZUS
Decyzją z sierpnia 2020 r. Prezes ZUS umorzył postępowanie w sprawie zwolnienia z opłacenia należności z tytułu
składek za kwiecień 2020 r., o jakie ubiegał się J.S. (dalej: Skarżący) i uznał, że w okresie od 15.3.2020 r. do
14.5.2020 r. Skarżący zgłosił zawieszenie działalności gospodarczej, wobec czego brak było obowiązku zapłaty
składek. Z tych względów zachodziła bezprzedmiotowość postępowania w rozumieniu art. 105 § 1 KPA.
Rozpoznając sprawę ponownie ZUS utrzymał ww. rozstrzygnięcie w mocy.
Skarga do sądu administracyjnego
Zaskarżając decyzję w całości, Skarżący zarzucił naruszenie: art. 31zo ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych
rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych
oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.; dalej: KoronawirusU); a także art.
77 KPA i art. 80 KPA, w uzasadnieniu wskazując, że działalność gospodarcza została odwieszona od 1.4.2020 r.,
wobec czego nie można uznać, że zawieszenie było skuteczne, ponieważ trwało krócej niż 30 dni. Z uwagi na tak
postawione zarzuty, Skarżący wniósł o uchylenie obu decyzji.
W odpowiedzi na skargę ZUS wniósł o jej oddalenie.
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców (dalej: Rzecznik MŚP) zawiadomił o wstąpieniu do postępowania
wszczętego za skargi Skarżącego. W jego ocenie zaskarżone decyzje naruszają przepisy postępowania oraz prawa
materialnego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 23 ust. 1 ustawy z 6.3.2018 r. Prawo przedsiębiorców
(t.j. Dz.U z 2021 r. poz. 162, dalej: PrPrzed) w zw. z art. 18c ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423, dalej: SysUbSpołU) i art. 47 ust. 2g SysUbSpołU, poprzez
niezastosowanie skutkujące uznaniem, że płatnik skutecznie zawiesił działalność gospodarczą i tym samym
zaistniały nowe okoliczności zobowiązujące go do złożenia deklaracji rozliczeniowych za miesiące marzec-maj 2020
r., podczas, gdy właściwe zastosowanie ww. przepisów powinno doprowadzić do wniosku, że działalność
gospodarcza Skarżącego nie została zawieszona i tym samym nie zmieniła się podstawa składek za marzec-maj
2020 r. i w związku z tym Skarżący nie był zobowiązany do składania deklaracji rozliczeniowych za te miesiące,
a także art. 31zq ust. 1 KoronawirusU, poprzez niewłaściwą wykładnię skutkującą uznaniem, że Skarżący za ww.
okres, był zobowiązany przesłać deklaracje rozliczeniowe lub imienne raporty miesięczne na zasadach i w terminach
określonych w SysUbSpołU, podczas, gdy był on zwolniony z obowiązku ich składania oraz art. 10 ust. 1 i 2 PrPrzed
poprzez naruszenie zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów, w związku
z zaniechaniem przeprowadzenia dowodów pozwalających na ustalenie rzeczywistego stanu faktycznego sprawy
oraz uproszczoną ocenę materiału dowodowego wyłącznie na niekorzyść Skarżącego, przy jednoczesnym
niewyjaśnieniu przyczyn niezłożenia przez niego deklaracji rozliczeniowych za marzec-maj 2020 r. Mając powyższe
na względzie Rzecznik MŚP wniósł o uchylenie w całości ww. decyzji, ewentualnie o ich uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania.
Istota sporu
W sprawie istota sporu sprowadza się do oceny, czy prawidłowo ZUS dokonał umorzenia postępowania w sprawie
zwolnienia z opłacenia należności z tytułu składek za miesiąc kwiecień 2020 r. w związku z uznaniem, że od
15.3.2020 r. do 14.5.2020 r. Skarżący zgłosił zawieszenie działalności gospodarczej, wobec czego brak było
obowiązku zapłaty składek za kwiecień 2020 r.
Zawieszenie działalności gospodarczej
Zgodnie z art. 31zo ust. 2 i ust. 2a KoronawirusU oraz art. 31zq ust. 3 KoronawirusU, osobie prowadzającej
pozarolniczą działalność gospodarczą, o której mowa w art. 8 ust. 6 SysUbSpołU, może przysługiwać prawo do
zwolnienia z opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne
i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy
i Fundusz Solidarnościowy. Z kolei w myśl art. 47 ust. 2a SysUbSpołU, osoby prowadzące pozarolniczą działalność,
opłacające składki wyłącznie za siebie lub osoby z nimi współpracujące, są zwolnione z obowiązku składania
deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych za kolejny miesiąc, jeżeli w ostatnio złożonej
deklaracji rozliczeniowej lub imiennym raporcie miesięcznym zadeklarowały do podstawy wymiaru składek:

1. na ubezpieczenia społeczne - kwotę w wysokości najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących
pozarolniczą działalność, obowiązującej je i osoby z nimi współpracujące, zaś w przypadku osób, o których
mowa w art. 18 ust. 1 PrPrzed - obowiązującej osoby z nimi współpracujące,
2. na ubezpieczenie zdrowotne - kwotę w wysokości najniższej podstawy wymiaru określonej w art. 81 ust. 2
ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 1285), obowiązującej je i osoby z nimi współpracujące, i nie nastąpiła żadna zmiana w stosunku
do miesiąca poprzedniego. W zgodzie natomiast z art. 23 ust. 1 PrPrzed, przedsiębiorca wpisany do CEIDG
może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak
niż 30 dni.
W realiach niniejszej sprawy, Skarżący zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej na okres od 15.3.2020 r. do
14.5.2020 r., jednakże 13.5.2020 r. wznowił działalność z okresem wstecznym, tj. od 1.4.2020 r. Skoro więc, biorąc
pod uwagę art. 23 ust. 1 PrPrzed, zawieszenie było krótsze niż 30 dni, to nie wywołało ono skutku prawnego,
bowiem niewykonywanie przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej przez okres krótszy niż 30 dni nie
jest kwalifikowane przez ustawodawcę jako zawieszenie jej wykonywania (wyrok WSA we Wrocławiu
z 27.3.2018 r., III SA/Wr 31/18,
).
Zauważyć przy tym trzeba, że w aktach sprawy znajduje się kserokopia decyzji Prezesa ZUS z listopada 2020 r.,
którą uchylono w trybie autokontroli wydaną wcześniej decyzję z października 2020 r. i poprzedzającą ją decyzję
z sierpnia 2020 r. odmawiającą prawa do zwolnienia z zapłacenia należności z tytułu składek należnych za marzec
2020 r. i orzeczono o zwolnieniu z opłacania należności z tytułu składek za marzec 2020 r. wobec bezskuteczności
zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej przez Skarżącego. Jeśli ZUS przyjął, że działalność nie została
zawieszona skutecznie i tym samym podstawa wymiaru składek za marzec 2020 r. pozostała bez zmian, to te
przesłanki pozostają właściwe także dla kwietnia i maja 2020 r. i również w zakresie tych miesięcy decyzje ZUS
powinny zostać zmienione. W realiach niniejszej sprawy istotne jest jednak to, że w związku z przyjęciem przez ZUS
zawieszenia przez Skarżącego prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 15.3.2020 r. do 14.5.2020 r.,
ZUS uznał, że obowiązek opłacania składek za kwiecień 2020 r. w ogóle nie powstał. Skoro jednak zawieszenie nie
odniosło skutku, to obowiązek opłacania składek za sporny okres istniał, natomiast ZUS nie miał podstaw do
umorzenia postępowania ze względu na jego bezprzedmiotowość.
Rozstrzygnięcie WSA w Białymstoku
Podsumowując powyższe, WSA w Białymstoku stwierdził, że w sprawie doszło do naruszenia art. 23 ust. 1 PrPrzed
i jednocześnie zauważył, iż na tym etapie przedwczesne byłoby przesądzenie co do prawa Skarżącego do zwolnienia
z opłacania należności z tytułu składek za kwiecień 2020 r., a tym samym rozpatrzenie części zarzutów Skarżącego
i Rzecznika MŚP odwołujących się bezpośrednio do tej kwestii. Rozpoznając sprawę ponownie, ZUS powinien
zastosować się do oceny wyrażonej w niniejszym orzeczeniu, przede wszystkim obowiązany jest wziąć pod uwagę
bezskuteczność zawieszenia przez Skarżącego prowadzenia działalności gospodarczej, a tym samym kwestię
powstania obowiązku opłacania składek za kwiecień 2020 r. Mając na uwadze powyższe, WSA w Białymstoku orzekł
o uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej jej wydanie decyzji pierwszej instancji, w myśl art. 145 § 1 pkt 1
lit. a ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325).

Komentarz
Na tle stanu faktycznego zaistniałego w rozpatrywanej sprawie WSA w Białymstoku wypowiedział się na temat
możliwości zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej i warunków, których zachowanie jest niezbędne dla
jego skuteczności. W tym kontekście WSA w Białymstoku miał na uwadze w szczególności aktualną sytuację
społeczno-gospodarczą związaną z trwającą pandemią COVID-19 i wprowadzone w związku z tym regulacje
przewidujące zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacana składek na ubezpieczenie społeczne. W tym
kontekście WSA w Białymstoku przypomniał, że dla skutecznego zawieszenia wykonywania działalności
gospodarczej, a tym samym dla braku powstania obowiązku uiszczania ww. składek, konieczne jest - co wynika
wprost z powszechnie obowiązujących przepisów - aby trwało ono minimum 30 dni. Z takim okresem zawieszenia nie
mamy do czynienia w rozstrzyganej przez WSA w Białymstoku sprawie.

Wyrok WSA w Białymstoku z 24.11.2021 r., I SA/Bk 471/21,

WSA w Białymstoku uchylił decyzję ZUS, wskazując na bezskuteczność zawieszenia działalności gospodarczej przez Skarżącego. Skomentował także warunki skutecznego zawieszenia działalności w kontekście pandemii COVID-19. Wyrok WSA podkreślił konieczność minimalnego 30-dniowego okresu zawieszenia działalności gospodarczej.