Uprawnienia pasażera niepoinformowanego prawidłowo o odwołaniu lotu

Jeżeli obsługujący przewoźnik lotniczy nie poinformował pasażera o odwołaniu lotu co najmniej dwa tygodnie wcześniej, przysługuje mu odszkodowanie zgodnie z rozporządzeniem 261/2004/WE. TSUE orzekł, że to samo dotyczy przypadków, gdy pośrednik nie przekazał informacji o odwołaniu lotu. Sprawa dotyczyła dwóch pasażerów, których lot został przyśpieszony o ponad sześć godzin, co spowodowało konieczność wypłaty odszkodowania.

Tematyka: uprawnienia pasażera, odwołanie lotu, odszkodowanie, rozporządzenie 261/2004/WE, pośrednik, informacja, TSUE, Trybunał Europejski, lotnictwo

Jeżeli obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest w stanie udowodnić, że dany pasażer został poinformowany
o odwołaniu lotu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu, to jest on zobowiązany do
wypłaty odszkodowania zgodnie z art. 7 rozporządzenia 261/2004/WE. TSUE orzekł, że dotyczy to również
przypadku w którym p asażer, który zarezerwował lot poprzez pośrednika, i nie został poinformowany przez
niego o odwołaniu lotu, mimo, że przewoźnik lotniczy przekazał tę informację temu pośrednikowi.
Stan faktyczny
Dwoje pasażerów lotniczych zarezerwowało za pośrednictwem elektronicznej platformy rezerwacyjnej lot z Palma de
Mallorca do Wiednia, obsługiwany przez przewoźnika lotniczego L. Platforma dokonała w imieniu tych pasażerów
rezerwacji lotu u L., generując, specjalnie dla tej rezerwacji, adres poczty elektronicznej. Adres ten był jedynym
adresem kontaktowym, jakim dysponował L. Start zarezerwowanego lotu został przyśpieszony o ponad sześć godzin.
A., na którego pasażerowie przenieśli swoje roszczenia odszkodowawcze wytoczył powództwo i podniósł, że
obsługujący przewoźnik lotniczy jest zobowiązany do wypłaty łącznej kwoty 500 EUR na rzecz obojga pasażerów na
podstawie art. 7 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r.
ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład
albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r.
Nr 46, s. 1) ze względu na przyśpieszenie lotu o ponad sześć godzin, o czym platforma rezerwacyjna poinformowała
pasażerów zaledwie cztery dni przed planowanym odlotem. L. zakwestionował zasadność żądania A. na tej
podstawie, że informację o przyśpieszeniu odnośnego lotu przekazano w odpowiednim czasie, na specjalny adres
poczty elektronicznej podany przez platformę rezerwacyjną.
Stanowisko TS
Odwołanie lotu
Trybunał przyznał, że art. 2 lit. l) i art. 5 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE nie określają sposobu, w jaki należy
traktować przyśpieszenie lotu. Jednakże zdaniem TS z kontekstu, w jaki wpisują się te przepisy, oraz ze względu
główny cel rozporządzenia Nr 261/2004/WE (tj. zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony pasażerów) wynika, że
pojęcie „odwołanie” należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono sytuację, w której lot jest znacznie
przyśpieszony.
Trybunał uznał, że należy dokonać rozróżnienia pomiędzy sytuacjami, w których przyśpieszenie nie wpływa
w ogóle lub wpływa nieznacznie na możliwość swobodnego dysponowania przez pasażerów lotniczych ich
czasem, a sytuacjami powodującymi poważne niedogodności ze względu na znaczne przyśpieszenie lotu. Trybunał
wskazał, że prawodawca Unii w art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (iii) rozporządzenia 261/2004/WE akceptuje opóźnienia
poniżej dwóch godzin, podczas gdy przyśpieszenia nie powinny przekraczać jednej godziny.
Z art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (iii) rozporządzenia 261/2004/WE, że każde przyśpieszenie wynoszące godzinę lub mniej
może prowadzić do zwolnienia obsługującego przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty odszkodowania
pasażerowi na podstawie art. 7 rozporządzenia 261/2004/WE. Trybunał podkreślił, że to, czy przyśpieszenie wynosi
więcej niż jedną godzinę, czy też jedną godzinę lub mniej, stanowi punkt odniesienia dla ustalenia, czy
przyśpieszenie jest znaczne, czy nieznaczne, dla celów stosowania art. 5 rozporządzenia 261/2004/WE.
Trybunał orzekł, że art. 2 lit. l) i art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten
sposób, że lot uznaje się za „odwołany”, gdy obsługujący przewoźnik lotniczy przyśpiesza go o więcej niż
godzinę.
Obowiązek informacji
W art. 11 ust. 1 dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 8.6.2000 r. w sprawie niektórych
aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku
wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) (Dz.Urz. UE L z 2000 r. Nr 178, s. 1) przewidziano, że państwa
członkowskie zapewniają, aby w przypadku gdy usługobiorca składa zamówienie za pomocą środków
elektronicznych, z jednej strony usługodawca drogą elektroniczną niezwłocznie potwierdził odbiór zamówienia
usługobiorcy oraz z drugiej strony zamówienie oraz potwierdzenie odbioru uważane były za przyjęte, jeżeli strony, do
których są one adresowane, mogą mieć do nich dostęp. Zakłada się, że usługodawca dysponuje środkiem
bezpośredniego komunikowania się z usługobiorcą, który zamówił usługę drogą elektroniczną. Tymczasem, jak
zauważył rzecznik generalny w pkt 23 opinii, informacja o odwołaniu lotu w rozumieniu art. 5 rozporządzenia Nr

261/2004/WE nie stanowi ani „zamówienia”, ani „potwierdzenia odbioru” w rozumieniu art. 11 dyrektywy
2000/31/WE, w związku z czym sytuacja taka jak ta rozpatrywana w postępowaniu głównym nie jest objęta
przedmiotowym zakresem stosowania art. 11 rozporządzenia 261/2004/WE.
W art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 261/2004/WE przewidziano, że pasażerowie, których lot odwołano, mają prawo
do odszkodowania, chyba że zostali poinformowani o tym odwołaniu, zgodnie z wymogami przewidzianymi
w art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (i)–(iii). Trybunał podkreślił, że w art. 5 ust. 4 uregulowano dodatkowy wymóg
spoczywający na obsługującym przewoźniku lotniczym, a mianowicie ciężar udowodnienia, iż poinformował on
pasażerów o odwołaniu lotu, oraz tego, w jakim terminie to uczynił. Pozwala to na zapewnienie wysokiego
poziomu ochrony pasażerów, o którym mowa w motywie 1 rozporządzenia 261/2004/WE.
W niniejszej sprawie rezerwacji dokonano poprzez pośrednika. W takim przypadku TS stwierdził, że art. 5 ust. 1 lit.
c) rozporządzenia 261/2004/WE zasadniczo stoi na przeszkodzie stosowaniu domniemania wynikającego
z rozpatrywanych przepisów krajowych, zgodnie z którym na potrzeby wykazania, że pasażer został powiadomiony,
domniemywa się, że powiadomienie zostało dokonane między usługodawcą a odbiorcą odnośnej usługi. Jeżeli
bowiem obsługujący przewoźnik lotniczy komunikuje się wyłącznie z pośrednikiem, nie jest to samo w sobie
wystarczające, aby uznać, że pasażer został powiadomiony. Jednakże jeśli pasażer wyraźnie upoważnił
pośrednika do odbioru informacji przekazanej przez obsługującego przewoźnika lotniczego, a przewoźnik ten
o owym upoważnieniu wiedział, należy uznać, że art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 261/2004/WE nie stoi na
przeszkodzie domniemaniu takiemu jak to, które wynika z przepisów krajowych. Trybunał wskazał, że do sądu
odsyłającego należy zbadanie tych elementów w świetle okoliczności sprawy w postępowaniu głównym.
Trybunał orzekł, że oceny spełnienia obowiązku poinformowania pasażera w odpowiednim czasie
o odwołaniu lotu należy dokonywać wyłącznie w świetle art. 5 ust. 1 lit. c) w zw. z art. 5 ust. 4 rozporządzenia
261/2004/WE.
Odebranie informacji
Trybunał stwierdził, że z treści art. 5 ust. 4 rozporządzenia 261/2004/WE wynika, iż jeżeli obsługujący przewoźnik
lotniczy nie jest w stanie udowodnić, że dany pasażer został poinformowany o odwołaniu lotu co najmniej dwa
tygodnie przed planowym czasem odlotu, jest on zobowiązany do wypłaty odszkodowania zgodnie z art. 7. Trybunał
orzekł już, że taka wykładnia znajduje zastosowanie nie tylko wówczas, gdy umowa przewozu została zawarta
bezpośrednio między danym pasażerem a przewoźnikiem lotniczym, lecz także wówczas, gdy ta umowa została
zawarta za pośrednictwem osoby trzeciej, takiej jak – w sprawie w postępowaniu głównym – platforma online
(wyrok TS z 11.5.2017 r., Krijgsman, C-302/16,
). W ocenie TS zarówno z art. 3 ust. 5, jak i z motywów 7 i 12
rozporządzenia 261/2004/WE wynika bowiem, że jedynie obsługujący przewoźnik lotniczy wykonujący lub
zamierzający wykonać lot jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania pasażerom z powodu uchybienia
zobowiązaniom wynikającym z rozporządzenia 261/2004/WE, w tym zwłaszcza obowiązkowi poinformowania
przewidzianemu w art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 261/2004/WE (wyrok Krijgsman, pkt 27).
Trybunał orzekł, że art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (i) rozporządzenia 261/2004/WE trzeba interpretować w ten sposób,
iż należy uznać, że pasażer lotniczy, który zarezerwował lot poprzez pośrednika, nie został poinformowany
o odwołaniu tego lotu, jeżeli – mimo że obsługujący przewoźnik lotniczy przekazał informację o tym
odwołaniu temu pośrednikowi, poprzez którego z tym pasażerem została zawarta umowa przewozu
lotniczego, co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu – ów pośrednik nie poinformował
pasażera o odwołaniu w terminie, o którym mowa w przywołanym przepisie, a pasażer nie upoważnił
wyraźnie owego pośrednika do odbioru informacji przekazanej przez tego obsługującego przewoźnika
lotniczego.

Komentarz
W niniejszym wyroku Trybunał (podobnie jak w wyroku z 21.12.2021 r. w sprawach połączonych Azurair i in., C-
146/20, C‑ 188/20, C‑ 196/20 i C‑ 270/20) doprecyzował uprawnienia pasażerów żądających wypłaty
odszkodowania pasażerom lotniczym, w związku z przełożenia ich lotu na wcześniejszą godzinę. Podobnie jak
w wyroku w sprawach połączonych Azurair i in., TS uznał, że pojęcie „odwołanie” należy interpretować w ten sposób,
że obejmuje ono sytuację, w której lot jest przyśpieszony, co najmniej o jedną godzinę.
Specyfika rozpatrywanej sprawy polegała na tym, że rezerwacji dokonano poprzez pośrednika, a pasażer nie
upoważnił tego pośrednika do odbioru informacji przekazanej przez obsługującego przewoźnika lotniczego. Trybunał
uznał, że jeśli ten przewoźnik kontaktuje się wyłącznie z pośrednikiem w sprawie zmian godzin lotu, to nie można
uznać, że pasażer został powiadomiony w rozumieniu art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 261/2004/WE.
W konsekwencji TS stwierdził, że to na tym przewoźniku, który nie jest w stanie udowodnić, że dany pasażer został
poinformowany o odwołaniu lotu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu, spoczywa obowiązek
wypłaty odszkodowania zgodnie z art. 7 rozporządzenia 261/2004/WE. Z niniejszego wyroku wynika także, że taki
przewoźnik lotniczy, na podstawie prawa krajowego, może dochodzić odszkodowania od pośrednika, który nie
przekazał informacji pasażerowi o przyśpieszeniu lotu.

Wyrok TS z 21.12.2021 r., C-263/20,
(Airhelp Limited przeciwko Laudamotion GmbH)

Trybunał Europejski w wyroku C-263/20 potwierdził, że obsługujący przewoźnik lotniczy musi poinformować pasażerów o odwołaniu lotu z odpowiednim wyprzedzeniem. W przypadku braku takiej informacji, przewoźnik ponosi odpowiedzialność za wypłatę odszkodowania. Wyrok ten podkreśla również znaczenie jasnej komunikacji między przewoźnikiem, pośrednikiem i pasażerem.