Odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o. a wskazanie mienia spółki
Członek zarządu sp. z o.o. powinien samodzielnie podjąć działania zmierzające do wykazania przesłanki wyłączającej jego odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki poprzez wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części. Publikacja omawia szczegółowo przepisy prawne oraz stan faktyczny sprawy dotyczącej odpowiedzialności członka zarządu w kontekście zaległości podatkowych.
Tematyka: odpowiedzialność członka zarządu, zaległości podatkowe, mienie spółki, egzekucja, przesłanki wyłączające odpowiedzialność, wyrok WSA
Członek zarządu sp. z o.o. powinien samodzielnie podjąć działania zmierzające do wykazania przesłanki wyłączającej jego odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki poprzez wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części. Publikacja omawia szczegółowo przepisy prawne oraz stan faktyczny sprawy dotyczącej odpowiedzialności członka zarządu w kontekście zaległości podatkowych.
Członek zarządu sp. z o.o. powinien samodzielnie podjąć działania zmierzające do wykazania przesłanki wyłączającej jego odpowiedzialność za zaległości podatkowej tej spółki, o której mowa w art. 116 § 1 pkt 2 OrdPU. Jest nią wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Stan faktyczny sprawy „A” Sp. z o.o. z siedzibą w P. G. (dalej: Spółka) jako płatnik nie uregulowała w terminie podatku dochodowego od osób fizycznych za okres od stycznia do kwietnia 2015 r. Wynikał on ze złożonej deklaracji rocznej o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za lata 2013-2015 oraz decyzji Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego (dalej: Organ pierwszej instancji) z 18.1.2018 r. o odpowiedzialności podatkowej płatnika (Spółki) z tytułu pobranego, a niewpłaconego podatku dochodowego od osób fizycznych, od łącznej kwoty dokonanych wypłat m.in. w styczniu, lutym, marcu i kwietniu 2015 r., oraz określającej zobowiązanie w ww. podatku. W konsekwencji powstały zaległości podatkowe i odsetki za zwłokę. Odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. Postanowieniem z 3.11.2020 r. Organ pierwszej instancji wszczął z urzędu postępowanie podatkowe w zakresie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej: byłego prezesa zarządu Spółki (dalej: Skarżący), solidarnie ze Spółką za jej zaległości jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, za okres od stycznia do kwietnia 2015 r. wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami postępowania egzekucyjnego. W konsekwencji wydano decyzję z 29.12.2020 r. o solidarnej odpowiedzialności Skarżącego ze Spółką, która następnie została utrzymana w mocy decyzją Dyrektora Izby Administracji Skarbowej (dalej: Organ odwoławczy) z 26.3.2021 r. W uzasadnieniu ww. rozstrzygnięcia wskazano, iż Skarżący pełnił obowiązki prezesa zarządu Spółki od 17.4.2013 r. do 27.7.2015 r., a więc w czasie, w którym upływał termin płatności ww. podatku. Tym samym zaistniała pozytywna przesłanka dla orzeczenia jego solidarnej odpowiedzialności ze Spółką. Ponadto zaznaczono, że w czasie, w którym upływał termin płatności zobowiązań, Skarżący pełnił obowiązki członka zarządu Spółki jednoosobowo, a zatem jest on jedyną osobą, która odpowiada za nie solidarnie ze Spółką. Dokonując analizy przesłanek wyłączających odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki z o.o., Organ odwoławczy wskazał, że członek zarządu takiej spółki może „uwolnić się” od odpowiedzialności za jej zaległości podatkowe, jeżeli: • wykaże, że wniosek o ogłoszenie upadłości zgłoszono we właściwym czasie lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z 15.5.2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1588 ze zm.; dalej: PrRestr), albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu; • wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy; • wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie jej zaległości podatkowych w znacznej części. Organ odwoławczy wskazał, że w czasie gdy przypadały terminy płatności nieuiszczonych zaległości, obowiązywała ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1228 ze zm.; dalej: PrUpad), która dla oceny kiedy powstał obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki nakazywała brać pod uwagę czas zaistnienia jednej z dwóch przesłanek, tj. sytuacji, gdy spółka nie wykonuje wymagalnych zobowiązań pieniężnych lub zobowiązania przekroczą wartość jej majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje i podkreślił, że przesłanki te mają charakter alternatywny i równorzędny, wobec czego zaistnienie chociażby jednej z nich obliguje każdego, kto ma prawo reprezentować dłużnika będącego osobą prawną, do zgłoszenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Analizując sytuację finansową Spółki Organ odwoławczy wskazał, że zaprzestała ona regulowania swoich zobowiązań od 16.10.2014 r. Tym samym, w sprawie bezsprzecznie jako pierwsza wystąpiła przesłanka wskazana w art. 11 ust. 1 PrUpad, tj. uznanie Spółki za niewypłacalną z uwagi na niewykonywanie swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zatem zgodnie z art. 21 ust. 1 PrUpad zarząd Spółki był obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni licząc od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, co w rozpatrywanej sprawie nie nastąpiło. W ocenie Organu odwoławczego Skarżący nie uprawdopodobnił, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy - tak jak wskazuje art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.; dalej: OrdPU), jak również nie wskazał mienia należącego do Spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie jej zaległości podatkowych w znacznej części (art. 116 § 1 pkt 2 OrdPU). Zdaniem Organu odwoławczego mienia, o którym wyżej mowa, linia do produkcji suchej zaprawy budowlanej typu IVENA SS- 750, powoływana w odwołaniu, nie stanowi takiego mienia, gdyż nie wskazano miejsca jej położenia ani jej wartości, a nawet nie stwierdzono, czy mienie to nadal istnieje i jest własnością Spółki. Z uwagi na okoliczność, że nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela, a postępowania egzekucyjne zostały umorzone, Organ odwoławczy uznał za zasadne twierdzenie, że postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne. Tym samym w niniejszej sprawie nie zaistniała żadna z przesłanek wyłączających odpowiedzialność członka zarządu, o których mowa w art. 116 § 1 OrdPU. Skarga do WSA w Gdańsku W skardze na decyzję Organu odwoławczego Skarżący zarzucił naruszenie m.in. art. 180 § 1 OrdPU poprzez: zaniechanie dostatecznego wyjaśnienia okoliczności dotyczących przeniesienia przez wspólników Spółki składników tego majątku oraz zaniechanie dalszego kontaktu ze Spółką, w tym także pominięcie dowodu z przesłuchania Skarżącego w celu usunięcia wątpliwości, wskutek czego Organ odwoławczy poczynił nieprawidłowe ustalenia w przedmiocie ponoszenia przez Skarżącego odpowiedzialności za zobowiązania Spółki. Skarżący wniósł o uchylenie w całości decyzji organów obu instancji. Organ odwoławczy wniósł o oddalenie skargi i podtrzymał dotychczasowe stanowisko. Stanowisko WSA w Gdańsku W wyroku WSA w Gdańsku z 17.11.2021 r., I SA/Gd 800/21, , Sąd wskazał, że zgodnie z art. 116 § 1 OrdPU za zaległości podatkowe spółki z o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (w całości lub w części). Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, WSA w Gdańsku wskazał, że w trakcie prowadzonych postępowań egzekucyjnych nie stwierdzono istnienia majątku, z którego można byłoby skutecznie i w znacznej części zaspokoić zaległości podatkowe Spółki z tytułu ww. zobowiązań podatkowych. Skarżący nie wskazał mienia należącego do Spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości podatkowych Spółki w znacznej części. Tymczasem zgodnie z art. 116 § 1 pkt 2 OrdPU za zaległości podatkowe spółki z o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli członek zarządu nie wskaże mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Członek zarządu powinien samodzielnie podjąć działania zmierzające do wykazania przesłanki wyłączającej jego odpowiedzialność z art. 116 § 1 pkt 2 OrdPU. Okoliczność, wg której gruncie ww. przepisu ciężar wykazania istnienia przesłanek negatywnych odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. spoczywa na osobie, która zmierza do uwolnienia się od odpowiedzialności, jest już ugruntowany w orzecznictwie sądów administracyjnych (wyrok NSA z 20.2.2019 r., II FSK 557/17, ). Zdaniem WSA w Gdańsku należy także pamiętać, że wskazywane przez osobę trzecią mienie spółki musi być realne, niesporne i ściągalne bez użycia nadmiernych i nieadekwatnych środków (wyrok NSA z 1.3.2018 r., II FSK 438/16, ). Dodatkowo WSA w Gdańsku wskazał, że weryfikacja prawidłowości postępowania egzekucyjnego, w tym badanie, czy organ egzekucyjny wykorzystał wszystkie sposoby wyegzekwowania zobowiązania na etapie postępowania w sprawie orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu spółki, jest niedopuszczalna. Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 151 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.), WSA w Gdańsku oddalił skargę jako bezzasadną. Komentarz Na tle zaistniałego stanu faktycznego WSA w Gdańsku wypowiedział się na temat przesłanek wyłączających odpowiedzialność solidarną członka zarządu spółki z o.o. z tytułu jej zobowiązań podatkowych. Dokonując analizy poszczególnych przesłanek negatywnych przedmiotowej odpowiedzialności w kontekście konkretnego stanu faktycznego sprawy, WSA w Gdańsku odniósł się rozkładu ciężaru dowodu pomiędzy stronami postępowania. Mając na uwadze dotychczasowe orzecznictwo sądów administracyjnych, NSA i SN, wskazał, że ciężar wykazania istnienia przesłanek negatywnych odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. spoczywa na osobie, która zmierza do uwolnienia się od tej odpowiedzialności, tj. na członku zarządu sp. z o.o. W praktyce oznacza to, że wyłącznie ten podmiot powinien samodzielnie podjąć wszelkie działania, mające na celu wykazanie (udowodnienie) ziszczenia się przesłanki wyłączającej jego odpowiedzialność, a wskazanej wprost w art. 116 § 1 pkt 2 OrdPU. W niniejszej sprawie zabrakło skutecznej aktywności Skarżącego w tym zakresie. Wyrok WSA w Gdańsku z 17.11.2021 r., I SA/Gd 800/21,
Wyrok WSA w Gdańsku potwierdza, że ciężar wykazania istnienia przesłanek wyłączających odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. spoczywa na samym członku zarządu. Brak skutecznej aktywności Skarżącego w wykazaniu przesłanki wyłączającej odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki. W rezultacie skarga została oddalona jako bezzasadna.