Zawieszenie działalności gospodarczej a ważność czynności przedsiębiorcy

W wyroku WSA w Rzeszowie omówiono kwestię ważności czynności przedsiębiorcy w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. Sąd wskazał, że czynności te nie są automatycznie nieważne z mocy prawa, lecz mogą skutkować pozbawieniem korzyści z zawieszenia i poniesieniem odpowiedzialności. Analizowano także konsekwencje umowy dzierżawy gruntów rolnych podjętej w tym czasie.

Tematyka: zawieszenie działalności gospodarczej, czynności przedsiębiorcy, ważność czynności, umowa dzierżawy, korzyści z zawieszenia

W wyroku z 3.2.2022 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie przedstawił stanowisko, zgodnie
z którym brak jest podstaw do przyjęcia, że czynności dokonane przez przedsiębiorcę w okresie zawieszenia
prowadzonej przez niego działalności gospodarczej są nieważne z mocy prawa. Jeżeli w trakcie ww. okresu
przedsiębiorca wykonuje akty składające się na taką działalność, to konsekwencją będzie pozbawienie go
korzystnych rozwiązań wynikających z zawieszenia, czy też nałożenie odpowiedzialności przewidzianej w art.
21a PrPrzed.
Postępowanie przed organem
„A” sp. z o.o. sp.k. (dalej: Spółka) poddała kontroli Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie decyzję
Dyrektora [.] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej: Organ) z (...) września
2021 r. Utrzymano nią w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa z (...) lipca 2021 r. o odmowie przyznania Spółce płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.
W uzasadnieniu ww. rozstrzygnięcia wskazano, iż z okoliczności faktycznych wynikało, że Spółka zadeklarowała do
płatności dwie działki, które objęła w dzierżawę na postawie umowy z 18.5.2020 r. zawartej z M. R. Na dzień
zawarcia ww. umowy w rejestrze przedsiębiorców KRS Spółka miała zawieszony status działalności gospodarczej od
13.3.2017 r. Działalność wznowiła 1.6.2020 r. Stan zawieszenia trwał więc niemal przez cały okres bytności Spółki
(około 3 lat). Mając to na uwadze Organ wskazał, że poza działaniami, o jakich mowa w art. 25 ustawy z 6.3.2018 r.
Prawo Przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162, dalej: PrPrzed), podmiot o zawieszonej działalności nie
może wykonywać czynności, które mogłyby świadczyć, że prowadzi działalność gospodarczą. Może
podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki w związku z rozpoczętymi wcześniej sprawami. W ocenie organu,
zawarcie umowy dzierżawy w okresie zawieszenia działalności gospodarczej Spółki, gdy działalności nie powinna
być prowadzona, jest niedopuszczalne. Dlatego odmówiono przyznania płatności. Oznaczało to, że nie został
spełniony, określony w art. 8 ust. 1 ustawy z 5.2.2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia
bezpośredniego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2114, dalej: PłWspBezpU), warunek posiadania nieruchomości na dzień
31.5.2020 r. Ponadto w rejestrze przedsiębiorców jako przedmiot działalności Spółki wskazano uprawę zbóż, roślin
strączkowych i roślin oleistych na nasiona, a poza ww. dzierżawionymi działkami Spółka nie posiadała w dniu
wznowienia działalności gospodarczej innych gruntów, które mogłyby potwierdzić fakt prowadzenia takiej
działalności.
Z uzasadnienia WSA w Rzeszowie
Zdaniem WSA w Rzeszowie rozważania w zakresie uprawnienia Spółki do otrzymania płatności bezpośredniej za
2020 r. rozpocząć należy od wskazania, że zgodnie z art. 21 ust. 1 lit. a i b Rozporządzenia Parlamentu
europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z 17.12.2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności
bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylającego
rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz.Urz. UE L z 2009 r. Nr 30, str.
16), wsparcie w postaci płatności podstawowej przysługuje rolnikom, którzy otrzymują uprawnienia do płatności na
podstawie tego rozporządzenia, a ponadto spełniają wymogi art. 9 i posiadają, grunty na własność lub w formie
dzierżawy i uprawnienia do płatności. Art. 8 PłWspBezpU doprecyzowuje powyższe wymagania wskazując, że:
jednolita płatność obszarowa, płatność za zazielenienie, płatność dla młodych rolników, płatność dodatkowa
i płatności związane do powierzchni upraw, zwane dalej „płatnościami obszarowymi”, są przyznawane do
powierzchni działki rolnej:
1. położonej na gruntach będących kwalifikującymi się hektarami w rozumieniu art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr
1307/2013, zwanych dalej „kwalifikującymi się hektarami”;
2. będącej w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tych płatności;
3. o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha;
4. nie większej jednak niż maksymalny kwalifikowalny obszar, o którym mowa w art. 5 ust. 2 lit. a rozporządzenia nr
640/2014, określony w systemie identyfikacji działek rolnych, o którym mowa w przepisach o krajowym systemie
ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
WSA w Rzeszowie wskazał, że kluczowym elementem pozwalającym na ustalenie, czy Spółka była podmiotem -
rolnikiem uprawnionym do otrzymania płatności jest ustalenie, czy 31.5.2020 r. była w posiadaniu gruntów, co do

których złożony został wniosek o przyznanie płatności. W tym zakresie należy odnieść się do czynności prawnych
dokonanych przez Spółkę, a także ważności i skutku tych czynności w okresie zawieszenia działalności
gospodarczej. W sprawie nie budzą wątpliwości takie fakty, jak: zawieszenie działalności gospodarczej przez Spółkę
w 2017 r., zawarcie umowy dzierżawy gruntów rolnych, a także podjęcie tej działalności gospodarczej 1.6.2020 r.
Zawarcie umowy dzierżawy miało miejsce w czasie zawieszenia działalności gospodarczej, która to instytucja została
przewidziana w art. 22 i nast. PrPrzed. Co ważne, w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej
przedsiębiorca nie traci zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych.
W ocenie WSA w Rzeszowie, brak jest podstaw do przyjęcia, że czynności dokonane przez przedsiębiorcę
(poza zakresem czynności wymienionych w art. 25 ust. 2 PrPrzed) są nieważne z mocy prawa. Art. 58 KC nie
będzie miał zastosowania. Czynności nieważne z mocy prawa w myśl tego przepisu dotknięte są bowiem tą wadą
z uwagi na brak zdolności prawnej strony, lub zdolności do czynności prawnej, sporządzenia danej czynności
w nieprawidłowej, zastrzeżonej ad solemnitatem formie, czy tez sprzeczności z ustawą. Chodzi tutaj jednak
o sprzeczność z ustawą samej czynności, a więc o sytuację, gdy jej przedmiotowe i podmiotowe elementy są tak
ukształtowane, że sama czynności jest sprzeczna z ustawa. PrPrzed nie określa samej czynności jako sprzecznej
z ustawą, ale zabrania prowadzić działalności gospodarczej. Jeżeli w trakcie zawieszenia działalności
przedsiębiorca wykonuje jednak akty na taką działalność się składające to konsekwencją będzie pozbawienie
go korzystnych rozwiązań wynikających z takiego zawieszenia, czy też nałożenie odpowiedzialności
przewidzianej w art. 21a PrPrzed. Z tych względów WSA w Rzeszowie nie mógł uznać, że umowa dzierżawy jest
umową nieważną, choć może ona naruszać ewentualnie zakaz prowadzenia działalności gospodarczej obowiązujący
przedsiębiorcę w okresie zawieszenia działalności.
Rozważając dalej uprawnienia Spółki do otrzymania płatności należy zdaniem WSA w Rzeszowie wskazać, że jej
podstawą jest posiadanie przez uprawnionego danego gruntu 31 maja w roku, którego dotyczy płatność. Spółka
konsekwentnie podtrzymywała, że w takim posiadaniu była. Będąc posiadaczem gruntu miała prawo do otrzymania
płatności. Posiadanie jej wynikało natomiast z zawartej umowy dzierżawy.
Dodatkowo WSA w Rzeszowie zauważył, że Organ nie odniósł się do art. 6 ust. 1 pkt 1 PrPrzed stanowiącego, że
przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu
i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. Dokonanie rozważań w tym
zakresie powinno nastąpić w celu ustalenie możliwości prowadzenia przez Spółkę takiej działalności w okresie
zawieszenia działalności gospodarczej. Organ weźmie to pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.
Ze wskazanych powyżej względów WSA w Rzeszowie uchylił zaskarżoną decyzję.

Komentarz
Na tle stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie WSA w Rzeszowie odniósł się do ustawowej instytucji
zawieszenia działalności gospodarczej, konsekwencji skorzystania z niej, a przede wszystkim - skutków prowadzenia
takiej działalności w okresie jej zawieszenia, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu tej okoliczności na ważność
czynności prawnych dokonanych przez przedsiębiorcę w ww. okresie. WSA w Rzeszowie wskazał, że kwestie te
zostały uregulowane w PrPrzed, a nie zaś w KC. Dlatego też taka postawa przedsiębiorcy (tj. dokonanie czynności
prawnej w okresie zawieszenia działalności gospodarczej) nie prowadzi do nieważności tej czynności, może zaś
skutkować pozbawieniem go korzystnych rozwiązań związanych z zawieszeniem jego działalności, a także
odpowiedzialnością przewidzianą wprost w PrPrzed (art. 21a PrPrzed), tj.: wezwaniem do usunięcia stwierdzonych
naruszeń przepisów prawa, nałożeniem mandatu lub administracyjnej kary pieniężnej.

Wyrok WSA w Rzeszowie z 3.2.2022 r., I SA/Rz 913/21,

Wyrok WSA w Rzeszowie stanowi istotne przypomnienie o konsekwencjach prowadzenia działalności w okresie zawieszenia. Decyzja ta podkreśla, że czynności przedsiębiorcy w tym czasie nie są automatycznie nieważne, ale mogą prowadzić do konsekwencji prawnych.