Dyrektywa Omnibus: Zmiany w prawach konsumentów

Przedłużają się prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumentów i innych ustaw, implementującej unijne przepisy Dyrektywy Omnibus. Nowe regulacje mają dostosować ochronę konsumentów do zmian na rynku cyfrowym, wprowadzając m.in. przepisy dotyczące nieuczciwych praktyk przedsiębiorców i obowiązki informacyjne dla platform e-commerce.

Tematyka: Dyrektywa Omnibus, ochrona konsumentów, platformy e-commerce, nieuczciwe praktyki, wyprzedaże, obniżki cen, umowy poza lokalem, unijne przepisy

Przedłużają się prace nad projektem ustawy z 24.6.2021 r. o zmianie ustawy o prawach konsumentów
i niektórych innych ustaw (UC86). Ma ona za zadanie implementację unijnych przepisów, tzw. Dyrektywy
Omnibus, która dostosowuje instrumenty ochrony konsumentów do dynamicznych zmian, zachodzących
głównie na rynku cyfrowym. Unijne przepisy, mimo dotychczasowego braku implementacji do polskiego
porządku prawnego, obowiązują w całej Unii Europejskiej od 28.5.2022 r.
• Państwa członkowskie zobowiązały się do implementacji przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 2019/2161 z 27.11.2019 r. zmieniającej dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania
i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 328, s. 7)
do 28.11.2021 r., zaś przepisy obowiązują w krajach członkowskich od 28.5.2022 r.;
• Dyrektywa 2019/2161 ma zapobiegać nieuczciwym praktykom przedsiębiorców, polegającym np. na
zawyżaniu cen przed rozpoczęciem wyprzedaży;
• Platformy e-commerce ujawnią główne parametry, które decydują o wynikach wyszukiwania produktów
przez konsumentów.
Sytuacja konsumenta na rynku
Implementacja dyrektywy 2019/2161 ma na celu wzmocnienie i unowocześnienie ochrony konsumentów. Podczas
korzystania z platformy handlowej otrzymują oni oferty zarówno od samej platformy, jak i od dostawców oferujących
tam swoje usługi. Powoduje to mylne przekonanie z kim dokładnie kupujący zawierają umowy, i czy przysługują im
prawa właściwe dla konsumentów. Ochrona konsumenta nie jest także dostatecznie dostosowana do dynamicznie
zmieniającego się rynku, na którym usługi cyfrowe świadczone są nie w zamian za zapłatę, a udostępnienie danych
osobowych. Ponadto niektóre regulacje dotyczące obowiązków informacyjnych przedsiębiorców są nadmiernie
rozbudowane, przez co stają się niejasne. Niewątpliwie potrzebne były nowe, ujednolicające regulacje na poziomie
Unii Europejskiej.
Obowiązki platform e-commerce
Projekt ustawy wprowadza przepisy, które gwarantują konsumentom większą przejrzystość przy zawieraniu umów
online. Do ustawy z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2020 r. poz. 287) wprowadzony zostanie art. 2 pkt
7, który definiuje internetową platformę handlową, która jest „usługą korzystającą z oprogramowania, w tym strony
internetowej, części strony internetowej lub aplikacji, obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, która
umożliwia konsumentom zawieranie umów na odległość z innymi przedsiębiorcami lub konsumentami”.
Jeśli konsument wyrazi chęć zawarcia umowy na odległość, to dostawca internetowej platformy handlowej ma
obowiązek poinformować o „ogólnych informacjach, udostępnionych w specjalnej części interfejsu internetowego,
która jest bezpośrednio i łatwo dostępna ze strony, na której prezentowane są oferty, dotyczących głównych
parametrów decydujących o plasowaniu ofert przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania, o którym
mowa w art. 2 pkt 11 ustawy z 23.8.2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz.U. z 2017 r.
poz. 2070) oraz znaczeniu tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami”. Ponadto konsument powinien
być poinformowany o tym, czy umowę, której jest stroną, zawiera z przedsiębiorcą czy konsumentem, czy
mają do niej zastosowanie przepisy chroniące konsumentów, oraz kto jest odpowiedzialny za ich
przestrzeganie. Co ważne przedsiębiorcy są zobowiązani do wskazania przejrzystych kryteriów publikowania
rekomendacji oraz opinii kupujących. Wprowadzeniem w błąd będzie uznanie, jakoby dane opinie pochodziły od
konkretnego konsumenta, który nie został jednak w żaden sposób zweryfikowany.
Co nowego w wyprzedażach i obniżkach cen?
Projekt ustawy zawiera zmiany dotyczące wyprzedaży i obniżek cen, które zostały opracowane obok tych zawartych
w samej dyrektywie, i są odpowiedzią na specyficzny charakter polskiego rynku. Zmiany dotyczą ustawy z 9.5.2014 r.
o informowaniu o cenach towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 178). W przypadku obniżenia ceny sprzedawca
jest zobowiązany, obok informacji o obniżonej cenie, poinformować także o najniższej cenie towaru lub usługi
w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Jeżeli natomiast dany towar lub usługa są oferowane do sprzedaży
krócej niż 30 dni, to obok informacji o cenie obniżonej należy umieścić informację o najniższej cenie tego towaru lub
usługi, która obowiązywała w okresie od dnia ich oferowania do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki. Za
nieprzestrzeganie ustawowych obowiązków wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej może nałożyć karę pieniężną
w wysokości 20 tys. zł. Jeśli zaś przedsiębiorca dopuści się przynajmniej trzech naruszeń w okresie 12 miesięcy, to

wówczas kara może wzrosnąć do 40 tys. zł. Informowanie o obniżkach cen w sposób nienależyty może także
zostać uznane za nieuczciwą praktykę rynkową i skutkować nałożeniem kary w wysokości 10% obrotu.
Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa
Projekt ustawy proponuje także objęcie ochroną umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, niezależnie od
zmian wynikających z dyrektywy 2019/2161. Sprzedaż dokonywana np. na pokazach, wycieczkach czy w trakcie
badań, rodzi szereg niebezpieczeństw dla konsumenta. Jest on wówczas poddawany większej presji psychologicznej
sprzedającego. Umowy takie często zawierane są pochopnie. Oferty sprzedaży kierowane są także zazwyczaj do
osób starszych, które, posiadając stałe źródło dochodu, mogą łatwo uzyskać kredyt konsumencki. Opisane wyżej
umowy będą zakazane, a jeśli zostaną zawarte, to staną się nieważne z mocy prawa i nie wywołają żadnych skutków
prawnych. Regulacja ma ochronić często nieświadomych konsumentów przed szybkim i nieprzemyślanym
zawarciem umowy.

Projekt ustawy ma na celu wzmocnienie ochrony konsumentów, zapobieganie nieuczciwym praktykom przedsiębiorców oraz wprowadzenie większej przejrzystości przy zawieraniu umów online. Zmiany dotyczą również wyprzedaży i obniżek cen, kar za nieprzestrzeganie przepisów oraz ochronę umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa.