Czynności przekraczające zwykły zarząd

W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego omawiano kwestię czynności przekraczającej zwykły zarząd, dotyczącej wniosku o zwrot VAT. Spór dotyczył uprawnienia W.M. do reprezentowania Spółki oraz charakteru czynności. WSA w Kielcach podkreślił istotę analizy konkretnej sytuacji spółki oraz czynności zwykłego zarządu i przekraczających go.

Tematyka: czynność przekraczająca zwykły zarząd, spór podatkowy, rozstrzygnięcie, WSA w Kielcach, zarząd spółki, wniosek o zwrot VAT, analiza kondycji finansowej, czynności zwykłego zarządu, interpretacja prawa podatkowego

W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wskazano, że nie ma uzasadnienia uznanie wniosku
o zwrot VAT za czynność przekraczająca zwykły zarząd skutkujący uchyleniem postanowienia
o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania.

Stanowisko Organów podatkowych
Dyrektor Izby Skarbowej (dalej: Organ) postanowieniem utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu
Skarbowego w K. (dalej: Organ I instancji; łącznie: Organy podatkowe) w sprawie pozostawienia bez rozpatrzenia
wniosku F. w K. (dalej: Spółka). Organ wyjaśnił, że 14.9.2020 r. do Organu I instancji wpłynął wniosek Spółki
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT w kwocie 400.000 zł na rachunek bankowy Spółki, który
został podpisany przez W.M. jako członka zarządu. Organ ustalił, że z informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu
z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (dalej: KRS), organem uprawnionym do reprezentowania
Spółki jest zarząd, w którego skład wchodzą trzy osoby. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje jednak na
trwający spór dotyczący składu zarządu oraz osób uprawnionych do działania w imieniu Spółki, a WSA w Kielcach
postanowieniem z 28.9.2018 r., I AGz 454/18,
zakazał W.M. prowadzenia spraw Spółki i reprezentowania jej.
Przedmiot sporu
WSA w Kielcach w pierwszej kolejności wskazał, że przedmiotem oceny Organów podatkowych było to, czy złożony
przez Spółkę wniosek o przekazanie na rachunek Spółki środków zgromadzonych na rachunku VAT w trybie art.
108b ust. 1 i 2 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931, dalej: VATU) był
opatrzony właściwym podpisem. W ocenie Organów podatkowych podpisany pod wnioskiem W.M. nie mógł
samodzielnie złożyć takiego wniosku, bo z odpisu KRS wynikało, że zarząd Spółki jest trzyosobowy w związku
z czym wymagane było współdziałanie dwóch członków zarządu, a po wtóre czynność ta przekraczała zwykły
zarząd. Tym samym wniosek należało pozostawić bez rozpoznania. Zdaniem Spółki, W.M. był upoważniony do
czynności zwykłego zarządu, co powodowało, że mógł skutecznie wystąpić ze spornym wnioskiem, a zadaniem
Organów podatkowych było jego merytoryczne rozpatrzenie.
Wobec powyższego spór w sprawie dotyczy tego, czy złożony w trybie art. 108b VATU wniosek jest czynnością
zwykłego zarządu czy też przekraczającą zwykły zarząd.
Czynność przekraczająca i nieprzekraczająca zakres zwykłego zarządu
Zdaniem WSA w Kielcach przypomnieć należy, że na podstawie art. 108b VATU, na wniosek podatnika naczelnik
urzędu skarbowego wydaje, w drodze postanowienia, zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na wskazanym
przez podatnik rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek bankowy albo rachunek w spółdzielczej kasie
oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony ten rachunek.
Istotnym w tym kontekście jest, że ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz.
1526, dalej: KSH) nie definiuje, co należy rozumieć przez sprawę przekraczającą i nieprzekraczającą zakres
zwykłych czynności. W związku z tym ocena ta powinna się odnosić do konkretnej czynności konkretnej spółki.
Znaczenie będzie więc mieć: cel spółki, skala prowadzonej działalności, stan finansów, wysokość kapitału
zakładowego, poziom zadłużenia czy wartość aktywów. Nadto należy mieć na uwadze, że czynności
przekraczające zwykły zarząd to czynności o charakterze wyjątkowym. Jak wskazuje się w doktrynie, będą to
decyzje, które wymagają uchwały wspólników, a nie zarządu, tj. zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego
części, ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, nabycie i zbycie nieruchomości albo udziału
w nieruchomości – jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej – art. 228 pkt 3-4 oraz 5 KSH – zwrot dopłat. Nadto
w orzecznictwie sądów powszechnych uznano, że na tle regulacji dotyczącej spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, za sprawy przekraczające zwykły zarząd uznano czynności nietypowe, tj. inne niż stale
prowadzone przez spółkę, bądź o znacznym ciężarze gatunkowym (wyrok SA w Szczecinie z 12.11.2015 r., I ACa
826/15,
). Z kolei SA w Kielcach w wyroku z 15.6.2021 r., I ACa 340/19 wyjaśnił, że do czynności
przekraczających zakres zwykłego zarządu należy zaliczyć wszelkie sprawy o znacznym ciężarze gatunkowym,
a więc z reguły stwarzające poważne ryzyko dla spółki, prowadzące do powstania nowych powiązań kapitałowych,
obejmujących rozporządzenie prawem czy zaciągnięcie zobowiązań o znacznej wysokości. W doktrynie panuje pełna
zgodność, że z pewnością czynnościami przekraczającymi zakres zwykłych czynności są te wszystkie, które na
gruncie prowadzenia spraw spółki wymagają uchwały wspólników na podstawie art. 228 pkt 3-4, 5 KSH, art. 229
KSH, art. 230 KSH.
Stanowisko WSA w Kielcach

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy WSA w Kielcach zauważył, że Organy podatkowe
ustalając, że sporny wniosek stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd, nie wyjaśniły dostatecznie swego
stanowiska. Wskazały poprawnie, że ocena przeprowadzona powinna być w odniesieniu do konkretnej spółki,
a także, jakie kwestie należy wziąć pod uwagę. W wykonaniu powyższego opisały stan finansowy Spółki, posiłkując
się jej sprawozdaniem finansowym za 2019 r. Z przytoczonych danych nie wyciągnęły jednak żadnego wniosku
odnośnie ich wpływu na określenie statusu wniosku. Nadto przywołując treść wniosku podniosły w sposób
nieuprawniony, argument ochrony praw pozostałych wspólników, który to argument w ustaleniu poprawności
formalnej wniosku nie mógł być użyty. Interesy wspólników mogą być badane i badane są jak wynika z akt sprawy
w postępowaniach toczących się przed sądem powszechnym, poprzez kontrolę poszczególnych zaskarżonych tam
uchwał. Przedmiotem postępowania w sprawie jest jedynie to, czy podpisanie w imieniu Spółki wniosku z zwrot na jej
konto określonej kwoty VAT przez W.M. mieściło się w ramach czynności zwykłego zarządu. Należało więc
przeanalizować przesłanki, badając np. czy wniosek taki stwarzał dla działalności Spółki poważne ryzyko, czy też był
elementem bieżącego funkcjonowania Spółki. Należało też przeanalizować, czy była to czynność przysparzająca czy
rozporządzająca, a także wziąć pod uwagę, że nie była to żadna z czynności wymagających podjęcia uchwały przez
zgromadzenie wspólników. Sprawdzenia wymagało też czy umowa Spółki nie zawierała stosownych zapisów. Nadto
należało z danych o kondycji finansowej Spółki wyciągnąć wnioski w zakresie statusu wniosku o zwrot VAT na konto
Spółki. Ponadto Organy podatkowe powinny mieć na uwadze, że czym innym jest zwrot VAT na konto Spółki, a czym
innym późniejsze rozdysponowanie tej kwoty, w ramach czynności zwykłego lub przekraczających zwykły zarząd,
które to czynności mogą dopiero oddziaływać na interesy tak samej Spółki, jak i jej udziałowców. Zadaniem Organów
podatkowych było wnikliwe zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego, czego te nie uczyniły. Decyzja nie
zawiera przytoczenia wszystkich okoliczności faktycznych mogących mieć wpływ na wynik sprawy, w związku z tym
dopiero poprawne zebranie i rozważenie materiału dowodowego pozwoli ustalić charakter prawny złożonego
wniosku. Rozpoznając ponownie sprawę Organy podatkowe w oparciu o wskazane powyżej kryteria, uzupełnią
materiał dowodowy i dokonają jego kompleksowej oceny. Na wypadek uznania, że badany wniosek jest czynnością
przekraczającą zwykły zarząd majątkiem Spółki, doprowadzą do ustanowienia kuratora Spółki w trybie art. 42 § 1 KC
chyba, że wcześniej zapadnie prawomocne orzeczenie sadu powszechnego regulujące sprawę jej reprezentacji. Jeśli
ustalą zaś, że wniosek mieści się w zakresie reprezentacji, rozpoznają go merytorycznie. Mając powyższe na
uwadze, WSA w Kielcach uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie organu I instancji.

Komentarz
Rozstrzygając przedmiotową sprawę WSA w Kielcach skoncentrował się na rozróżnienie czynności przekraczających
i nieprzekraczających zakres czynności zwykłego zarządu. W tym kontekście WSA w Kielcach wskazał, że
ustawodawca posługuje się ww. pojęciami, jednak nie definiuje ich, nie wskazuje też kryteriów, według których należy
te czynności wyróżniać. Wobec tego WSA w Kielcach podkreślił, że każdorazowa ocena danej czynności powinna
odnosić się do czynności konkretnej spółki. Jak wskazuje się w doktrynie, bez znajomości danej spółki, jej przedmiotu
działalności i zakresu prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, niemożliwe jest wyliczenie czynności
należących do spraw przekraczających zakres zwykłych czynności spółki. Zwykle - zgodnie z poglądami doktryny
i orzecznictwem - do spraw przekraczających zwykłe czynności spółki zalicza się:
• rozporządzanie nieruchomościami,
• obciążenie przedsiębiorstwa spółki,
• zawarcie lub wypowiedzenie umów długoterminowych,
• zawarcie umowy kredytu na znaczną sumę, a także
• zatrudnienie lub zwolnienie głównego księgowego.

Wyrok WSA w Kielcach z 7.4.2022 r., I SA/Ke 38/22,

WSA w Kielcach uchylił postanowienie organów podatkowych, zarzucając brak dostatecznego uzasadnienia ich decyzji. Konieczne jest kompleksowe rozpatrzenie sprawy, uwzględniające m.in. wpływ czynności na działalność Spółki oraz analizę kondycji finansowej. Wyrok podkreśla konieczność indywidualnej oceny czynności w kontekście danej spółki.